Przejdź do zawartości

Wikipedysta:AusLodz/Wiesław Gerlicz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Wiesław Gerlicz - ur. 14 VII 1872 (Abramów, pow. Zamość) - zm. 9 XII 1933 (Warszawa); inżynier-technolog, poseł na Sejm I kadencji (1922-1927) w II RP, rzutki działacz gospodarczy z aspiracjami ogólnopolskimi, współpionier elektryfikacji odrodzonej w 1918 r. Polski na bazie współtworzonego polskiego koncernu elektrotechnicznego "Siła i Światło"; członek zarządu i dyrektor zarządzający Łódzkich Wąskotorowych Elektrycznych Kolei Dojazdowych (sieć tramwajów podmiejskich).

Sys. no. 000000442 

Nazwisko i imię    Gerlicz Wiesław (1872-1933)
Pseudonim    ps. liter. Quidam
   -------------------
Sejm    Poseł I kadencji 1922-27.
Kluby    ZLN.
Komisje    Kom. komunik. (referent), robót publ., skarbowa.
Lista    Lista nr 8, państwowa.
BIOGRAFIA    Ur. 14.07.1872, Abramów, pow. Zamość.
   Zm. 09.12.1933, Łódź.
Rodzina    Ojciec - Teofil, właściciel majątku Abramów; matka - Karolina z d. Bełdowska; żona - Helena z d. Jahołkowska; córka Helena z męża Olszakowska; syn - Jerzy Władysław; synowa - Wanda Helena z domu Urbanowicz (1907-44), zamordowana razem z córką Krystyną Elżbietą przez własowców w czasie powstania warszawskiego.

Wykształcenie Ukończone III Gimnazjum Klasyczne w Warszawie (matura 1892) i Instytut Technologiczny w Petersburgu (1897 inż. technolog). 

Działalność    Po studiach przez rok pracował w firmie "J. John" w Łodzi, następnie do 1914 był kolejno głównym inżynierem i (od 1901) dyrektorem budowy elektrycznych kolei dojazdowych z Łodzi do Zgierza i Pabianic oraz sieci Tow. Łódzkich Kolei Dojazdowych. Od 1905 czł. Ligi Narodowej. W czasie I wojny światowej wiceprezes Rady Gł. Opiekuńczej na okręg łódzki. W czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920 wspierał tworzenie wojskowych formacji ochotniczych. W 1918 jeden z założycieli SA "Siła i Światło" (do 1930 wiceprezes i prezes, następnie czł. Rady Nadzorczej), współzałożyciel i prezes spółki komunikacyjnej Łódzkie Koleje Dojazdowe w Warszawie, SA Tramwaje Elektryczne w Zagłębiu Dąbrowskim, SA Polska Żarówka "Osram" (współtwórca fabryki w Pabianicach) i innych. Czł. Syndykatu Rolniczego w Łodzi, wieloletni czł. zarządu SA Elektrownia Zgierska, od 1921 czł. zarządu Zw. Przedsiębiorstw Komunikacyjnych w Polsce, czł. Rady Nadzorczej "Sieci Elektryczne". Jeden z pionierów elektryfikacji Polski.

Publikacje własne    Artykuły w "Przeglądzie Technicznym".
Bibliografia    T. i W. Rzepeccy, Sejm i Senat 1922-27, s. 353 (fot.), 365, 464, 466, 467; A. Bełcikowska, Przewodnik, 1925, s. 36, 72, 76; Skład Sejmu 1923, s. 13, 39, 58; Komisje Sejmu 1923, s. 2, 13, 22; Skład Sejmu 1925, s. 13, 39; Parlament RP, 1928, s. 86 (fot. tabl. II); Skorowidz Sejmu 1922-27, s. 150; MP 21.11.1922 nr 265; BS: obwieszczenie wyborcze z 1922;
   "Tygodnik Ilustrowany" 1923, nr 14, s. 224 (fot.); "Świat" 1933, nr 50, s. 19 (fot., wspomnienie pośmiertne); PSB, t. VII, s. 395-396 (oprac. J. Samujłło); Kto był kim w II RP, 1994, s. 283 (fot., oprac. Cz. Brzoza); M. Czajka, M. Kamler, W. Sienkiewicz, Leksykon historii Polski, 1995, s. 193; K. Jasiewicz, Lista strat ziemiaństwa polskiego 1939-1956, 1995, s. 286-287 (dot. Wandy Heleny Gerliczowej);
   BN: kartoteka biograficzna; BS: odpis aktu zgonu z USC Łódź Śródmieście z 21.03.1995; CAW: kartoteka akt Krzyża i Medalu Niepodległości (wnioski odrzucone) - akta zaginęły.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wiesław Gerlicz h. Lis z odmianą, syn Teofila i Karoliny z Bełdowskich. W 1892 ukończył III Gimnazjum klasyczne w W-wie, zaś w 1897 (?) studia inżynierskie w Instytucie Technologicznym w Petersburgu. Pierwszą po studiach pracę podjął w Tow. Akcyjnym Fabryki Transmisyi, Maszyn i Odlewów Żelaznych J. John w Łodzi (ul. Piotrkowska ....).

