Pređi na sadržaj

Mohač

Koordinate: 45° 59′ 43″ S; 18° 40′ 49″ I / 45.9953701° S; 18.6804078° I / 45.9953701; 18.6804078
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Mohač
mađ. Mohács
Pogled na Mohač iz vazduha
Zastava
Zastava
Grb
Grb
Administrativni podaci
Država Mađarska
RegionJužna prekodunavska regija
ŽupanijaBaranja
SrezMohač
Stanovništvo
Stanovništvo‍
 — 2013.17.738
 — gustina158,05 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate45° 59′ 43″ S; 18° 40′ 49″ I / 45.9953701° S; 18.6804078° I / 45.9953701; 18.6804078
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Površina112,23 km2
Mohač na karti Mađarske
Mohač
Mohač
Mohač na karti Mađarske
Ostali podaci
GradonačelnikFerenc Čorbai (Socijalistička partija Mađarske)
Poštanski broj7700
Pozivni broj69
Veb-sajt
www.mohacs.hu

Mohač (mađ. Mohács, nem. Mohatsch, tur. Mohaç) je grad u južnom delu Mađarske, u južnoj županiji Baranja. Nalazi se na desnoj obali Dunava, blizu tromeđe Mađarske sa Srbijom i Hrvatskom.

Mohač je jedno od mesta u današnjoj Mađarskoj sa još uvek živom, mada malobrojnom srpskom manjinom (oko 150 stanovnika po poslednjem popisu).

Prirodne odlike

[uredi | uredi izvor]

Grad Mohač nalazi u krajnje južnom delu Mađarske, blizu državne granice sa Srbijom i Hrvatskom. Od Budimpešte je udaljen 210 km južno.

Istorijski gledano, Mohač pripada mađarskom delu Baranje. Područje oko naselja je ravničarsko (Panonska nizija), približne nadmorske visine oko 90 m.

Naselje je na Dunavu, na njegovoj desnoj obali. Dunav neposredno nizvodno od grada pravi prostrane močvare Karapandža.

Istorija

[uredi | uredi izvor]

Mohač (javljao se i srpski naziv — Muhač i Muač) poseduje dugačku i bogatu istoriju — od kampa vojske Antičkog Rima, preko sedišta upravnih jedinica tokom 16. i 17. veka ugarskog i osmanskog carstva, do savremenog grada, sedišta istoimenog baranjskog sreza. U okolini Mohača odigrale su se dve značajne bitke, koje označavaju početak i kraj osmanske vladavine na prostorima današnje Mađarske. Obe su poznate pod nazivom Mohačka bitka, prva iz 1526, a druga 1687. godine. U prvoj bici kada su Turci pobedili, borilo se na ugarskoj strani mnogo Srba, predvođenih velikašima Radičem Božićem, Tomom Bošnjakom i braćom Jakšićima. Izginuli su tokom bitke Radič i jedan od braće Jakšića.[1] Posle austrijske ratne pobede kod Mohača, oslobođeni su grad i okolina od turskog ropstva 1687. godine.[2]

Godišnji vašar ili „trg” postoji u gradu Mohaču vekovima. Tako, i pre i posle 1827. godine, održavan je nekoliko puta: 25. februara, 17. aprila, 24. juna, 11. novembra i 21. decembra. Gradić je 17. januara 1841. godine od kralja Ugarske dobio diplomu, kojom se u Mohaču ustanovljava stalni uređen Magistrat. Između 1853. i 1856. godine, građen je „gvozdeni put” tj. željeznička pruga, na desnoj obali Dunava.[3] Pruga, pored važne prirodne saobraćajnice kao što je Dunav, ima veliki ekonomski značaj, povezuje Pečuj i Mohač, da bi se potom dalje ostvarila komunikacija sa Osijekom. Apotekar u Mohaču je 1860. godine bio Kvirin Valentović, koji predstavlja deo brojnog korpusa našeg naciona — „Srba katolika” u Baranji. Kada je episkop budimski Lukijan Bogdanović maja 1899. godine u Mohaču započeo kanonsku vizitaciju, posetio je pored srpskih i pravoslavnih institucija i gradske — kapucinerski manastir i bolnicu. Kada se još nije znala sudbina Baranje, tu su radilo na povezivanju sa maticom — jugoslovenskom kraljevinom. Tako je 1919. godine putujući atleta iz Like, Marjan Matijević nakon demonstriranja svoje snage, poklonio novac zarađen od ulaznica, ratnim invalidima i njihovim porodicama u „našem” Mohaču — 1000 kruna. Između dva rata u Mohaču je radila zbog pristana na Dunavu, kao inostrana agencija, firme „Rečna plovidba Kraljevine Jugoslavije”.

