Przejdź do zawartości

Leszczyny (Kłodzko)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Leszczyny
zniesiona część miasta Kłodzka
Ilustracja
Zakład General Electric przy ul. Zajęczej
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kłodzki

Miasto

Kłodzko

Data założenia

1748

W granicach Kłodzka

1945

SIMC

0984090

Powierzchnia

ok. 2,72 km²

Wysokość

320–330 m n.p.m.

Kod pocztowy

57-300

Tablice rejestracyjne

DKL

Położenie na mapie Kłodzka
Położenie na mapie
50°26′57″N 16°37′24″E/50,449167 16,623333

Leszczyny (zwane inaczej Leszczyną; niem.: Hasengraben[1]) – historyczna dzielnica Kłodzka, położona w północno-zachodniej części miasta[2]. Powstała w 1. połowie XVIII wieku jako podmiejska osada i został włączona w skład miasta blisko dwieście lat później[3]. Zamieszkuje je kilkuset mieszkańców. Od 2 połowy XX wieku przekształca się w przemysłowe centrum miasta.

Jako część miasta funkcjonowała do 2023 r.[4]

Geografia

[edytuj | edytuj kod]

Położenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Leszczyny położone są w północno-zachodniej części Kłodzka. Graniczą na zachodzie z wioskami gminy Kłodzko: Mikowicami i Korytowem, na północy z Gołogłowami (gmina Kłodzko) i Ustroniem (właściwie Ustroniem Dolnym), na wschodzie z osiedlem im. św. Wojciecha, a na południu z Kościelnikami[5]. Od centrum miasta oddalone są o ok. 2,4 km[2].

Warunki naturalne

[edytuj | edytuj kod]

Dzielnica położona jest na wysokości około od 320 do 330 m n.p.m. na rozległym płaskowyżu, będącym centralną częścią Kotliny Kłodzkiej. Leszczyny leżą na terenie dawnego koryta pra-Nysy Kłodzkiej, która niegdyś omijała Forteczną Górę od strony zachodniej. W związku z tym zalegają tu grube warstwy plejstoceńskich osadów rzecznych oraz gliny zwałowe na podłożu moren dennych. Ponadto występują tutaj gliny ceramiczne, w postaci drobnowarstwowych iłów i glinek[1].

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Daty wzmianek
o miejscowości i
jej oficjalne
nazwy według źródeł[6]
1748 Hasengraben
1945 Leszczyny
Leszczyna

Powstanie Leszczyn związane jest z działalnością króla Prus Fryderyka II Wielkiego z dynastii Hohenzollernów, który po zdobyciu w 1742 roku Śląska i ziemi kłodzkiej[7], rozpoczął na szeroką skalę kolonizację tych ziem[8]. W ich czasie w 1748 roku powstały Leszczyny, które składały się z trzech przysiółków[9]. W osadzie tej mieszkał jeden zagrodnik, a każda z poszczególnych części miała własnego właściciela, którymi byli: Georg Kuschel, Caspar Kuschel i von Schenckendorf. Rozbudowa osady trwała do 2. połowy XVIII wieku i miała ona stanowić sieć osad wokół twierdzy kłodzkiej, która ulegała powiększeniu. W tym celu władze pruskie oczyszczały przedpole twierdzy, wysiedlając ludność mieszkającą w pobliżu fortyfikacji, przenosząc ją na większą odległość. Jedną z takich osad były Leszczyny, chociaż nie wyklucza się, że już wcześniej mogły tu istnieć jakieś folwarki miejskie lub mieszczańskie. Leszczyny były osadą rolniczą, która wykorzystywała bliskość Kłodzka i bardzo dobre gleby. W XIX wieku odkryto tu złoża gliny i zbudowano tu dużą cegielnię, która zaopatrywała miasto w cegłę i dachówki[1].

