Przejdź do zawartości

Wybrana pani

Dodaj linki
To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Portrait of Emma Smith
Emma Smith, żona Josepha. To wobec niej najczęściej używa się tytułu wybrana pani.

Wybrana pani – tytuł kościelny używany w wyznaniach zaliczanych do ruchu świętych w dniach ostatnich[1]. Osadzony w mormońskich pismach świętych, ma również związki z wolnomularstwem. Odnosi się do kobiety, która otrzymała bądź też, dzięki swemu posłuszeństwu, uprawniona jest do otrzymania pełni błogosławieństw Ewangelii. Przyznawany różnym osobom, najczęściej wiązany jest jednak z Emmą Smith. Jako integralna część mormońskiej historii występuje także w innych denominacjach ruchu świętych w dniach ostatnich.

Pochodzenie i ewolucja tytułu

[edytuj | edytuj kod]

Tytuł ten osadzony jest w mormońskim kanonie, mianowicie w Naukach i Przymierzach[2], ma wszakże również pewne konotacje nowotestamentalne[3]. Wskazuje się tu na trzynasty werset pierwszego rozdziału 2. Listu Jana[4][5]. Nie należy również pomijać jego związków z wolnomularstwem[6][7][a] ani też wykluczać inspirowania się przez Smitha takimi postaciami jak Ann Lee czy Jemima Wilkinson[8].

Mimo swego szczególnego statusu wybrana pani wciąż może zostać zwiedziona[9], a poprzez okazanie nieposłuszeństwa może również stracić swą wyróżnioną pozycję oraz Bożą łaskę[3]. Emma Smith, małżonka Josepha Smitha, została nazwana wybraną panią[10][11] w objawieniu[b][12][13][15][14] z lipca 1830[16][17]. Do niej także ów tytuł jest najczęściej odnoszony[3].

Poza znaczeniem wywiedzionym wprost z doktryny niesie ze sobą istotne konotacje historyczne, związane szczególnie ze Stowarzyszeniem Pomocy[18][19]. To afiliowane przy Kościele stowarzyszenie kobiece pierwotnie kierowane było przez Emmę Smith. Trzeci Prezydent Kościoła, John Taylor, podkreślił, iż wybrany status Emmy Smith oznaczał w istocie, że otrzymała ona od Boga konkretne zadanie do wykonania[20]. Zadaniem tym miało być właśnie przewodniczenie kobietom Kościoła, zrzeszonym pod auspicjami wspólnoty, poprzez oraz dzięki objawieniu[21]. Podczas spotkania organizacyjnego Stowarzyszenia Pomocy w marcu 1842 Smith wspomniał zresztą, jakoby Emma została wyświęcona[c][22] na mocy objawienia z 1830, co sugerowałoby, iż sam tytuł jest w istocie urzędem, porównywalnym do przeznaczonych wyłącznie dla mężczyzn urzędów w obrębie kapłaństwa[23][24].

Być może właśnie z tego powodu i w związku z odejściem Emmy Smith z Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich tytułu wybranej pani używano jedynie bardzo oszczędnie i niechętnie wobec innych kobiet. Eliza R. Snow, z upoważnienia prezydenta Brighama Younga od 1868 kierująca odnawianymi stowarzyszeniami pomocy, została ustanowiona jako wybrana pani dopiero w 1880, zatem rok po śmierci Emmy[25][26].

W Kościele Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich

[edytuj | edytuj kod]

We współczesnym Kościele Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich wybrana pani to kobieta, która otrzymała bądź też, dzięki swemu posłuszeństwu, uprawniona jest do otrzymania pełni błogosławieństw Ewangelii[3]. Bruce R. McConkie, członek Kworum Dwunastu Apostołów oraz specjalista w zakresie mormońskiej doktryny, zauważył, że błogosławieństwa, którymi cieszy się takowa wierna, obejmują obdarowania świątynne[27], małżeństwo celestialne[3] oraz pełnię mocy pieczętowania[3]. Kobieta znajdująca się w tej duchowej sytuacji jest wybraną córką Bożą w tym życiu[3], jak również dziedziczką jego królestwa w życiu przyszłym[3]. Na gruncie teologii świętych w dniach ostatnich można ją porównać do posiadającego kapłaństwo mężczyzny[3] wyświęconego i ustanowionego na urzędzie starszego, który wiernie wypełnia powierzane mu powołania[28].