Pešačka ulica u Mohaču
Mesna srpska pravoslavna crkva
Map
Mohač na mapi Baranje

Stanovništvo

[uredi | uredi izvor]
Demografija

Prema podacima iz 2013. godine Mohač je imao 17.738 stanovnika. Poslednjih godina broj stanovnika opada[4].

Etnički i verski sastav: Danas pretežno stanovništvo u naselju su Mađari rimokatoličke veroispovesti, međutim tokom istorije gradsko stanovništvo je bilo značajno šarolikije.

Prema popisu iz 2011. godine etnički sastav je sledeći:

Srbi u Mohaču su danas deo srpske zajednice u Mađarskoj. Oni su na ovim prostorima prisutni još od srednjeg veka, a posebno od vremena osmanske vladavine Panonijom. Tokom vremena Austrougarske srpski živalj postepeno se brojčano smanjuje.

Stvaranjem Mađarske u današnjim okvirima i razgraničenjem između nje i Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca najveći broj Srba (oko 90%) u gradu i okruženju se odlučio za dobrovoljno preseljenje u maticu, pa se najveći broj njih iselio između dva svetska rata (1920-e i 1930-e).[5] Preostala zajednica je tokom poslednjih decenija značajno asimilovana, pa su današnji Srbi u Mohaču i okolini postali veoma malobrojni (2-3 stotine duša).

Popis 1910.

[uredi | uredi izvor]
Mohač[6]
Jezik Vera

ukupno: 17.092

  Mađarski 10.634 (62,21%)
  Nemački 2.081 (12,17%)
  Srpski 809 (4,73%)
  Hrvatski 139 (0,81%)
  Slovački 10 (0,05%)
  Rumunski 2 (0,01%)
  ostali 3.417 (19,99%)

ukupno: 17.092

  Rimokatol. 13.701 (80,16%)
  Kalvinisti 1.418 (8,29%)
  Jevreji 963 (5,63%)
  Pravoslavci 911 (5,32%)
  Luterani 85 (0,49%)
  Grkokatolici 13 (0,07%)
  ostali 1 (0,00%)

Napomena: U rubrici ostalih jezika najveći broj osoba iskazao je šokački, a manji deo romski jezik. U 1952. smanjeno za izdvojene delove naselja: Alšoleg (deo), Balažsalaš, Baratokmehese, Boog, Čebe, Homorud, Kutaš (deo), Riha, Šaroš (deo) i Ujfoki koja su ušla u sastav novog samostalnog naselja Homorud.

Srbi u Mohaču

[uredi | uredi izvor]

Srbi su još od 12. veka prisutni na baranjskom prostoru, mestu Mohaču i okolini. Kod Mohača se nalazilo selo Čele u kojem je radio 1331. godine vodeni mlin na reci zvanoj Čele. Po sačuvanim dokumentima vlasnici te vodenice bile su srpske porodice: Popović, Stajević, Despinić i Krstić. Po jednom od suvlasnika Vasiliju Popoviću i vodenica se zvala „Vaso”.[7] Budimska eparhija zauzima veliki prostranstvo u 14. veku. U Mohaču je krajem 17. veka stolovao pravoslavni vladika Eftimije Tetovac.[2] Srbi su se u to vreme već naselili po varošima i većim mestima. Brojnost našeg naroda se povećavala do kraja 19. veka.

