Rybitwa różowa

Rybitwa różowa
	Sterna dougallii
	Montagu, 1813
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	siewkowe
Podrząd	mewowce
Rodzina	mewowate
Podrodzina	rybitwy
Rodzaj	Sterna
Gatunek	rybitwa różowa
Synonimy
	Sterna rosea T. Forster, 1817; Sterna gracilis Gould, 1845; Sternula korustes Hume, 1874; Sterna striata christopheri Mathews, 1912;
	Sterna rosea T. Forster, 1817; Sterna gracilis Gould, 1845; Sternula korustes Hume, 1874; Sterna striata christopheri Mathews, 1912;
Podgatunki
	S. d. dougallii Montagu, 1813; S. d. arideensis Mathews, 1912; S. d. korustes (Hume, 1874); S. d. bangsi Mathews, 1912; S. d. gracilis Gould, 1845;
	S. d. dougallii Montagu, 1813; S. d. arideensis Mathews, 1912; S. d. korustes (Hume, 1874); S. d. bangsi Mathews, 1912; S. d. gracilis Gould, 1845;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; obszary lęgowe obszary nielęgowe występuje przez cały rok
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rybitwa różowa^[4] (Sterna dougallii) – gatunek średniego, wędrownego ptaka wodnego z rodziny mewowatych (Laridae). Nie jest zagrożony wyginięciem.

Występowanie i podgatunki

Zamieszkuje wyspy i wybrzeża zachodniej Europy, Afryki, Ameryki Północnej, Środkowej i północnej części Ameryki Południowej, południowej i południowo-wschodniej Azji, Australii i Oceanii. Wyróżnia się 5 podgatunków^[5]^[6]:

Sterna dougallii dougallii – wschodnie wybrzeże Ameryki od Nowej Szkocji po północną Wenezuelę oraz Antyle, Azory, północno-zachodnią Europę (głównie brytyjskie i irlandzkie wybrzeża, oraz na Półwyspie Bretońskim), wschodnią i południową Afrykę. Ptaki amerykańskie zimują głównie na środkowym Atlantyku, a populacja europejska i wysp wschodniego Atlantyku – na wybrzeżach Afryki Zachodniej.

Do Polski na wybrzeża rybitwa różowa zalatuje wyjątkowo (4 stwierdzenia do 2015^[7]), nie gniazduje.

Sterna dougallii arideensis – od Seszeli po Madagaskar i Rodrigues.
Sterna dougallii korustes – Cejlon, Andamany i Archipelag Mergui.
Sterna dougallii bangsi – wybrzeża Morza Arabskiego, wybrzeża Chin, Wyspy Riukiu, od Tajwanu po Wielkie Wyspy Sundajskie, Nowa Gwinea, Wyspy Salomona, Nowa Kaledonia i Fidżi. Być może również Wyspy Kokosowe.
Sterna dougallii gracilis – Moluki i Australia.

Charakterystyka

Wygląd

Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W upierzeniu godowym wierzch głowy i kark czarny, grzbiet bladopopielaty, wierzch skrzydeł popielaty, końcówki czarne, reszta ciała biała. Sterówki zewnętrzne długiego i rozwidlonego ogona silnie wydłużone, dłuższe od skrzydeł. Widać to dobrze, gdy ptaki siedzą na gniazdach. Na piersi i brzuchu różowy nalot (stąd wzięła się nazwa gatunkowa). Cienki dziób czarny o czerwonej nasadzie (ilość czerwieni na dziobie zależy od podgatunku i pory roku^[8]), nogi czerwone, różowe lub pomarańczowe. W szacie spoczynkowej czoło bieleje, a czarna czapeczka sięga tylko do karku. Osobniki młodociane mają białe czoło i ciemne plamy na wierzchu skrzydeł, grzbiecie i tylnej krawędzi ogona. Nogi i dziób czarne.

Pod względem wielkości i kształtu podobna do rybitwy rzecznej, szybciej jednak macha ogonem. Młode rybitwy różowej różnią się od tego drugiego ptaka ciemnymi głowami, brakiem ciemnych plam na barkach i ciemnymi pasami na końcach skrzydeł, które są widoczne od spodu. Dorosłe są z wierzchu jaśniejsze od rybitwy rzecznej i popielatej.