W innych denominacjach ruchu świętych w dniach ostatnich

[edytuj | edytuj kod]

Jako integralna część historii mormonizmu tytuł ten przewija się w różnych organizmach religijnych wywodzących swój rodowód od Josepha Smitha. Występuje chociażby w Społeczności Chrystusa, do 2001 znanej jako Zreorganizowany Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich[29][30]. Pojawia się też w grupach łączonych z mormońskim fundamentalizmem, niekiedy z jednoznacznym uznaniem jego implikacji kapłańskich. Jedna z nich przedstawia Emmę Smith na podobieństwo biblijnej Ewy, jak również jako partnerkę swego męża w dziele przywrócenia Królestwa Bożego na ziemi. Władza w owym królestwie złożona na być w ręce króla i królowej, proroka oraz jego małżonki, wybranej pani. Tym samym Emma staje się w tej perspektywie pierwszą kobietą przyjętą do świętego porządku kapłaństwa oraz dzierżącą pełnię kapłaństwa Melchizedeka[31].

W mormońskiej kulturze

[edytuj | edytuj kod]

Tytuł znalazł odzwierciedlenie w kulturze świętych w dniach ostatnich także poza swym użyciem w strukturze administracyjnej kościelnych organizacji pomocniczych. Używa się go wobec kobiet, które cieszą się szczególnym szacunkiem wiernych. Przemawiając podczas pogrzebu Marjorie Pay Hinckley, małżonki piętnastego prezydenta Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich Gordona B. Hinckleya, starszy Thomas Monson złożył jej hołd, używając tego właśnie określenia[32]. Podczas uroczystości pogrzebowych Patricii T. Holland, małżonki członka Kworum Dwunastu Apostołów Jeffreya R. Hollanda prezydent Kościoła Russell M. Nelson określił zmarłą właśnie jako wybraną panią, wychwalając przy tym jej chrześcijańskie przymioty[33].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Określenie wybrana pani było nazwą stopnia wolnomularskiego dla kobiet uznanego przez Wielki Wschód Francji w 1774. Spotkanie organizacyjne Stowarzyszenia Pomocy, podczas którego Smith odwołał się do tegoż właśnie tytułu swej małżonki, odbyło się zresztą w tak zwanym pokoju loży Sklepu z czerwonej cegły, co tylko dodatkowo wzmacnia jego masońskie konotacje[6][7].
  2. ↑ W mormonizmie objawienie jest pojęciem bardzo pojemnym i wielopoziomowym. Jak wyjaśnił członek Kworum Dwunastu Apostołów i specjalista w zakresie mormońskiej doktryny starszy Bruce R. McConkie, każdy prawy, pobożny i posłuszny człowiek ma prawo do osobistych objawień od Boga. Joseph Fielding McConkie dodał, że otrzymywanie osobistych objawień stanowi duchowe prawo każdego świętego w dniach ostatnich. Argumentował dodatkowo, że zabieganie o takowe objawienia jest obowiązkiem wiernego. Osobiste objawienia należy wyraźnie odróżnić od objawień dla Kościoła, które może otrzymywać wyłącznie urzędujący prezydent. W tym konkretnym przypadku mowa jest o drugim typie objawień. Tekst owego objawienia został uznany za kanoniczny i jako taki stanowi dwudziesty piąty rozdział Nauk i Przymierzy[12][13][3][14].
  3. ↑ Rozróżnienie między wyświęceniem na konkretny urząd w kapłaństwie a ustanowieniem do związanej z nim funkcji administracyjnej nie wykształciło się w mormońskiej myśli aż do końca XIX stulecia. Za życia Josepha Smitha powszechnie używanym terminem było jedynie wyświęcenie[22].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Elect Lady, [w:] Hoyt W. Brewster, Jr., Doctrine & Covenants Encyclopedia Revised Edition [e-book], Salt Lake City: Deseret Book Company, 2012, lokalizacja 1621-1625, ISBN 978-1-60907-141-7.
  2. ↑ Smith, Emma, [w:] Hoyt W. Brewster, Jr., Doctrine & Covenants Encyclopedia Revised Edition [e-book], Salt Lake City: Deseret Book Company, 2012, lokalizacja 5181, ISBN 978-1-60907-141-7.
  3. ↑ a b c d e f g h i j Bruce R. McConkie: Mormon Doctrine. Salt Lake City: Bookcraft, 1966, s. 217.
  4. ↑ Barrus 2018 ↓, s. 133-134.