Tako je 1731. godine bilo u Mohaču samo 17 srpskih domova, a 1796. godine izbrojano je 470 duša. Zapisano je 1735. godine da se u hramu pričestilo 103 pravoslavnih Srba, zahvaljujući pop Stefanu. Bili su to sledeći domaćini: Mirkov, Novakov, Despinić, Đukić, Malešev, Klokuč, Mihalov, Miškov, Aparac, Majšanac, Dadajić i Drinić.[8] Za srpsku školu izdvajala je ta opština („Muhač”) 1745. godine godišnje po 6 f.[9]

Na srpskom crkveno-narodnom saboru održanom 1790. godine u Temišvaru, učestvovao je kao poslanik pop Kuzman Marjanović prota mohački. Na čelu varoši Mohača 1827. godine su Srbi: veliki birov Georgije Krestić (advokat) senator Pavo Šilić. Po Vitkovićevom izveštaju u Mohaču je 1847. godine bilo 596 Srba, a dve decenije kasnije 1867. godine ima ih stotinak više - 686 duša.[2] Po popisu mohačke parohije iz 1866. godine u njoj je bilo 747 Srba pravoslavnih, a parohija je jedna, ali siromašne — šeste klase.[10] Za srpski crkveno-narodni sabor u Karlovcima, najvišu autonomnu vlast Srba u austrijskoj carevini, postoji 1872. godine i mohački izborni srez sa biračim mestom u gradu Mohaču. A 1890. godine bilo je popisano srpskih žitelja 777 na broju. Srbi svoje poslanike za crkveno-narodni sabor 1891. godine biraju u budimskoj eparhiji samo na dva mesta, u Mohaču i Sentandreji. Godine 1902. crkvene više vlasti su odobrila osnivačka pisma tri fondacije u Mohaču, koje su dala tri požrtvovana Srbina, za dobrobit pravoslavne crkve.

Po davanju diplome od strane cara Leopolda — Patrijarhu srpskom Arseniju Čarnojeviću, 11. decembra 1690. godine, naselili su se Srbi u množini u Mohaču, Egri, Đuru, Komoranu, Pečuju...Mađari su bili neprijateljski raspoloženi, tako da nisu smeli ući u varoši nego su prvo podizali šatore oko njih. Vojnici srpski sa druge strane uzimani su rado za čuvare po mađarskim gradovima. Stolovao je 1691. godine u Mohaču, izbegli episkop Eftimije Tetovac. Na ime donacije našoj crkvi, dato je od strane države „pritjaženie0” zamka „Sekče” tj. Sečuj kod Mohača, sa pravom držanja četiri godišnja „trga” tj. vašara.[11] To je dobio kaže se u pismu, Patrijarh srpski Arsenije i naslednici njegovi. Međutim, posle izvesnog vremena (1703) oduzeto je to imanje, a dato u zamenu drugo, da bude trajnije. Godine 1706, 15. jula ustupaju se Patrijarhu — imanje „Dalj” i sela „Veljo brdo i Borovo”. Do 1733. godine postojala je zasebna eparhija „Mohačko-poljska”. Spojeni su njen mohački srez (protoprezvirat) i budimska eparhija 1733. godine, i to su dva jedina protoprezvirata u dijecezi: mohački i budimski.[8] Stefan Stanković episkop budimski imao je zato 1830. godine u svom naslovu i nazive: sveto-andrejski, peštanski, stono-beogradski, mohački i sigetski.

