Univerzitet u Greifswaldu
| Univerzitet u Greifswaldu | |
|---|---|
| Universität Greifswald | |
 | |
 | |
| Historija | |
| Osnivanje | 1456. |
| Generalno | |
| Vrsta | javni univerzitet |
| Lokacija | |
| Sedište – grad – savezna država – država | Greifswald  Mecklenburg-Zapadna Pomeranija  Nemačka |
| Službene stranice | |
| www.uni-greifswald.de | |
Univerzitet u Greifswaldu (između 1933. i 1945. te još jednom između 1954. do 2018. poznat i kao Ernst-Moritz-Arndt-Universität Greifswald) je univerzitet sa sedištem u slobodnom hanzeatskom gradu Greifswaldu. Osnovan je 1456. godine i jedan je od najstarijih univerziteta u centralnoj Evropi. Četvrti je najstariji neprekidno postojeći univerzitet na teritoriji Savezne Republike Nemačke, a istovremeno i drugi najstariji u Baltičkom regionu. Zbog promenljive teritorijalne pripadnosti Pomeranije, privremeno je bio i najstariji univerzitet u Švedskoj (1648–1815) i Pruskoj (1815–1947). Zahvaljujući širokom spektru disciplina, institucija ima status punopravnog univerziteta. Oko dve trećine od oko 10.400 studenata dolazi izvan Meklenburg-Predpomeranije, uključujući mnoge Erasmus i druge inostrane studente iz više od 90 zemalja.
Univerzitet je osnovan 17. oktobra 1456. godine pod imenom Academia Gryphica. Međutim, akademska nastava u Greifswaldu postojala je i ranije od 1436. godine. Razlog za to bilo je proglašenje Reichsacht-a (carinske zabrane) protiv grada Rostocka, nakon čega je tamošnji Univerzitet u Rostocku morao privremeno preći u obližnji Greifswald do 1443. godine. Osnivanje novog univerziteta pokrenuo je lokalni gradonačelnik, a kasnije prvi rektor, Heinrich Rubenow, nakon odobrenja cara Fridriha III. i pape Kaliksta III. i pod zaštitom pomeranskog vojvode Vartislava IX. Ceremonija osnivanja održana je pod vodstvom biskupa iz Kamina, Henninga Ivena, u Greifswaldskoj katedrali svetog Nikole, gde se i danas održavaju događaji univerziteta poput godišnje svečane registracije studenata. U početku su formirane četiri klasična fakulteta: teologija, filozofija, medicina i pravo. Univerzitet je postao drugi univerzitet u Severnoj Evropi, odmah iza Univerziteta u Rostocku (1419) i pre Univerziteta u Uppsali (1477) i Univerziteta u Kopenhagenu (1479). U Nemačkoj danas deluju samo tri univerziteta starija od Greifswalda: Univerzitet u Heidelbergu (1386), Univerzitet u Leipzigu (1409) i Univerzitet u Rostocku. Zbog svoje lokacije i pripadnosti gradu Hansi, u ranoj fazi postojanja Univerziteta razvile su se intenzivne veze sa severnim susedima u Skandinaviji i Baltiku. Do početka Reformacije 1526. godine, ovde je studiralo 476 Skandinavaca dok je među studentima univeziteta i Martin Luter.
Od 1527. do 1539. godine Univerzitet je privremeno morao obustaviti nastavu jer je sa Reformacijom narušen dotadašnji sistem financiranja, a takođe su i mnogi studenti napustili školu. 1539. godine, vojvoda Filip I. Pomeranije je ponovno ga je otvorio kao protestantski državni univerzitet i novčano ga osigurao. Tako su školi dodeljeni i sekularizovani Dominikanski manastir u Greifswaldu (Crni manastir) kao i prihodi od takođe sekularizovanog manastira Eldena. Veza između Univerziteta i rane moderne države nastavila se i tako što su pravnici sa univerziteta bili zaposleni i na dvorskom sudu, lekari kao vojvodini lekari, a umetnici kao vaspitači za prinčeve. Pored vojvode, i zemaljski staleži su se angažovali kao sponzori Univerziteta, na primer, davanjem stipendija i besplatnih obroka za studente.
Usled podele Pomeranije prema Vestfalskom miru 1648. godine, Greifswald se nalazio u Švedskoj Pomeraniji. Izuzimajući kratkotrajnu dansku okupaciju (1715–1720) tokom Velikog Severnog rata, univerzitet je od tada do 1815. godine bio pod uticajem švedske naučne politike i velikodušno podržavan. Posebno krajem 18. veka stekao je novi značaj kao kulturni most između Švedske i Nemačke: više od 1500 Šveđana je studiralo ili radilo na univerzitetu kao naučnici, među kojima se ističu švedski filozof Tomas Torild (1759–1808) i teolog i skandinavista Jakob Valenijus. Najuočljiviji spomenik iz "švedskog perioda" jeste reprezentativna glavna zgrada u Domstraße, koju je od 1747. do 1750. godine izgradio greifswaldski matematičar Andreas Majer u stilu severnonemačkog kasnog baroka. Današnja aula, nekada korišćena kao biblioteka, smatra se posebnim draguljem ovog arhitektonskog stila i bila je naslovna tačka poznatog romana istočnonemačkog pisca Hermana Kanta.
Godine 1815, Švedska Pomeranija, zajedno sa Univerzitetom Greifswald, prešla je pod prusku vlast. Univerzitet je nosio naziv Kraljevski univerzitet u Greifswaldu. Za 400. godišnjicu univerziteta 1856. godine, otkriven je spomenik Heinrihu Rubenowu u prisustvu kralja Fridriha Vilhelma IV. od Pruske. On se i danas nalazi ispred glavne zgrade, a 2006. godine je detaljno restauriran povodom 550. godišnjice osnivanja. Nakon kraja monarhije, Univerzitetu je 1921. godine zvanično dodat naziv Pruski univerzitet u Greifswaldu.
Nakon proglašenja "Zakona o obnovi državničke službe", više profesora i nastavnika Univerziteta je izbačeno 1933. godine sa univerziteta. Ukupno je 20 profesora izbačeno zbog nacističke politike čišćenja, što je iznosilo oko 12% nastavnog osoblja. U sklopu usmeravanja nauke za predstojeći rat, univerzitet se takođe usmerio na rad na prirodnim naukama. Fizički institut je proglašen vojnom fabrikom, pripadnici geološkog instituta su mapirali prirodna bogatstva Pomeranije i kasnije su radili na okupiranim područjima. Nekoliko istraživača se bavilo bojnim otrovom Lost. Hemijski institut je proučavao ponašanje supstance kao aerosola. Na farmakološkom i fiziološkom institutu proučavana je efikasnost različitih supstanci u lečenju rana od Losta. Dok su ova ispitivanja na dobrovoljcima, uglavnom članovima studentskih odreda, sprovedena, šef dermatološke klinike Vilhelm Rihter je ispitivao supstancu na pacijentima bez njihovog znanja. Univerzitet je u toku rata profitirao od pljačke biblioteka i škola na okupiranim područjima kao i od prisilnog rada zarobljenika.
Univerzitet je bio zatvoren nakon Drugog svetskog rata i ponovo otvoren 15. februara 1946. Godine. Za obavezno marksističko-lenjinističko obrazovanje studenata 1951. godine osnovan je Institut za društvene nauke. 1960. godine preimenovan je u Institut za marksiz-lenjinizam, a 1969. (do 1990. godine) u "Sekciju za marksiz-lenjinizam".
