Tadeusz Czołowski

Tadeusz Mieczysław Czołowski
	podpułkownik pilot
Data i miejsce urodzenia	27 grudnia 1904 ; Lwów
Data i miejsce śmierci	23 lutego 1976 ; Chicago
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie; Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego; RAF
Jednostki	4. pułk lotniczy; 3. pułk lotniczy; dywizjon 305
Stanowiska	dowódca dywizjonu
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
	Odznaczenia
	;

Tadeusz Mieczysław Czołowski (ur. 27 grudnia 1904 we Lwowie, zm. 23 lutego 1976 w Chicago) – podpułkownik pilot Wojska Polskiego, dowódca dywizjonu 305, kawaler Virtuti Militari, odznaczony Distinguished Flying Cross.

Życiorys

Karierę wojskową rozpoczął od służby w piechocie^[1]. W 1927 r. ukończył kurs pilotażu dla oficerów innych broni i został przydzielony do 41. eskadry w 4. pułku lotniczego. Pełnił tam funkcję oficera taktycznego, w listopadzie 1933 r. objął dowództwo pierwszego plutonu. Jego pluton wykonywał prace fotogrametryczne dla Wojskowego Instytutu Geograficznego^[2]. W 1935 r. otrzymał awans na stopień kapitana^[3]. Od maja do czerwca 1936 r. pełnił czasowo obowiązki dowódcy 43. eskadry towarzyszącej^[4]. Od października 1937 r. służył jako dowódca II/4 dywizjonu towarzyszącego^[5]. W marcu 1939 r. został dowódcą dywizjonu towarzyszącego w 3. pułku lotniczym.

Po wybuchu II wojny światowej pełnił obowiązki zastępcy dowódcy oddziału lotnictwa myśliwskiego Bazy nr 3^[6]. W trakcie wojny obronnej Polski wykonał 3 loty rozpoznawcze na rzecz dowództwa Armii „Lublin”. Po zakończeniu walk przedostał się przez Rumunię do Francji. Został skierowany do Afryki, gdzie w Marrakeszu w grudniu 1939 r. zorganizował polską szkołę pilotów. Obowiązki jej dowódcy pełnił do czerwca 1940 r.^[7]

Po upadku Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Zgłosił się do służby w Polskich Siłach Powietrznych, otrzymał numer służbowy RAF P-1079. 23 sierpnia rozpoczął naukę w Szkole Nawigacji Powietrznej. Po jej ukończeniu w 1941 r. otrzymał przydział do dywizjonu 305^[8]. 10 kwietnia 1942 r., podczas nalotu na Essen, jego Wellington o znakach SM-U został ciężko uszkodzony przez nocne myśliwce nad wybrzeżem Danii i pilot był zmuszony wodować na kanale La Manche. Cała załoga została uratowana^[9], on sam został ranny^[10]. 1 sierpnia objął stanowisko dowódcy eskadry^[11]. 28 sierpnia brał udział w nalocie na Saarbrücken, ostrzał nocnego myśliwca spowodował śmierć tylnego strzelca oraz pożar Wellingtona o znakach SM-N. Tadeusz Czołowski rozkazał załodze wyskoczyć ze spadochronami. On i drugi pilot, będąc przekonani że strzelec jest tylko ranny, zdławili pożar i doprowadzili maszynę na lotnisko. Jeden z członków załogi, którzy wyskoczyli z samolotu, zdołał wydostać się z okupowanej Europy i powrócił do Wielkiej Brytanii^[12].

18 stycznia 1943 r. objął dowództwo nad dywizjonem 305^[13]. To stanowisko zajmował do 28 sierpnia. Wraz z ukończeniem tury lotów bojowych zdał dowództwo mjr. Kazimierzowi Konopaskowi^[14]. W sierpniu 1943 r. objął stanowisko zastępcy dyrektora nauk Wyższej Szkoły Lotniczej. Następnie od marca 1944 r. do czerwca 1945 r. służył jako oficer łącznikowy w 2. Grupie Taktycznej RAF^[15].

Po zakończeniu działań wojennych nie zdecydował się na powrót do Polski i pozostał na emigracji. Wyjechał w 1952 r. do Stanów Zjednoczonych, zamieszkał w Chicago. Brał aktywny udział w budowaniu polskich środowisk kombatanckich w USA. Zmarł 23 lutego 1976 r.^[16]

Życie prywatne

W 1933 r. poślubił Wiktorię, z którą miał dwóch synów^[16].