U Mohaču odavno postoji srpska pravoslavna crkva, i parohijski život traje oko nje. Po državnom šematizmu pravoslavnog klira iz 1846. godine, u mestu je osnovano pravoslavno parohijsko zvanje i crkvene matične knjige se vode od 1752. godine.[12] Po srpskom izvoru iz 1905. godine zvanje i matrikule počinju da funkcionišu 1777. godine.[13]

Prvobitna srpska crkva građena je u 17. veku po naseljavanju.[14] Sadašnja crkva je podignuta 1752. godine a izuzetno visok toranj — 1773. godine (ili 1777?). Posvećena je prazniku Silazak Sv. Duha (Sošestvije), i nalazi se u starom jezgru grada, nadomak Dunava. Ikonopisac Pavel Đurković se bavi poslom u crkvi u Mohaču, između 1801-1804. godine. Ikonostas je radio u 19. veku i „malo poznati” Čok Mor, u maniru slikara Uroša Predića. U mohačkom pravoslavnom hramu se danas čuva mnogo ikona iz baranjskih pravoslavnih crkava, tu prenetih.[15] Kao kupci dve srpske knjige javljaju se u Mohaču 1827. godine, Arsenije Vujić živopisac Pečvarski (tu i 1824) i Manojlo Hadžić zlatar. To bi moglo da znači da su tada i jednoj od crkava mohačkih imali posla. Pomenuti Emanuil Hadžić se 1843. godine, takođe u Mohaču nazvao „srebrorezac”. Godine 1846. u Mohaču u parohiji je bilo 596 pravoslavaca, a paroh je bio protoprezviter mohački Jovan Živković (tu i 1820). Mohaču pripada i parohijska filijaka Kuliket, o kojoj nema podataka. Tu je odavno sedište protoprezvitera mohačkog, u čijem sastavu je 1904. godine bilo 29 parohija i 17 parohijskih filijala. Po brojnosti i kompaktnosti Srbi u Baranji su bili ispred onih u budimskom protoprezviratu. Hram je po konkursu „na manjak” 1902. opravljan, a dobio je novi ikonostas, tronove i pevnice. Radove na restauraciji vodio je inženjer jevanđelist Milan Harminc iz Budimpešte. Meseca jula birali su slikara za molovanje ikona na ikonostasu, pevnica i tronova, za 5000 k. Ikonostas je projektovao isto arh. Harminc. Po odobrenju Budimske konzistorije iz septembra 1902. godine dozvoljeno je da se stari ikonostas skine i razmontira „a ikone starog ikonostasa vernima besplatno razdele”.[16]

Sveštenici srpski su bili naši prvi učitelji, oni prednjače i kao kupci knjiga. Još 1794. godine čuvenu Rajićevu istorijsku knjigu dobija pop Sava Kosić.[17] Paroh Jakov Živković sa Georgijem Popovićem kupcem i inspektorom školskim, i nekoliko meštana kupio je srpsku knjigu 1809. godine.[18] Stručnu praktičnu knjigu o pčelarstvu uzeli su 1810. godine stanovnici mohački: Jovan i Eftimije Dimitrijević kupeci. Onda je 1814. godine pop Jovan Živković zajedno sa četiri člana „komuniteta” mohačkog, pribavio dve vredne srpske knjige.[19][20] On će nabavljati knjige i kasnije, kao 1834. godine. Crkveni tutori 1824. godine bili su u Mohaču: Eftimije Stajević i Georgije Krestić. Mohački paroh Jovan Popović služio je 33 godine pri crkvi Sv. Trojice u Mohaču, i umro 1808. godine. Taj hram danas više nije pravoslavan, ali njegov spomenik se sačuvao u crkvenom zidu. Protoprezviter mohački je 1820. godine pop Kosić. Petar Pačić mohački trgovac bio je 1827. godine tutor u mesnoj crkvi, a Andrej Andrejević je tada mesni paroh. Pomenuti Jovan Živković je dugo bio paroh pa protoprezviter mohački (1814-1844). Pop Živković koji je tada protoprezviter se javlja 1841. godine, kao skupljač pretplate jedne dušekorisne knjige, koju je preveo prota segedinski Pavle Stamatović. Uzeo je pop Jovan i Bulićev zemljopis 1824. godine. Njega je nasledio Dragutin Grujić prota i član konzistorije (1853). Živković je revnosni skupljač pretplate gotovo svake godine među svojim parohijanima. „Muački” paroh Dobr. Mihajlović da je 1866. godine za školski fond 2 f. 60 nov. kao „okružni školski upravitelj”.

