Radom Główny
 nr rej. 376/A/88 z 04.04.1988
| |
 Dworzec kolejowy w Radomiu. Po prawej stronie budynek główny z 1885, po lewej budynek poczekalni z lat 90. XX w. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja |
Śródmieście |
| Zarządca | |
| Data otwarcia |
1885 |
| Poprzednie nazwy |
Радом (1885–1915) |
| Rodzaj | |
| Liczba pasażerów (2018) |
4400 |
| Dane techniczne | |
| Liczba peronów |
3 |
| Kasy |
|
| Linie kolejowe | |
Położenie na mapie Radomia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 51°23′28,1″N 21°09′18,2″E/51,391139 21,155056
| |
Radom Główny – dworzec kolejowy i stacja w Radomiu, w dzielnicy Śródmieście[1]. Stacja położona jest na szlaku linii kolejowych nr 8, 22 oraz 26[2]. Według klasyfikacji PKP ma kategorię dworca wojewódzkiego[3]. Obiekt jest częścią szlaku turystycznego Zabytki Radomia[4].
Ruch pasażerski
[edytuj | edytuj kod]| Rok | Wymiana roczna | Wymiana pasażerska na dobę | miejsce w Polsce |
|---|---|---|---|
| 2017[5] | 1 280 000 | 3 500 | 70 |
| 2018[6] | 1 610 000 | 4 400 | 73 |
| 2019[5] | 1 970 000 | 5 400 | 50 |
| 2020[5] | 1 210 000 | 3 300 | 53 |
| 2021[5] | 1 610 000 | 4 400 | 47 |
| 2022[7] | 6 900 | 45 |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wybudowana w latach 1882–1885 Kolej Iwanogrodzko-Dąbrowska była szlakiem łączącym wsie Dąbrowa i Iwangorod. Przebiegała przez główne miasta południowej części Królestwa Polskiego, będącego częścią Imperium Rosyjskiego, w tym przez Radom, w którym znajdowała się siedziba zarządu spółki nadzorującej nowo powstałą linię[8]. Poprowadzenie przez miasto linii kolejowej, zapewniało dogodne i relatywnie szybkie połączenie nie tylko z głównymi miastami regionu, jak np. Warszawą (przez Kolej Nadwiślańską), ale i z tak odległymi ośrodkami jak Petersburg (przez Wilno) i Wiedeń (przez Kraków). Korzystne połączenie kolejowe z wielkimi rynkami zbytu (szczególnie rosyjskim) znacznie przyspieszyło rozwój gospodarczy i urbanistyczny miasta (w tym okresie zabudowano wiele ulic południowej części Śródmieścia, np. Józefa Piłsudskiego czy Stanisława Moniuszki[9] oraz wybudowano wiele zakładów przemysłowych)[8]. W 1900 roku kolej Iwanogrodzko-Dąbrowską włączono do Kolei Nadwiślańskiej. W dniu 3 listopada 1918 infrastruktura kolejowa w Radomiu została przejęta przez władze polskie, co upamiętnia tablica umieszczona na budynku dworca[8]. W 1934 oddano do użytku łączącą Radom ze stolicą tzw. linię radomską[10]. W 1948 otwarto komunikującą Radom i Łódź linię kolejową nr 22[11]. W 2015 zakończyła się przebudowa stacji oraz czterokilometrowego odcinka linii kolejowej nr 8, która obejmowała m.in. remont tunelu, przebudowę układu torowego i sieci trakcyjnej, remont peronów, budowę lokalnego centrum sterowania i in. Łączny koszt prac wyniósł ponad 100 mln zł[12]. W lutym 2019 Koleje Mazowieckie pozyskały 5 działek o łącznej powierzchni 0,35 ha, na których wzniesiona zostanie baza utrzymaniowa dla wykonywania przeglądów w poziomach P1-P2[13]. W sierpniu 2021, w wyniku rozbudowy radomskiego węzła kolejowego o nowe przystanki osobowe (Radom Stara Wola, Radom Północny, Radom Gołębiów) i wobec perspektywy budowy dwóch kolejnych stacji osobowych (Radom Wschodni oraz Radom Południowy)[14][15], PKP PLK zwróciły się do rady miejskiej Radomia z prośbą o przyjęcie uchwały umożliwiającej wszczęcie przez zarządcę infrastruktury kolejowej procedury zmiany nazwy stacji z Radom na Radom Główny[16]. Oficjalnie nowa nazwa stacji funkcjonuje od 12 grudnia 2021[17].
