Tymon Niesiołowski
 Karykatura Tymona Niesiołowskiego autorstwa Kazimierza Sichulskiego, 1915 | |
| Data i miejsce urodzenia |
2 października 1882 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
12 czerwca 1965 |
| Zawód, zajęcie |
malarz, grafik, pedagog |
| Narodowość | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Tymon Niesiołowski (ur. 2 października 1882 we Lwowie, zm. 12 czerwca 1965 w Toruniu) – polski malarz, grafik, pedagog. Przedstawiciel formistów w grupie „Rytm”. Zajmował się też sztuką użytkową.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn Norberta i Cecylii z Dzikowskich. Przez pięć lat uczył się w gimnazjum we Lwowie. Za udział w demonstracji pierwszomajowej został w 1898 roku relegowany[1]. Przeniósł się do Szkoły Przemysłowej we Lwowie na oddział malarstwa dekoracyjnego[2], gdzie w 1899 uzyskał maturę. Edukację kontynuował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w latach 1900–1904[2]. Malarstwo studiował u Józefa Mehoffera, Stanisława Wyspiańskiego i Teodora Axentowicza. Po skończeniu studiów, w 1905 r. przeprowadził się do Zakopanego. Pierwsza wystawa prac Tymona Niesiołowskiego odbyła się w krakowskim TPSP w roku 1903. W 1905 r. Wlastimil Hofman wraz z Mieczysławem Jakimowiczem, Leopoldem Gottliebem i Witoldem Wojtkiewiczem założył „Grupę Czterech”, docelowo przekształconą w „Grupę Pięciu” (bez Wojtkiewicza, z Janem Rembowskim i Tymonem Niesiołowskim), z którą, w ramach wystaw zbiorowych, wystawiał prace w Krakowie, Monachium i we Włoszech[3].
W 1909 r. wstąpił do Towarzystwa „Sztuka Podhalańska”. Był współtwórcą „Ekspresjonistów Polskich” (1917). W 1919 roku malarz sformułował teorię reliefizmu, zgodnie z którą korzystał z silnych kontrastów i używał grubego konturu obiegającego syntetyczne kształty[4].
W Wilnie zamieszkał w 1926 r., gdzie pracował jako nauczyciel w Szkole Rzemiosł Artystycznych do 1932. Od 1937 r. zajmował stanowisko docenta malarstwa monumentalnego na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Jako docent malarstwa 20 kwietnia 1938 habilitował się na WSZ USB[5]. W 1940 został prezesem Związku Plastyków Wileńskich i profesorem Akademii Sztuki w Litewskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej. Po II wojnie światowej mieszkał w Toruniu, gdzie, do 1960, był profesorem na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
W 1955 roku artysta obchodził 50-lecie swojej działalności twórczej i z tej okazji został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1958 został członkiem Grupy Toruńskiej[2].
Otrzymał liczne wyróżnienia i nagrody, m.in.: srebrny medal na Międzynarodowej Wystawie „Sztuka i Technika” w Paryżu (1937) oraz dyplom honorowy na wystawie w Carnegie Institute w Pittsburgu (USA). W 1960 reprezentował polską sztukę na XXX Biennale Sztuki w Wenecji[2].
Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (aleja zasłużonych-1-142)[6].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]18 sierpnia 1926 ożenił się z 23-letnią Heleną Krystyną Wabia-Wapińską, świadkami na ich ślubie była Stefania Wabia-Wapińska i profesor uniwersytetu Adam Szelągowski. Ślub odbył się 18 sierpnia 1926 w warszawskim kościele św. Aleksandra[7]. Z tego związku urodzili się Krzysztof oraz Dorota Niesiołowska (1934–2015)[8].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1965)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1955)[9]
- Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1934)[10]
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Tymon Niesiołowski jest patronem ulic w Toruniu[11] i Grudziądzu[12].
Wydział Sztuk Pięknych UMK w Toruniu główną swą salę wykładową nazwał jego imieniem.
Na Wydziale Sztuk Pięknych UMK przyznawany jest Medal im. Tymona Niesiołowskiego za Najlepszy Dyplom Artystyczny kierunków: malarstwo, grafika oraz rzeźba.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kotłowski 1998 ↓, s. 183.
- ↑ a b c d informacja o twórcy. www.culture.pl. [dostęp 2016-05-28]. (pol.).
- ↑ informacje o grupie artystycznej. Słownik biograficzny Ziemi Jeleniogórskiej. [dostęp 2016-05-28].
- ↑ informacje o teorii reliefizmu. mapakultury.pl. [dostęp 2016-05-28].
- ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 5, s. 198, 20 maja 1938.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: TYMON NIESIOŁOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-31].
- ↑ informacja o zawarciu zw. małżeńskiego. tygodnik.lt. [dostęp 2016-05-28].
- ↑ informacja o rodzinie T. Niesiołowskiego. sejm-wielki.pl. [dostęp 2016-05-28].
- ↑ informacje o odznaczeniu. polskiemuzy.pl. [dostęp 2016-05-28].
- ↑ M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 338 „za zasługi na polu pracy artystycznej”.
- ↑ ulica T. Niesiołowskiego w Toruniu. Targeo,pl. [dostęp 2016-05-28].
- ↑ lokalizacja ul T. Niesiołowskiego w Grudziądzu. mapy.e-turysta.net. [dostęp 2016-05-28].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Kazimierz Brakoniecki, Jan Kotłowski, Lech Lechowicz, Wileńskie środowisko artystyczne 1919–1945, Olsztyn 1989.
- Małgorzata Geron, Tymon Niesiołowski (1882–1965). Życie i twórczość, Warszawa: Neriton, 2004, ISBN 83-88973-85-1, Na książce wyłącznie ISBN 838897369X.
- Artola, Inés R., Formiści: la síntesis de la modernidad (1917–1922). Conexiones y protagonistas, Granada: Libargo, 2015, ISBN 978-84-938812-7-6.
- Jan Kotłowski: Niesiołowski Tymon. W: Toruński Słownik Biograficzny. Krzysztof Mikulski (red.). T. 1. Toruń: Towarzystwo Miłośników Torunia, 1998.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Tymon Niesiołowski, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-22].
- Przykładowe wyniki notowań aukcji obrazów Tymona Niesiołowskiego. Agra Art. [dostęp 2016-05-28].
- Absolwenci Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie
- Ludzie urodzeni we Lwowie
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
- Pochowani w alei zasłużonych na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
- Polscy malarze
- Polscy pedagodzy
- Urodzeni w 1882
- Wykładowcy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
- Wykładowcy Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie
- Zmarli w 1965