Po przejęciu Kłodzka w 1945 roku przez władze polskie Leszczyny zostały oficjalnie włączone do miasta. Mimo to wciąż zostały peryferyjnym przedmieściem. Nie rozwinęły się i nie powstały nowe domy. Rozbudowano nieco cegielnię, przemianowując ją na Zakłady Ceramiki Budowlanej, zaś w zabudowaniach pofolwarcznych ulokowano Państwowe Gospodarstwo Rolne[1]. Pewne zmiany nastąpiły w końcu lat 60. XX wieku, kiedy zaczęto lokować w tym miejscu nowe zakłady przemysłowe[1]. Dwadzieścia lat później przez środek Leszczyn przeprowadzono północna obwodnicę Kłodzka (obecna ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego)[10].

Po restrukturyzacji polskiej gospodarki mającej miejsce w latach 90. XX wieku, na terenie Leszczyn pod koniec tej dekady powstały liczne przedsiębiorstwa wchodzące w skład podstrefy Kłodzko Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Invest-Park”, założonej w 1997 roku. Spowodowało to częściowy rozwój dzielnicy, która stała się kłodzkim centrum przemysłowym[11].

Cegielnia przy ul. Zajęczej
Biurowiec przy ul. Zajęczej
Dom przy ul. Zajęczej

Administracja

[edytuj | edytuj kod]

Obszar Leszczyn od zawsze dzielił losy polityczno-administracyjne z Kłodzkiem, zostając do niego oficjalnie włączony w 1. połowie XX wieku. Po zakończeniu II wojny światowej znalazł się w granicach Polski. Wszedł jako część Kłodzka w skład województwa wrocławskiego, powiatu kłodzkiego[12]. Z kolei po zmianach w administracji terenowej w latach 70. XX wieku wszedł w skład województwa wałbrzyskiego[13]. W 1999 roku ponownie reaktywowano powiat kłodzki, który wszedł w skład województwa dolnośląskiego[14].

Na terenie Kłodzka nie występują pomocnicze jednostki administracyjne, takie jak: osiedla, czy dzielnice, dlatego też o większości spraw decyduje samorząd miejski, którego siedziba znajduje się w ratuszu na pl. Bolesława Chrobrego, na Starym Mieście. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta pięciu radnych co 5 lat (do 2018 roku kadencja wynosiła 4 lata), tworząc okręg wyborczy nr 4, wraz z całą północno-zachodnią częścią miasta, położoną na lewym brzegu Nysy Kłodzkiej[15].

Edukacja i kultura

[edytuj | edytuj kod]

Dzielnica nie posiada żadnej placówki kulturalno-oświatowej. Dzieci w wieku 7–15 lat pobierają naukę w mieszczącej się na pobliskim osiedlu Kruczkowskiego – Szkole Podstawowej nr 3 im. kpt. Betleja przy ul. Jana Pawła II 2-4.[16] Po jej ukończeniu młodzież kontynuuje kształcenie w zdecydowanej większości w szkołach średnich położonych w centrum miasta[17].

Religia

[edytuj | edytuj kod]

Większość mieszkańców Leszczyn stanowią wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego. Osiedle wchodzi w skład katolickiej parafii Podwyższenia Krzyża Świętego, powstałej w 1982 roku z wyodrębnienia z parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Obejmuje ona swoim zachodnią część miasta. Jej siedziba znajduje się na terenie osiedla im. Kruczkowskiego. Obecnie funkcję proboszcza sprawuje ks. Julian Rafałko. Parafia ta wchodzi w skład diecezji świdnickiej i dekanatu kłodzkiego[18][19].

Architektura i urbanistyka

[edytuj | edytuj kod]
Hurtownie położone przy ul. Zajęczej
Ulica Zajęcza – widok za obwodnicą północną

Najstarsze zabudowania Leszczyn znajdują się w północno-zachodniej części Kłodzka, a od reszty miasta oddziela je obwodnica północna, powstała w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Ich zabudowania są luźno rozrzucone wzdłuż niewielkiego bezimiennego potoku, będącego prawym dopływem Ścinawki[1].