Od 1898 r. kierownik Biura Budowy AEG sieci tramwajów elektrycznych w Łodzi a od 15.05.1900 r. prowadził budowę linii tramwajowych do Zgierza i Pabianic. Powstałe w styczniu 1900 r. konsorcjum doprowadziło do oddania tych linii do użytku w styczniu 1901 r.

Od 1905 r. członek Ligi Narodowej[1].

W 1907 r. został dyrektorem generalnym Towarzystwa Łódzkich Wąskotorowych Kolei Dojazdowych. Jednym z pierwszych posunięć Gerlicza było wykupienie linii Łódź – Zgierz i Łódź – Pabianice od konsorcjum, którego udziałowcami byli przemysłowcy łódzcy z Emilem Geyerem na czele. Z powodu braku niezbędnych kapitałów Towarzystwo zbudowało tylko linię tramwajową Łódź – Aleksandrów (1909) i Łódź – Konstantynów (1911) oraz odgałęzienie od linii Łódź – Pabianice do Rudy Pabianickiej (1911). 

Podczas I WS był wiceprezesem RGO na okręg łódzki. Po odzyskaniu niepodległości podejmował szeroko zakrojoną akcję elektryfikacji kraju, był współzałożycielem 5 XII 1918 r. Towarzystwa „Siła i Światło”.

Od 1905 r. był członkiem Ligi Narodowej. Z ramienia Związku Ludowo-Demokratycznego był posłem na Sejm I kadencji (1922 – 1927) z listy państwowej Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej[2].

Zmarł tragicznie 9 XII 1933 w wyniku samobójstwa popełnionego z nieustalonej przyczyny, w Warszawie, w swojej garsonierze przy ul. Widok ....[3].

Gerlicz był człowiekiem majętnym. Na przykład ponoć na jego gruncie w Rudy Pabianickiej i powstał w 1917 r. pierwszy tamtejszy kościół parafialny (w miejscu istniejącej obecnie świątyni).

Żona Helena z Jałohowskich, Dzieci: syn - Jerzy i córka - Helena Olszakowska.

Pochowany na cm. powązkowskim w Warszawie (kw. 63, rząd 6, miejsce 24,25: Halina Stawowska [inw. 20129])

Działalność zawodowa

[edytuj | edytuj kod]

We wrześniu 1908 r. mianowany przez Ministerstwo Komunikacji Cesarstwa Rosyjskiego głównym inżynierem budowy - a właściwie rozbudowy - łódzkich kolei dojazdowych[4].

Założona została przez prywatne konsorcjum, którego członkami byli: inżynier Wiesław Gerlicz, gen. Zygmunt Łempicki, ks. Maciej Radziwiłł, Antoni Ligęza-Stamirowski, inż. Tadeusz Jan Sułowski i E. Tempel. W 1921 roku kolej ta została ...

Działalność społeczno-polityczna

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Kozicki Stanisław, Historia..., s. 573.
  2. ↑ Wg materiałów sejmowych nie prowadził ożywionej działalności parlamentarnej. Jedyny zgłoszony wniosek - wspólnie z ................. - dotyczył "sprawie przystąpienia do regulacji Wisły i jej dopływów oraz w sprawie ochrony przeciwpowodziowej"
  3. ↑ Regulski ....., Blaski i cienie długiego życia. W-wa 19..., s. ... . Autor był bliskim współpracownikiem Gerlicza w koncernie "Siła i Światło" (......... tu cytat z Regulskiego).
  4. ↑ APŁ, ŁWEKD 20, k. 86 (Prot. 5 posiedzenia Zarządu T-wa. ŁWEKD; 15/28 X 1908.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
publikacje
  • Studia z najnowszych dziejów powszechnych, Tom 2. PWN, Instytut Nauk Społecznych. W-wa 1955, ss. 376, 382.
  • Kozicki Stanisław, Historia Ligi Narodowej (okres 1887-1907). Londyn 1967, ss. 573, 593.
  • Gajewski Marian, Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. W-wa 1979, s. 306.
  • Wolsza Tadeusz, Narodowa Demokracja wobec chłopów w latach 1887-1914. Programy, polityka, działalność. LSW, W-wa 1992, s. 212.
  • Radzik Tadeusz, Polska Macierz Szkolna Zagranicą, 1953-1993; Uniw. M. Curie-Skłodowskiej, Lublin 1995, s. 8.
  • Źródlak Wojciech i inni, Łódzkie tramwaje, 1898 - 1998. Łódź 1998.
  • Brzoza Czesław, Kraków między wojnami. Kalendarium 28 X 1918 - 6 IX 1939. Tow. Sympatyków Historii, Kraków 1998, s. 460.
  • Garlicki Andrzej, Encyklopedia historii Drugiej Rzeczypospolitej. W-wa 1999, ss. 25, 103, 405.
  • Maj Ewa, Związek Ludowo-Narodowy, 1919-1928. Studium z dziejów myśli politycznej. Uniw. M. Curie-Skłodowskiej, Lublin 2000, s. 47.
  • Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919 - 1939. Słownik biograficzny. Tom 2. W-wa 2000, ss. 101-102.
  • Źródlak Wojciech i inni, Podmiejska komunikacja tramwajowa w Łodzi, 1901-2001. Łódź 2001.
  • Pfeiffer Józef Mieczysław, Wspomnienia warszawskiego przemysłowca, Tom 2. W-wa 2003, s. 268.
  • Stemplewskie drogi przez wieki. 600 lat Stemplewa, 30 lat SOSW [Specjalny Ośr. Szkolno-Wychow. w Stemplewie]. Świnice Warckie 2012, ss. 10 - 44 (liczne zdjęcia rodziny Gerliczów).
prasa i periodyki
  • "Łódź w Ilustracji", 1930: nr 27, z 29 VI, s. 3 (na uroczystości poświęcenia sztandaru Straży Ogniowej Ochotniczej w Radogoszczu, ufundowanego przez W. Gerlicza; nr 29, z 13 VII, s. 1 (w gronie grupy uczestników Międzynarodowego Kongresu Komunikacji Miejskiej, Warszawa VII 1930, którzy odwiedzili Łódź, s. 6 (w gronie uczestników uroczystości poświęcenia sztandaru Straży Ogniowej Ochotniczej w Radogoszczu; nr 31, z 27 VII, s. 7 (na uroczystości poświęcenia sztandaru Straży w Radogoszczu), nr 48, z 23 XI, s. 4 (na uroczystości otwarcia świetlicy koła Związku Strzeleckiego w Radogoszczu)
  • "Przegląd Elektrotechniczny", 1933, z. 24, s. .... (biogram pośmiertny W. Gerlicza)
  • "Kutnowskie Zeszyty Regionalne", tom 12, Kutno 2008, s. 54.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Łódź w Ilustracji

