Pszeniec zwyczajny

Pszeniec zwyczajny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	zarazowate
Rodzaj	pszeniec
Gatunek	pszeniec zwyczajny
	Nazwa systematyczna
	Melampyrum pratense L.; Sp. Pl. 2: 605. 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pszeniec zwyczajny (Melampyrum pratense L.) – gatunek rośliny należący do rodziny zarazowatych (Orobanchaceae). Główny obszar występowania to Europa, ale na pojedynczych stanowiskach notowany jest także w Ameryce Północnej i Środkowej, Azji, Australii i Afryce^[4]. W Polsce jest pospolity na niżu, w górach występuje rzadziej^[5].

Morfologia

Łodyga: Wzniesiona i przeważnie rozgałęziona, czterokanciasta, naga lub słabo owłosiona, o wysokości 10–60 cm^[5].
Liście: Ulistnienie naprzeciwległe. Liście krótkoogonkowe o kształcie od jajowatolancetowatego do równowąskiego. Na szczytach pędów przechodzą w małe, zielone przysadki o zaokrąglonych nasadach. Dolne z nich są podobne do liści, górne są całobrzegie lub posiadają w nasadzie jeden do kilku krótszych lub dłuższych ząbków^[5].
Kwiaty: Kwiaty zebrane w luźne jednostronne grono na szczytach pędów. Są ustawione prawie poziomo. Okwiat zróżnicowany na kielich i koronę. Kielich nagi, dzwonkowaty, złożony z 4 działek o działkach 3–4 razy krótszych od korony. Korona o długości 15–20 mm, koloru jasnożółtego lub żółtego, z długą prostą rurką o zamkniętej gardzieli. Jej dolna warga jest prosto wyciągnięta i zbliżona do górnej. Charakterystyczną cechą gatunkową jest występowanie u nasady korony pierścienia włosków. Pręciki dwusilne o nitkach przyrośniętych do korony. Mają obficie owłosione pylniki. Zalążnia słupka jest górna i posiada jeden miodnik w dolnej części^[6]^[5].
Owoc: Jajowata, podłużna, naga torebka z dwiema komorami. Jest spłaszczona po bokach i zawiera po 2 gładkie i jajowate nasiona w każdej komorze^[6].
Korzeń: Cienki i słabo rozgałęziony^[6].

Biologia i ekologia

Rozwój: Roślina jednoroczna, półpasożyt, pobierający za pomocą ssawek z korzeni innych roślin wodę wraz z solami mineralnymi. W związku z tym w uprawach rolnych uważany jest za chwast. Roślina owadopylna i miododajna. Kwitnie od czerwca do lipca. Przysadki pszeńca zwyczajnego wydzielają słodki sok, który jest chętnie zbierany przez mrówki. Jest to rodzaj korzystnego dla obydwu gatunków współżycia – licznie występujące na pędach mrówki chronią roślinę od zjadania przez roślinożerców^[6].
Roślina trująca: Cała roślina i jej nasiona są trujące^[5].
Siedlisko: Lasy, szczególnie dąbrowy, buczyny, lasy sosnowe, obrzeża lasów, zarośla, murawy^[6]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Vaccinio-Piceetea^[7].
Zmienność: Roślina bardzo zmienna morfologicznie i ekologicznie, należy do niej kilka podgatunków^[5].
Genetyka: Liczba chromosomów 2n = 18^[8].

Galeria zdjęć

Pokrój
Płat pszeńca zwyczajnego
Kwiaty i przysadki
Owoce

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-24] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2015-08-17].
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-01-10].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-24] (ang.).

[TPL-3] The Plant List. [dostęp 2015-08-17].

[4] Discover Life Maps. [dostęp 2015-01-10].

[szafer-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[cincura-6] František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.

[7] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[rutkowski-8] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]