W skład osiedla wchodzą 4 ulice[20]:

  • ul. Dusznicka
  • ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego (część)
  • ul. Objazdowa (część)
  • ul. Zajęcza

Na Leszczynach ze względu na ich peryferyjne pochodzenie zachowało się wiele obiektów aspirujących do rangi zabytków. Najważniejszym z nich jest dwór przy ul. Zajęczej 9, pochodzący z 2. połowy XIX wieku, wzniesiony na planie prostokąta, z ryzalitem, nakryty dwuspadowym dachem. Jego bryła wzbogacona jest wieżyczką. Poza tym zachował on skromny szczyt. Obok niego wokół dziedzińca znajdują się zabudowania gospodarcze także z XIX wieku[1].

Poza wspomnianym dworem także inne budowle Leszczyn zasługują na uwagę. Należą do nich mury domów mieszkalnych, z których wiele nosi wyraźne cechy ludowego baroku (szczyt, opaski okienne, łamane dachy). Powstały przeważnie w XIX wieku, ale część z nich na pewno musiała już istnieć wiek wcześniej i zostać w późniejszym czasie przebudowana. Do cenniejszych budynków mieszkalnych należą[21]:

  • budynek przy ul. Zajęczej 5 – mieszkalny z początku XX wieku, wraz z bramą z końca XIX wieku,
  • budynek przy ul. Zajęczej 7 – mieszkalny z 1820 roku, przebudowany w XX wieku,
  • budynek przy ul. Zajęczej 8 – mieszkalny z 1889 roku oraz brama z początku XIX wieku,
  • budynek przy ul. Zajęczej 11 – mieszkalny z końca XIX wieku,
  • budynek przy ul. Zajęczej 13 – mieszkalny z końca XIX wieku,
  • budynek przy ul. Zajęczej 14 – mieszkalny z końca XIX wieku,
  • budynek przy ul. Zajęczej 16 – 2 domy mieszkalne z końca XIX wieku, przebudowany na początku XX wieku oraz restauracja z początku XX wieku,
  • budynek przy ul. Zajęczej 20 – mieszkalno-gospodarczy z 2. połowy XIX wieku.

Przy ul. Zajęczej stoi barokowa figura św. Jana Nepomucena z początku XVIII wieku, która jest nieco uszkodzona i stoi na ziemi. W jej pobliżu znajduje się pusty cokół prawdopodobnie po niej. Poza tym w dzielnicy znajduje się kilka krzyży i figur przydrożnych z XIX wieku[22].

Rekreacja

[edytuj | edytuj kod]

Dzielnica ze względu na swój peryferyjny charakter nie posiada szczególnych miejsc rekreacji dla mieszkańców. Każdy z domów posiada z reguły swój własny przydomowy ogródek działkowy[20].

Na obrzeżach Leszczyn w 2015 roku przy ul. Noworudzkiej 11 otwarto dla zwiedzających park miniatur „Minieuroland”. Składa się on z ponad 40 makiet najznamienitszych budowli z Dolnego Śląska, Ziemi Kłodzkiej, Europy oraz ze świata. Wszystko to znajduje się w otoczeniu pięknego ogrodu, obfitego w tysiące unikatowych gatunków drzew i krzewów. Miniatury przedstawione są w skali 1:25 z zachowaniem najdrobniejszych szczegółów[23].

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]
Zakład Poliamid Plastics
Steinhoff KPM-Meble Kłodzko
Minieuroland przy ul. Noworudzkiej
Stacja benzynowa przy ul. Zajęczej

Dzielnica nie posiada własnej infrastruktury handlowo-gospodarczej. Posiada w miarę dogodne warunki do rozwoju rolnictwa. W okresie PRL-u działało tu Państwowe Gospodarstwo Rolne, a obecnie kilka prywatnych gospodarstw rolniczych. Przez wiele lat charakterystycznym elementem pejzażu Leszczyny była jedyna na ziemi kłodzkiej plantacja chmielu. Znajduje się tutaj także duża cegielnia (Zakład Ceramiki Budowlanej), w których pobliżu znajdują się wyrobiska, z których pobiera się glinę. Część z nich zalana jest wodą. Miejscowe zasoby gliny należą do średnich. Osiągają miąższość d0 10,0 m, a roczne wydobycie wynosi ok. 12–16 tys. m³ i jest w całości przerabiane w miejscowej cegielni[1].