  5. ↑ Elect Lady, [w:] Hoyt W. Brewster, Jr., Doctrine & Covenants Encyclopedia Revised Edition [e-book], Salt Lake City: Deseret Book Company, 2012, lokalizacja 1622, ISBN 978-1-60907-141-7.
  6. ↑ a b Quinn 1994 ↓, s. 491-492.
  7. ↑ a b Homer 1994 ↓, s. 29.
  8. ↑ Barrus 2018 ↓, s. 134.
  9. ↑ Elect Lady, [w:] Hoyt W. Brewster, Jr., Doctrine & Covenants Encyclopedia Revised Edition [e-book], Salt Lake City: Deseret Book Company, 2012, lokalizacja 1624, ISBN 978-1-60907-141-7.
  10. ↑ Barrus 2018 ↓, s. 112.
  11. ↑ Daniel H. Ludlow (red.): Encyclopedia of Mormonism. New York: Macmillan Publishing, 1992, s. 1321-1326. ISBN 978-0-02-904040-9.
  12. ↑ a b Dallin H. Oaks: Revelation. [w:] Speeches [on-line]. byu.edu, 1981-09-29. [dostęp 2022-09-18]. (ang.).
  13. ↑ a b Revelation, [w:] Camille Fronk Olson i inni, LDS Beliefs: A Doctrinal Reference [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2011, lokalizacja 3736, ISBN 1-60908-059-9.
  14. ↑ a b Millet 2014 ↓, s. 11.
  15. ↑ Bruce R. McConkie: Mormon Doctrine. Salt Lake City: Bookcraft, 1966, s. 108.
  16. ↑ Barrus 2018 ↓, s. 132.
  17. ↑ Matthew J. Grow: “Thou Art an Elect Lady” D&C 24, 25, 26, 27. [w:] Revelations in Context [on-line]. churchofjesuschrist.org. [dostęp 2021-08-01]. (ang.).
  18. ↑ Chapter 9 A People of Faith and Destiny, [w:] Glen M. Leonard, Nauvoo: A Place of Peace, a People of Promise [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2002, lokalizacja 4545, ISBN 978-1-57008-746-2.
  19. ↑ Craig K. Manscill (red.): Sperry Symposium Classics: The Doctrine and Covenants. Salt Lake City: Religious Studies Center Brigham Young University, 2004, s. 127. ISBN 1-59038-388-5.
  20. ↑ Elect Lady, [w:] Hoyt W. Brewster, Jr., Doctrine & Covenants Encyclopedia Revised Edition [e-book], Salt Lake City: Deseret Book Company, 2012, lokalizacja 1624-1625, ISBN 978-1-60907-141-7.
  21. ↑ Elect Lady, [w:] Hoyt W. Brewster, Jr., Doctrine & Covenants Encyclopedia Revised Edition [e-book], Salt Lake City: Deseret Book Company, 2012, lokalizacja 1625, ISBN 978-1-60907-141-7.
  22. ↑ a b Chapter 15 "Who Shall Lead the Church?", [w:] Glen M. Leonard, Nauvoo: A Place of Peace, a People of Promise [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2002, lokalizacja 9739, ISBN 978-1-57008-746-2.
  23. ↑ Barrus 2018 ↓, s. 133.
  24. ↑ Barrus 2018 ↓, s. 136-137.
  25. ↑ Craig K. Manscill (red.): Sperry Symposium Classics: The Doctrine and Covenants. Salt Lake City: Religious Studies Center Brigham Young University, 2004, s. 128. ISBN 1-59038-388-5.
  26. ↑ Chapter 9 A People of Faith and Destiny, [w:] Glen M. Leonard, Nauvoo: A Place of Peace, a People of Promise [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2002, lokalizacja 4564, ISBN 978-1-57008-746-2.
  27. ↑ Elect Lady, [w:] Hoyt W. Brewster, Jr., Doctrine & Covenants Encyclopedia Revised Edition [e-book], Salt Lake City: Deseret Book Company, 2012, lokalizacja 1623, ISBN 978-1-60907-141-7.
  28. ↑ Elect Lady, [w:] Hoyt W. Brewster, Jr., Doctrine & Covenants Encyclopedia Revised Edition [e-book], Salt Lake City: Deseret Book Company, 2012, lokalizacja 1623-1624, ISBN 978-1-60907-141-7.
  29. ↑ Smith 2006 ↓, s. 185.
  30. ↑ Lesson Plans on the Life and Times of Emma Hale Smith. [w:] Community of Christ Historic Sites Foundation [on-line]. historicsitesfoundation.org. [dostęp 2023-02-24]. (ang.).
  31. ↑ Rosetti 2022 ↓, s. 132.
  32. ↑ Keri Adams, Funeral honors Sister Hinckley, [w:] The Daily Universe [online], universe.byu.edu, 12 kwietnia 2004 [dostęp 2021-08-17] (ang.).
  33. ↑ Sarah Jane Weaver: ‘What a celestial woman looks like’: Sister Patricia T. Holland is remembered for her faith, testimony, loving heart and example. [w:] Church News [on-line]. thechurchnews.com, 2023-07-28. [dostęp 2023-07-29]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wybrana_pani&oldid=74421268”