Gmach dworca
[edytuj | edytuj kod]Gmach dworca kolejowego w Radomiu wybudowano w 1885 według projektu Adolfa Schimmelpfenniga, autora projektu m.in. dworca Łódź Fabryczna, na gruntach wsi Prędocinek, leżącej wówczas poza granicami administracyjnymi miasta[18]. W niezmienionym stanie budynek przetrwał do 1915 roku, kiedy został spalony przez wycofujące się wojska rosyjskie i odbudowany tymczasowo przez okupujących Radom Austriaków. Gmach dworca wraz z całą infrastrukturą kolejową został przejęty przez polskie władze 3 listopada 1918, co upamiętnia tablica zawieszona na fasadzie budynku od strony peronów[8]. Kolejna przebudowa dworca, tym razem nadająca budynkowi formę renesansu polskiego, uchodzącego za polski styl narodowy, nastąpiła w okresie dwudziestolecia międzywojennego. W tym stanie obiekt przetrwał II wojnę światową, po której wmurowano w fasadę od strony peronów tablicę upamiętniającą radomskich kolejarzy zamordowanych przez Niemców[8]. Kolejny remont generalny przeprowadzono w latach 1989–1992 według projektu Jerzego Bortkiewicza. Całkowicie zmieniono układ wnętrz starego gmachu (fasada pozostała niezmieniona) i zbudowano nowy budynek poczekalni, stylistycznie nawiązujący do starszego obiektu[8]. W latach 2012–2013 dokonano kompleksowej modernizacji budynku dworca, która kosztowała łącznie ok. 13 mln złotych[19][20].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Budynek dworca od strony ulicy Traugutta. -
Budynek dworca – widok od strony zachodniej -
Herb Radomia umieszczony na tympanonie ryzalitu środkowego starego budynku dworca. -
Hala dworca po przebudowie z lat 1989–1992. -
Tablica upamiętniająca przejęcie dworca przez władze polskie w dniu 3 listopada 1918. -
Tablica upamiętniająca radomskich kolejarzy zamordowanych przez Niemców w latach 1939–1945.
.jpg)
.jpg)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Uchwała nr 330/2012 w sprawie podziału Radomia na obszary Systemu Informacji Miejskiej. bip.radom.pl.
- ↑ Stacja Radom. Atlas Kolejowy Polski. (pol.).
- ↑ Wykaz stacji pasażerskich wraz z ich kategoryzacją oraz określeniem dostępności do obiektu, l.p. 367
- ↑ Szlak Turystyczny Zabytki Radomia. Centrum Informacji Turystycznej w Radomiu.
- ↑ a b c d Urząd Transportu Kolejowego, Przewozy pasażerskie [online], Portal statystyczny UTK [dostęp 2023-02-20] (pol.).
- ↑ Wymiana pasażerska na stacjach w Polsce w 2018 r. [online], Urząd Transportu Kolejowego [dostęp 2020-01-30].
- ↑ Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska - Dane o stacjach 2022. [dostęp 2023-09-17].
- ↑ a b c d e f Red. J. Sekulski, Encyklopedia Radomia, Radom 2009, s. 110.
- ↑ Red. W. Kalinowski, Urbanistyka i architektura Radomia, Lublin 1976, s. 169.
- ↑ Krótka historia kolei w Warszawie [online], Warszawa1939.pl [dostęp 2015-12-31] (pol.).
- ↑ Linia Tomaszów Mazowiecki – Radom (22) [online] [dostęp 2015-12-31] (pol.).
- ↑ Tunel i wszystkie perony na stacji PKP Radom wreszcie otwarte [online], Gazeta Wyborcza Radom [dostęp 2015-12-31] (pol.).
- ↑ Koleje Mazowieckie pozyskały działki pod bazę w Radomiu [online], inforail.pl [dostęp 2019-03-03] (pol.).
- ↑ Katarzyna Ludwińska, PKP. Dzięki społecznikom pociągi z Lublina będą stawać na stacji Radom Wschodni [online], Gazeta Wyborcza Radom, 30 kwietnia 2021 [dostęp 2021-08-28] (pol.).
- ↑ Adam Woźniak, Wielkie inwestycje w kolej. Będzie łatwiej wsiąść do pociągu [online], Rzeczpospolita, 10 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-28] (pol.).
- ↑ Będzie zmiana stacji Radom na „Radom Główny” [online], www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2021-09-07] (pol.).
- ↑ Stacja Radom zmieni nazwę [online], Radio Plus [dostęp 2021-12-10] (pol.).
- ↑ Red. J. Sekulski, Encyklopedia Radomia, Radom 2009, s. 53.
- ↑ Radom: po dwóch latach zakończył się remont dworca kolejowego [online], Onet.pl, 30 lipca 2013 [dostęp 2013-07-31] [zarchiwizowane z adresu 2014-03-23] (pol.).
- ↑ b, (VIDEO) W środę otworzą dworzec PKP w Radomiu. Zobacz, jak wygląda po remoncie (zdjęcia) [online], echodnia.eu, 30 lipca 2013 [dostęp 2013-07-31] (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Radom w Atlasie Kolejowym Polski, Czech i Słowacji – atlaskolejowy.net
- Radom w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
- Radom Główny w internetowym rozkładzie jazdy PKP – rozklad-pkp.pl (odjazdy)
- Radom w stacjekolejowe.pl
| Radom Główny | ||
| Linia 8 Warszawa Zachodnia – Kraków Główny (102,944 km) | ||
  odległość: 4,120 km
|
|
odległość: 6,900 km
|
| Linia 22 Tomaszów Mazowiecki – Radom Główny (88,610 km) | ||
odległość: 5,865 km
|
|
|
| Linia 26 Łuków – Radom Główny (117,433 km) | ||
 odległość: 0,920 km
|
|
|