Wymiary średnie

długość ciała ok. 35–40 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 70–80 cm
masa ciała ok. 90–125 g

Głos

Typowe odgłosy rybitwy różowej to dźwięczne „aaah” lub ciche „tczu-ik”.

Biotop

Morskie wybrzeża. Kolonie zakłada na piaszczystych i skalistych wybrzeżach i wysepkach.

Okres lęgowy

Gniazdo

Na lęgowiska przylatują późno w porównaniu z innymi rybitwami i składają jaja dopiero pod koniec maja i na początku czerwca. Gniazdo lokowane w piaszczystym zagłębieniu. To niegłęboka, nieosłonięta niczym jamka wygrzebana w piasku lub twardej nieporośniętej ziemi. Tworzy kolonie położone blisko wody, często w połączeniu z innymi gatunkami rybitw, czasem z mewą śmieszką.

Jaja

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg (w razie utraty lęg może zostać powtórzony), składając w maju – sierpniu (półkula północna) 2–3 piaskowożółte jaja o średniej masie około 16 g. Mają więcej plamek niż jaja innych rybitw.

Wysiadywanie i dorastanie

Jaja składane w odstępach 2–3 dni wysiadywane są od zniesienia pierwszego jaja przez okres 22–25 dni. Rodzice karmią młode przez miesiąc. Przynoszą im małe ryby, owady, mięczaki i skorupiaki. Pisklęta mają bardzo gęsty puch. Opuszczają gniazdo po 3–7 dniach. Usamodzielniają się w wieku 25–28 dni. Kiedy młode dorastają, rybitwy, zarówno stare i młode, zbierają się w stada i odlatują pod koniec lipca i w sierpniu na zimowiska.

Rybitwy różowe na wyspie Lady Elliot, Australia

Pożywienie

Głównie drobne ryby uzupełnione wodnymi i lądowymi bezkręgowcami.

W czasie złej pogody gdy ryby schodzą na głębsze wody, mogą kraść ryby innym ptakom morskim np. maskonurom.

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje rybitwę różową za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność światowej populacji w 2015 roku szacowano na około 200–220 tysięcy osobników, natomiast liczebność populacji europejskiej na 4500–5800 dorosłych osobników. Ogólny trend liczebności populacji nie jest znany^[3].

W Polsce jest objęta ścisłą ochroną gatunkową^[9].

W oparciu o obrączkowania w Wielkiej Brytanii stwierdzono, że ok. 2,5% oznaczonych młodych jest zabijanych na zachodnich wybrzeżach Afryki, głównie w Ghanie, gdzie rybitwy są jadane. W koloniach lęgowych we wschodniej Afryce i na Karaibach odławia się ptaki dorosłe oraz wybiera jaja, dorosłe ptaki są także odławiane na zimowiskach w północno-wschodniej Ameryce Południowej^[3]. Inne zagrożenia dla gatunku to zaplątywanie się w sieci lub na łapanie na haki rybackie (jest to przyczyną m.in. spadku liczebności w rejonie Seszeli), a także drapieżnictwo^[3].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Sterna dougallii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d D. Lepage: Roseate Tern Sterna dougallii. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-06]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Sterna dougallii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Sterninae Vigors, 1825 - rybitwy (wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-02].
↑ Roseate Tern (Sterna dougallii). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Noddies, gulls, terns, auks. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-07-04]. (ang.).
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 32. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2015. „Ornis Polonica”. 57, s. 117–147, 2016.
↑ Roseate Terns. [w:] BeautyOfBirds.com [on-line]. Avianweb LLC. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Bibliografia

Karel Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.
Klaus Richarz: Ptaki – Przewodnik. Warszawa: Muza, 2009. ISBN 978-83-7495-018-3.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Sterna dougallii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[avibase-2] D. Lepage: Roseate Tern Sterna dougallii. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-06]. (ang.).

[iucn-3] Sterna dougallii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Sterninae Vigors, 1825 - rybitwy (wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-02].

[ibc-5] Roseate Tern (Sterna dougallii). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Noddies, gulls, terns, auks. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-07-04]. (ang.).

[kf2015-7] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 32. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2015. „Ornis Polonica”. 57, s. 117–147, 2016.

[bob-8] Roseate Terns. [w:] BeautyOfBirds.com [on-line]. Avianweb LLC. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).

[9] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]