Po drugiej stronie obwodnicy w kierunku centrum w latach 60. i 70. XX wieku powstały liczne zakłady przemysłowe, w tym. m.in. Fabryka Domów i Kłodzkie Przedsiębiorstwo Budowlane. Większość z tych zakładów na skutek restrukturyzacji gospodarczej w latach 90. XX wieku znalazła się w upadłości. Częściowo na ich miejscu powstały nieliczne przedsiębiorstwa prywatne, w tym m.in. hurtownie. Jednak przełomem okazało się założenie w 1997 roku w tym rejonie kłodzkiej podstrefy Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Invest-Park”, której obszar obecnie wynosi 45,93 ha, z czego do zabudowania pozostaje jeszcze teren 28,82 ha[24]. W miejscu tym działa trzech inwestorów, którymi są[25]:

Infrastruktura

[edytuj | edytuj kod]

Transport

[edytuj | edytuj kod]

Przez północną granicę dzielnicy przechodzi droga krajowa nr 8 (E67) z Kudowy-Zdroju do przejścia granicznego z Litwą w Budzisku[27]. Jest ona także północną obwodnicą Kłodzka. Z kolei przez północno-wschodnią granicę Leszczyn przechodzi ruchliwa droga wojewódzka nr 381 z Wałbrzycha do Kłodzka[28]. Pozostałe szosy mają charakter dróg lokalnych, a najważniejszą z nich jest ul. Objazdowa przy której zlokalizowane są zakłady przemysłowe[20].

Komunikacja

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Komunikacja miejska w Kłodzku.

Komunikacje miejską na terenie Leszczyn obsługuje prywatna firma A-Vista, posiadająca na tym terenie dwa przystanki autobusowe: Kłodzko, ul. Objazdowa – Energetyka i Kłodzko, ul. Objazdowa – Steinhoff[29]. Busy tego przewoźnika kursują na trasie: Kłodzko/ul. Szpitalna/Szpital w kierunku Kłodzko/ul. Noworudzka/Galeria[30].

Dawniej przez ul. Zajęczą kursowały autobusy podmiejskie, które obsługiwane były przez PKS Kłodzko. Zatrzymywały się one na następujących przystanków na terenie Leszczyn: Urząd Celny i Zajęcza, obsługując relację: Kłodzko Dworzec Autobusowy – Korytów/Ruszowice/Kamieniec[31]. Do lat 90. XX wieku linia ta nosiła numer 3[32].

Bezpieczeństwo

[edytuj | edytuj kod]