Ordery i odznaczenia

Za swą służbę otrzymał odznaczenia^[17]:

Krzyż Srebrny Virtuti Militari nr 9507,
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski^[18],
Krzyż Walecznych – trzykrotnie,
Medal Lotniczy – czterokrotnie,
Odznakę za Rany i Kontuzje,
Polową Odznakę Pilota,
Distinguished Flying Cross.

Przypisy

↑ Oficerowie służby stałej przeniesieni do lotnictwa (1924-1945). Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej. [dostęp 2024-04-15]. (pol.).
↑ Pawlak 1989 ↓, s. 292.
↑ Rybka, Stepan 2003 ↓, s. 319.
↑ Pawlak 1989 ↓, s. 309.
↑ Pawlak 1989 ↓, s. 267.
↑ Pawlak 1991 ↓, s. 465.
↑ Pawlak 1991 ↓, s. 523.
↑ Krzystek 2012 ↓, s. 145.
↑ Zieliński 2004 ↓, s. 24.
↑ ASN Wikibase Occurrence # 202425. Aviation Safety Network. [dostęp 2024-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
↑ Zieliński, Krzystek 2002 ↓, s. 46.
↑ Zieliński 2004 ↓, s. 30.
↑ Król 1990 ↓, s. 186.
↑ Zieliński 2004 ↓, s. 37.
↑ Zieliński, Krzystek 2002 ↓, s. 47.
↑ ^a ^b W/Cdr. Tadeusz Mieczysław Czołowski VM DFC. Aircrew Remembered. [dostęp 2024-04-15]. (ang.).
↑ Czołowski Tadeusz Mieczysław. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2024-04-14]. (pol.).
↑ POSTANOWIENIE PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 12 maja 1995 r. o nadaniu orderów i odznaczeń. Monitor Polski. [dostęp 2024-04-15]. (pol.).

Bibliografia

Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990. ISBN 83-11-07695-2. OCLC 834110269.
Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0795-7. OCLC 830072566.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja CDCN: „Księgarnia Akademicka”, 2003. ISBN 83-7188-691-8. OCLC 831137079.
Józef Zieliński, Tadeusz Krzystek: Dowódcy dywizjonów Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie = Commanders of the Polish Air Force squadrons in the West. Poznań: Bellona, 2002. ISBN 83-11-09553-1. OCLC 52033660.
Józef Zieliński: 305 Dywizjon Bombowy Ziemi Wielkopolskiej i Lidzkiej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Warszawa: Bellona, 2004. ISBN 83-11-09813-1. OCLC 830544805.

[PA-1] Oficerowie służby stałej przeniesieni do lotnictwa (1924-1945). Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej. [dostęp 2024-04-15]. (pol.).

[CITEREFPawlak1989292-2] Pawlak 1989 ↓, s. 292.

[CITEREFRybka,_Stepan2003319-3] Rybka, Stepan 2003 ↓, s. 319.

[CITEREFPawlak1989309-4] Pawlak 1989 ↓, s. 309.

[CITEREFPawlak1989267-5] Pawlak 1989 ↓, s. 267.

[CITEREFPawlak1991465-6] Pawlak 1991 ↓, s. 465.

[CITEREFPawlak1991523-7] Pawlak 1991 ↓, s. 523.

[CITEREFKrzystek2012145-8] Krzystek 2012 ↓, s. 145.

[CITEREFZieliński200424-9] Zieliński 2004 ↓, s. 24.

[ASN-10] ASN Wikibase Occurrence # 202425. Aviation Safety Network. [dostęp 2024-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).

[CITEREFZieliński,_Krzystek200246-11] Zieliński, Krzystek 2002 ↓, s. 46.

[CITEREFZieliński200430-12] Zieliński 2004 ↓, s. 30.

[CITEREFKról1990186-13] Król 1990 ↓, s. 186.

[CITEREFZieliński200437-14] Zieliński 2004 ↓, s. 37.

[CITEREFZieliński,_Krzystek200247-15] Zieliński, Krzystek 2002 ↓, s. 47.

[AR-16] W/Cdr. Tadeusz Mieczysław Czołowski VM DFC. Aircrew Remembered. [dostęp 2024-04-15]. (ang.).

[krzy-17] Czołowski Tadeusz Mieczysław. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2024-04-14]. (pol.).

[MP-18] POSTANOWIENIE PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 12 maja 1995 r. o nadaniu orderów i odznaczeń. Monitor Polski. [dostęp 2024-04-15]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]