Podróżniczek

Podróżniczek
	Luscinia svecica
	(Linnaeus, 1758)
	; Samiec podgatunku nominatywnego
	; Samica na zimowisku w Indiach
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	muchołówkowate
Podrodzina	kląskawki
Rodzaj	Luscinia
Gatunek	podróżniczek
Synonimy
	Motacilla svecica Linnaeus, 1758;
	Motacilla svecica Linnaeus, 1758;
Podgatunki
	L. s. svecica (Linnaeus, 1758); L. s. namnetum Mayaud, 1934; L. s. cyanecula (Meisner, 1804); L. s. azuricollis (Rafinesque, 1814); L. s. volgae (O. Kleinschmidt, 1907); L. s. luristanica (Ripley, 1952); L. s. pallidogularis (Zarudny, 1897); L. s. abbotti (Richmond, 1896); L. s. saturatior (Sushkin, 1925); L. s. kobdensis (Tugarinov, 1929); L. s. przevalskii (Tugarinov, 1929);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; w sezonie lęgowym występuje przez cały rok przeloty zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Podróżniczek (Luscinia svecica) – gatunek niewielkiego ptaka wędrownego z rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae). Nie jest zagrożony.

Systematyka

Wyróżniono 11 podgatunków L. svecica^[2]^[4]^[5]:

podróżniczek rdzawogardły (L. svecica svecica) – północna Europa, północna Azja, północna Alaska i północno-zachodnia Kanada.
L. svecica namnetum – południowo-zachodnia i środkowa Francja.
podróżniczek białogardły (L. svecica cyanecula) – Holandia, północna i wschodnia Francja do Białorusi i północno-zachodniej Ukrainy.
podróżniczek modrogardły (L. svecica azuricollis) – północna, środkowa Hiszpania.
L. svecica volgae – północno-wschodnia Ukraina, środkowa i wschodnia europejska część Rosji.
podróżniczek kaukaski (L. svecica luristanica syn. L. svecica magna) – wschodnia Turcja, Kaukaz i północny Iran.
L. svecica pallidogularis – Kazachstan i Turkmenistan.
L. svecica abbotti – północny Afganistan, północny Pakistan i północno-zachodnie Himalaje.
L. svecica saturatior – góry środkowej Azji.
L. svecica kobdensis – zachodnia Mongolia i zachodnie Chiny.
L. svecica przevalskii – środkowe Chiny.

Występowanie

Zasięg występowania podróżniczka obejmuje północną i środkową Eurazję – od południowo-zachodniej i zachodniej Europy, gdzie występuje wyspowo, aż po Półwysep Czukocki, Kamczatkę, oraz północno-zachodni kraniec Ameryki Północnej. Migruje na dość duże odległości – zimuje w północnej i subsaharyjskiej Afryce oraz w pasie od Bliskiego Wschodu po Półwysep Indochiński, choć część osobników wędruje jedynie na Półwysep Iberyjski.

W Polsce bardzo nieliczny ptak lęgowy^[6]. Na niżu gnieździ się L. s. cyanecula, lecz podczas przelotów pojawia się również podgatunek północny, występujący na Półwyspie Skandynawskim – L. s. svecica, który w Polsce gniazduje skrajnie nielicznie jedynie w Karpatach i Karkonoszach oraz w zespole przyrodniczo-krajobrazowym „Wielikąt”. Do Polski przylatuje na początku kwietnia, odlatuje zaś na przełomie sierpnia i września^[7].

Charakterystyka

Wygląd zewnętrzny

Nieco mniejszy od innych słowików występujących w Polsce – to ptak wielkości wróbla domowego. Wyraźny dymorfizm płciowy w upierzeniu – samiec w okresie godowym ma jaskrawoniebieską plamę na podgardlu i piersi obwiedzioną czarną i rdzawą obwódką. L. s. svecica ma na niebieskim polu rdzawą plamkę, a L. s. cyanecula białą. Spód ciała biały, kremowa brew, wierzch ciała brunatny, przy ogonie rdzawe plamy. W okresie spoczynkowym podgardla obu podgatunków bieleją. Samice mają natomiast brązowy wierzch ciała, biały spód z czarną przepaską na piersi, kremowym podgardlem i wąsem. Młodociane w odróżnieniu od samic mają podłużne, jasne kreski na całym ciele.