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń – Leszczyny podlegają pod rejon działania Komendy Powiatowej Straży Pożarnej, mieszczącej się przy ul. Traugutta 7 oraz Komendy Powiatowej Policji w Kłodzku, która ma tutaj swoją główną siedzibę przy pl. Chopina 2[2]. Funkcję dzielnicowego pełni asp. sztab. Rafał Pietrołaj dla ul. Wielisławskiej (Rejon służbowy nr 6)[33]. Z ramienia kłodzkiej straży miejskiej VI Rejon Służbowy obsługują: st. insp. Robert Garbowski i mł. strażnik Arkadiusz Pawłowicz[34].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 256.
  2. a b c Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. 3, wyd. PPWK, Warszawa-Wrocław 1999.
  3. Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffa, t. 15, Wrocław 1994, s. 194.
  4. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 grudnia 2023 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw i rodzajów niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 2799).
  5. Kotlina Kłodzka. Mapa turystyczna, 1:100 000, wyd. Eko-Graf, Wrocław 2011.
  6. F. Volkmer, W. Hohaus, Geschichtsquellen der Grafschaft Glatz, t. I-V. Habelschwerdt 1883-1928; mapa hrabstwa kłodzkiego z XVIII w.; Regesty śląskie, opr. K. Bobowski, J. Gilewska-Dubis, W. Korta, B. Turoń, M. Cetwiński, A. Skowrońska, wyd. Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1975-1990, t. 1, 2, 3.Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit., s. 256.
  7. A. i A. Galasowie, Dzieje Śląska w datach, Wrocław 2001, s. 145.
  8. P. Pregiel, T. Przerwa, Dzieje Śląska, Wrocław 2006, s. 100.
  9. A. Heyer, Glatz in Jahre 1760, 1:25 000, Glatz 1760, [w:] Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998, s. 93.
  10. K. Marcinek, W. Prorok, Ziemia Kłodzka. Informator turystyczny, s. 12.
  11. Historia WSSE „Invest-Park”. invest-park.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-23)]. [on-line] [dostęp 2012-12-04].
  12. A. Herzig, M. Ruchniewicz, Dzieje Ziemi Kłodzkiej, Hamburg-Wrocław 2006, s. 385.
  13. A. i A. Galasowie, op. cit., s. 285.
  14. Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej, pod red. J. Laski i M. Kowalcze, t. 1 i 2, Kłodzko 2009, s. 6.
  15. Granice okręgów wyborczych do Rady Miasta Kłodzka na stronie PKW dotycząca wyborów samorządowych z 2018 roku [on-line] [dostęp 2020-10-25].
  16. Granice obwodów szkół publicznych w Kłodzku od 1.09.2019 r. na podst. Uchwały nr VIII/45/2019 Rady Miejskiej w Kłodzku z dnia 25.04.2019 r.. um.bip.klodzko.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)]. [on-line] [dostęp 2020-10-23].
  17. Dane Wydziału Edukacji i Spraw Społecznych UM w Kłodzku na rok szkolny 2019/2020.
  18. Schematyzm Diecezji Świdnickiej, pod red. A. Bałabucha, Świdnica 2010.
  19. Podział administracyjny diecezji świdnickiej na jej oficjalnej witrynie internetowej. diecezja.swidnica.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)]. [on-line] [dostęp 2020-10-23].
  20. a b c Interaktywny plan Kłodzka na oficjalnym serwisie miejskim [on-line] [dostęp 2020-10-23].
  21. Słownik geografii turystycznej, pod red. M. Staffa, t. 15, Wrocław 1994, s. 256–257.
  22. Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffa, t. 15, Wrocław 1994, s. 257.
  23. Informacje ogólne na temat Minieurolandu w Kłodzku [on-line] [dostęp 2020-10-25].
  24. Informacje o kłodzkiej podstrefie WSSE „Invest-Park”. invest-park.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-23)]. [on-line] [dostęp 2012-12-04].
  25. Raport o stanie Miasta Kłodzka w 2011 roku, Kłodzko 2012, s. 191.
  26. ABB zakończyła proces przejęcia GR Industrial Solutions, materiał prasowy na stronie ABB z dn. 02.07.2018 r. [on-line] [dostęp 2020-10-26].
  27. Opracowana na podstawie www.mapasamochodowa.com.pl [on-line] [dostęp 2012-11-12].
  28. Samochodowa Mapa Polski, 1:750 000, wyd. Daunopol, Warszawa 2008.
  29. Wykaz przystanków komunikacji miejskiej w Kłodzku prowadzonej przez A-Vistę [on-line] [dostęp 2020-10-23].
  30. Rozkład jazdy komunikacji miejskiej w Kłodzku na oficjalnej stronie A-Visty [on-line] [dostęp 2020-10-23].
  31. Informacja uzyskana w centrali PKS Kłodzko według rozkładu jazdy, stan na 1.09.2020 roku.
  32. Linie autobusowe, [w:] „Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000”, wyd. 3, wyd. PPWK, Warszawa-Wrocław 1999.
  33. Informacja dotycząca dzielnicowych na stronie KPP w Kłodzku. Komenda Powiatowa Policji w Kłodzku, 2020-09-20. [dostęp 2022-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-10)]. (pol.).
  34. Rejony Służbowe Straży Miejskiej w Kłodzku od 2019 roku. sm.bip.klodzko.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-27)]. [on-line] [dostęp 2020-10-22].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]