Kaćuša (oružje)
Za rusku pesmu, vidite članak Kaćuša (pesma).
Kaćuša (rus. Катюша – Katjuša) je ime za sovjetski višecevni lanser raketa, prvo savremeno raketno-artiljerijsko oružje na svetu i jedno od najpoznatijih artiljerijskih oruđa u naoružanju Crvene armije tokom Drugog svetskog rata. Razvijena tokom 1930ih godina, Kaćuša je držana u tajnosti sve do nemačkog napada na SSSR. Baterije ovih raketnih lansera, kojima su do tada rukovale isključivo jedinice NKVD, stavljane su po potrebi na raspolaganje pojedinim komandantima armija na onim sektorima fronta koji su bili posebno ugroženi neprijateljskim napadom. Na bojištu ih je prvi puta koristila u Drugom svetskom ratu Crvena armija 14. jula 1941. godine. Sistem se sastoji od više raketnih lansera postavljenih na šasiju kamiona, što mu daje veliku pokretljivost. Rakete je moguće ispaljivati pojedinačno ili u nizu. Kaćuše su oružja male preciznosti, pa je njihova efikasnost ostvarena istovremenim dejstvom većeg broja raketa na istu metu. Korišćene su kao oružje podrške pešadiji i oklopno-mehanizovanim jedinicama. U završnoj fazi rata korišćena je u velikom broju tokom artiljerijske pripreme pre početka ofanzivnih dejstava. Nemački vojnici koji su se po prvi put u borbi susreli sa ovim oruđem nazvali su ga „Staljinove orgulje“, zbog specifičnog zvuka koji je raketa proizvodila prilikom lansiranja. Prvobitna verzija ovog raketnog lansera M-13 koristila je rakete na čvrsto gorivo kalibra 132 mm koje su lansirane sa jednostavnog višestrukog šinskog lansera, najčešće montiranog na kamionu sa tri osovine. Paralelno sa M-13 razvijen je i lanser raketa M-30 koji je koristio rakete kalibra 300 mm koje su lansirane iz jednostavnog lansera u obliku pravougaonog rama od čeličnih šipki, u kojem su bile montirane četiri lansirne šine.[1] Poznati su bili sovjetski sistemi BM-13 i BM-8.
Bišecevni bacači raketa su bili vrhunska tajna na početku Drugog svetskog rada. Zbog toga su formirani specijalni odredi tajne policije NKVD-a da upravljaju njima.[2] Eksperimentalna baterija od sedam bacača pod komandom kapetana Ivana Fljorova je prvi put korišćena 14. jula 1941. u bici kod sela Rudnja kod Smolenska. Ta baterija je uništila veliku grupu nemačkih vojnika sa tenkovima, oklopnim vozilima i kamionima.
Tretirana kao jedna od najvećih vojnih tajni, kaćuše su, kada nisu dejstvovale bile pokrivene ciradom. Nemci su zbog specifičnog zvuka kaćuše zvali „Staljinove orgulje“.
Tri su momenta naročito bila tajna: raketno gorivo, način opaljivanja (koji je bio iz kamiona) i prevazilaženje faktora trenja između rampe i projektila prilikom lansiranja. Kaćuše su imale ugrađen sistem za samouništenje te tokom Drugog svetskog rata ni jedna nije pala u nemačke ruke.
Ostale su u upotrebi i nakon Drugog svetskog rata sve do 60-ih godina 20. veka, kada su ih zamenili precizniji i učinkovitiji sastavi.
- ↑ Twentieth-century artillery, Ian Hogg, Grange books, 2000. ISBN 1-84013-315-5
- ↑ Zaloga, Steven J.; James Grandsen (1984). Soviet Tanks and Combat Vehicles of World War Two. London: Arms and Armour Press. str. 150–54. ISBN 0-85368-606-8.
