Monareczka białogrzbieta
| Symposiachrus menckei[1] | |||
| (Heinroth, 1902) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
monareczka białogrzbieta | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Monareczka białogrzbieta[3] (Symposiachrus menckei) – gatunek małego ptaka z rodziny monarek (Monarchidae). Słabo poznany ptak występujący na Archipelagu Bismarcka, według IUCN jest bliski zagrożenia wyginięciem.
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Monareczka białogrzbieta zamieszkuje endemicznie wyspę Mussau, należącą do Wysp Świętego Macieja, znajdujących się w północnej części Archipelagu Bismarcka[4][5][6].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1902 roku niemiecki zoolog Oskar Heinroth, nadając mu nazwę Monarcha menckei[7]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu, który dostarczył pan Kothe, Heinroth wskazał Wyspy Świętego Macieja (Massau)[7].
Tradycyjnie gatunek ten zaliczany był do rodzaju Monarcha[8][5], jednak badania genetyczne i molekularne wykazały, że rodzaj ten nie był monofiletyczny i dlatego też S. menckei, wraz z kilkunastoma gatunkami z tego rodzaju, został przeniesiony do rodzaju Symposiachrus[9]. Nie wyróżnia się podgatunków[4][6].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]Nazwa rodzajowa: gr. συν sun, συμ sum – razem; ποσις posis – mąż; αχρως akhrōs – blady[10]. Epitet gatunkowy honoruje Bruno Menckego (1876–1901), niemieckiego zoologa, który sfinansował pierwszą niemiecką ekspedycję naukową do Oceanii[11].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 14,5–15,5 cm[4]. Inne wymiary podane przez Ernsta Harterta: długość skrzydła dorosłych samców (n = 4) 71,5–74 mm, dorosłych samic (n = 1) 68 mm, długość ogona 63,5–65,5 mm, długość sterówek 17–20 mm[12]. Mała monarka o biało-czarnym upierzeniu. Czoło, kantarek, okolice oczu, podbródek i gardło są czarne, reszta głowy biała z wyjątkiem czarnej plamy w dolnej części pokryw usznych, czasami występuje wąska, czarna linia od boku czubka głowy do boku karku; górne części ciała białe, pokrywy nadskrzydłowe czarne, na małych pokrywach nieregularne białe znaczenia; ogon czarny, na trzech zewnętrznych piórach szerokie białe krawędzie[4]. Spód ciała biały; tęczówki ciemne, dziób i nogi szare z niebieskim odcieniem. Płcie podobne[12]. Młode ptaki są podobne do dorosłych, ale czoło, korona, górne części ciała i skrzydła są ciemnoszare lub czarniawo-szare z niektórymi jaśniejszymi lub białawymi piórami na krawędziach, zaś białe krawędzie piór na ogonie są zazwyczaj słabiej widoczne[4].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Monareczka białogrzbieta jest gatunkiem osiadłym, zamieszkującym lasy, w tym wtórne i zdegradowane obszary leśne oraz obszary odrostu wzdłuż boków dróg i dużych ogrodów[4]. W skład diety wchodzą głównie małe bezkręgowce i larwy[4]. Pokarmu poszukuje aktywnie w runie leśnym i w dolnym piętrze drzew; podczas żerowania stale trzepocze skrzydłami[4]. Odzywa się głośnymi, ostrymi i karcącymi nutami oraz długim, drżącym gwizdaniem, najbardziej podobnym do odgłosów wydawanych przez monareczkę płaczliwą (S. infelix)[4]. Żebrzące o pokarm młode zostały zarejestrowane w lipcu, brak innych informacji na temat lęgów[4].
Status i zagrożenia
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody gatunek został zaliczony do kategorii NT (ang. Near Threatened – bliski zagrożenia)[2]. Wskazuje się na jego ograniczony zasięg występowania i brak wiedzy o globalnej wielkości populacji[2]. Na wyspie Mussau uważa się ten gatunek za pospolity. Większość osobników została lub zostanie zarejestrowanych[4]. Jeśli okaże się, że ptaki te są mniej tolerancyjne wobec zdegradowanych siedlisk, może to być dla nich potencjalnym zagrożeniem[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Symposiachrus menckei, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d BirdLife International, Symposiachrus menckei, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2016-1 [dostęp 2016-11-27] (ang.).
- ↑ P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Monarchidae Bonaparte, 1854 - monarki - Monarchs (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-01].
- ↑ a b c d e f g h i j k P. Clement: White-breasted Monarch (Monarcha menckei). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-12-13]. (ang.).
- ↑ a b E. Mayr: Family Monarchidae. W: E. Mayr, G.W. Cottrell: Check-list of birds of the world. Cz. 11: Sylviidae, Muscicapidae (sensu stricto), Maluridae, Acanthizidae, Monarchidae, Eopsaltriidae. Cambridge, Massachusetts: Museum of Comparative Zoology, 1986, s. 511. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Monarchs. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-01]. (ang.).
- ↑ a b O. Heinroth. Ornithologische Ergebnisse der „I. Deutschen Südsee Expedition von Br. Mencke”. „Journal für Ornithologie”. Fünfte Folge. 50, s. 451, 1902. (niem.).
- ↑ J. del Hoyo, A. Elliott, D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 11: Old World Flycatchers to Old World Warblers. Barcelona: Lynx Edicions, 2006. ISBN 84-96553-06-X. (ang.).
- ↑ C.E. Filardi, C.E. Smith. Molecular phylogenetics of monarch flycatchers (genus Monarcha) with emphasis on Solomon Island endemics. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 37 (3), s. 776–788, 2005. DOI: 10.1016/j.ympev.2005.02.007. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Symposiachrus [dostęp 2016-11-30], [archiwum].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Menckei [dostęp 2016-11-30], [archiwum].
- ↑ a b E. Hartert. The Birds of St. Matthias Island (nr. New Hanover). „Novitates Zoologicae”. 31, s. 270, 1924. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia monareczki białogrzbietej. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