[edytuj | edytuj kod]

50. GERLICZ Wiesław – ur. 14 VII 1872 (Abramów, pow. zamojski) – zm. 9 XII 1933 (Warszawa) – inżynier–technolog (Instytut Technologiczny w Petersburgu, ukończ. w 1897 r.) – dyrektor generalny Towarzystwa Łódzkich Wąskotorowych Elektrycznych Kolei Dojazdowych 

  (tramwaje podmiejskie)

– po studiach rozpoczął pracę w Fabryce Budowy Transmisji, Maszyn i Odlewni J. Johna w Łodzi – w 1898 r. podjął prace w Biurze Budowy Tramwajów [miejskich] w Łodzi prowadzonej przez Allgemeine Elektrische Gesellschaft (AEG) – Berlin, w 1900 r. krótko drugi dyrektor tramwajów miejskich w Łodzi (po nagłej śmierci pierwszego dyrektora) – od V 1900 r. kierownik biura budowy tramwajów podmiejskich (Łódzkie Wąskotorowe Elektryczne Koleje Dojazdowe; ŁWEKD) w Łodzi, następnie ich dyrektor – jeden ze współzałożycieli męskiego Gimnazjum Polskiego w Łodzi Towarzystwa Oświatowego „Uczelnia” (obecnie I LO im. M. Kopernika) – wybitny działacz gospodarczy najpierw w rejonie łódzkim, po I wojnie światowej w skali ogólnopolskiej – poseł na Sejm RP (1922–1927) – jeden z głównych założycieli i kierowników polskiego koncernu elektrotechnicznego „Siła i Światło” – poniósł śmierć w wyniku samobójstwa w swoim warszawskim mieszkaniu przy ul. ........ z 

  nieustalonej przyczyny [3]

Twój artykuł nie nadaje się jeszcze do publikacji w Wikipedii, dlatego został przeniesiony do twojego brudnopisu Wikipedysta:AusLodz/Wiesław Gerlicz, gdzie możesz nad nim popracować. Należy w nim poprawić:

Bartek Stępień (tel. 502 202 811) z Muzeum Komunikacji Miejskiej, ma dokładny namiar na wnuka Gerlicza, który jest inżynierem w GOŚ-ce. Ten Gerlicz mieszka w Zgierzu.

BIBLIOGRAFIA: [1] ŹRÓDLAK W. i inni, Łódzka podmiejska komunikacja tramwajowa. Łódź 2001 [2] KEMPA Andrzej, Łódzki słownik biograficzny. Wiesław Gerlicz. [w:] „Dziennik Łódzki”, ... VII 

  1995, nr ...., s. ....

[3] REGULSKI Janusz, Blaski i cienie długiego życia. Warszawa 1980. [4] Tenże, Historia Zgrupowania Elektryfikacyjnego, Sp. Akcyjna „Siła i Światło” w Warszawie, 1918 – 1944. [5] KEMPA Andrzej, Pionier komunikacji tramwajowej; [w:] „Odgłosy”, 20 X 1991, nr ...., s. 10.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedysta:AusLodz/Wiesław_Gerlicz&oldid=74029599”