Rozmiary

Długość ciała: ok. 14–15 cm
Rozpiętość skrzydeł: ok. 23 cm
Długość ogona: ok. 5–5,5 cm
Masa ciała: ok. 15–20 g

Głos

Śpiew podróżniczka jest melodyjny, jednak zupełnie inny niż ten wydawany przez inne słowiki. Składa się z wielokrotnie powtarzanego cii, cii, cii..., po którym następuje coś w rodzaju rechotu.

Biotop

Preferuje miejsca wilgotne, nadbrzeżne zarośla, zakrzewione, podmokłe łąki, skraje lasów i parki. Najczęściej widywany jest w gąszczu trzcinowisk. Główne obszary występowania w takich miejscach w Polsce to doliny Biebrzy oraz Narwi. Poza tym podgatunek L. s. svecica może gniazdować nawet w górach, w zaroślach sosny górskiej.

Lęgi

Wyprowadza 1–2 lęgi w roku (na obszarach arktycznych tylko 1^[8]) w okresie początek maja – koniec czerwca.

Gniazdo

Budową gniazda zajmuje się samica^[8]. Budowane jest na ziemi z butwiejących liści, suchych gałązek i traw oraz mchu, wysłane trawą, włosiem^[8], ukryte w roślinności zielnej.

Jaja i pisklęta

Samica składa 4 do 7 jaj^[8] (zazwyczaj 6). Jaja wysiadywane są przez okres 13 do 15 dni wyłącznie przez samicę^[8]. Pisklęta karmione są przez oboje rodziców owadami i innymi małymi zwierzętami. Opuszczają gniazdo po 13–14 dniach od wyklucia^[8].

Pokarm

Owady i inne drobne bezkręgowce, jesienią uzupełnione przez owoce jagodowe.

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje podróżniczka za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale 35–65 milionów dorosłych osobników. Trend liczebności populacji, zarówno europejskiej, jak i światowej, oceniany jest przez BirdLife International jako stabilny^[3].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[9]. Na Czerwonej liście ptaków Polski uznany za gatunek najmniejszej troski (LC)^[10]. W latach 1992–2004 jego liczebność szacowano na 1300–1800 par^[6].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Luscinia svecica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Collar, N.: Bluethroat (Cyanecula svecica). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
↑ ^a ^b Luscinia svecica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Frank Gill, David Donsker (red.): Chats, Old World flycatchers. IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-11-25]. (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Saxicolinae Vigors, 1825 - kląskawki (wersja: 2019-10-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-23].
↑ ^a ^b T. Chodkiewicz i inni. Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008–2012. „Ornis Polonica”. 56, s. 149–189, 2015.
↑ A. G. Kruszewicz: Ptaki Polski, ISBN 83-7073-455-3
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f N. Bouglouan: Bluethroat. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-11-25]. (ang.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
↑ Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.

Bibliografia

Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Multico, 2007, s. 215. ISBN 978-83-7073-474-9.

Linki zewnętrzne

Luscinia svecica (Podróżniczek). W: M. Gromadzki (red.): Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 8: Ptaki (część II). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 304–308. ISBN 83-86564-43-1.
Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Śpiew podróżniczka

[itis-1] Luscinia svecica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] Collar, N.: Bluethroat (Cyanecula svecica). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].

[iucn-3] Luscinia svecica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[ioc-4] Frank Gill, David Donsker (red.): Chats, Old World flycatchers. IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-11-25]. (ang.).

[mk-5] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Saxicolinae Vigors, 1825 - kląskawki (wersja: 2019-10-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-23].

[ocena2015-6] T. Chodkiewicz i inni. Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008–2012. „Ornis Polonica”. 56, s. 149–189, 2015.

[azyl-7] A. G. Kruszewicz: Ptaki Polski, ISBN 83-7073-455-3

[oiseaux-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f N. Bouglouan: Bluethroat. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-11-25]. (ang.).

[9] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[clpp-10] Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]