Godine 1892. prota je bio kao administrator Radoslav Andrić. Zatim je 1900. godine potvrđen je za mesnog paroha Dušan Kotorač. Prota mohački i sreski školski nadzornik je između 1894-1906. godine bio Gavril Boljarić. Gavro Boljarić se udružio sa Tajšanovićem, pa su zajedno stavili u note čitavo srpsko crkveno pojanje. Tu našu pravoslavnu dragocenu duhovnu baštinu su objavili u 15 svezaka.[21] Posle njegove smrti januara 1906. godine, raspisan je stečaj za novog protoprezvitera, uz čije mesto ide parohija četvrte klase. Izabran je novi protoprezviter 1906. godine i uveden 1907. u zvanje pop Jovan Bešlić, rodom iz Sentandreje. Njegov pomoćnik kapelan je jeromonah Sergije Janković rodom iz Majiša. Kapelani protoprezviterski u Mohaču su se često smenjivali, i obično su bili kaluđeri jeromonasi. Jeromonah Lavrentije Tomić je 1896. godine tražio naknadu za „selidbene troškove”. Za parohijskog kapelana je 1907. godine imenovan — jeromonah Sergije Janković. U to vreme, iste godine pominju se čak dva administratora, koji su kratko činodejstvovali: Jeromonah Sevastijan Perić je 1907. godine svoje mesto prepustio novom, jeromonahu Spiridonu Spasiću. Paroh mohački Nikola Gligorijević bio je u Pečuju 1931. godine, osuđen na 1,5 godine zatvora zbog uvrede „Guvernera i cele mađarske nacije”.

Na srpskom pravoslavnom groblju u Mohaču, u njegovoj središtu nalazi se grobljanska kapela građena 1848. godine. Izgleda da je to zadužbina porodice Demetrović. U kapeli posvećenoj prazniku Sv. cara Konstantina i carice Jelene, nalaze se delovi ikonostasa iz Srpskog Garčina, sa najstarijim ikonama iz 18. veka. Pravoslavno srpsko groblje se inače nalazi na severnoj strani grada, blizu Dunava, i sadrži danas 393 konzervirana spomenika.[22]

Birov mohački inače kupac bio je 1824. godine Jovan Dimitrijević. Georgije Krestić mohački birov bio je 1827-1831. godine i direktor lokalnih škola (i 1824), a trgovac Petar Pačić tutor školski. Mađarsko-srpsku gramatiku uzeli su 1833. godine i građani Mohača. Bili su to: Jovan Živković prota mohački, Georgije Krestić mesni školski direktor, Venjamin Stanković kupec i Dimitrije Kosić učitelj.[23] Još 1844. godine grupa požrtvovanih mohačkih građana je preko dopisa novinama, objavilo javnosti da će oni svake godine po jedan dukat dati za školski fond. Za zaista osnovan fond somborskog „Školskog lista”, prilog je dala opština Mohač i 1867. godine u iznosu od 16 f. U varoši Mohaču je kao i u Baji radila gimnazija, sa koje se nastavljalo školovanje u Kečkemetu.

Stefan Obradović je 1824. godine učitelj i prenumerant mohački. Tada je Jovan Popović „nadziratelj školski” u mestu. U 1846. godini u mestu je srpska narodna škola, sa 42 učenika, kojima je predavao učitelj Lazar Telarević. Direktor školski je bio 1846. godine Dimitrije Krestić trgovac i senator. Iz raspisanog konkursa za „muačkog učitelja” iz 1869. godine vidi se šta nude novom učitelju. Njegova godišnja plata je „šarena”: 200 f. sa dodatkom za poftornu (nedeljnu) školu 21 f., zatim 10 funti lojanih sveća, šest hvati drva, stan, te prihod od „većeg ukopa” 40 kr, od „manjeg ukopa” - 20 kr, a od venčanice još po 20 krajcara.[24] Postoji takođe srpska narodna škola, za koju se 1896. godine kaže da je po zakonu uređena. Osnovna plata za učitelja u Mohaču i drugim većim mestima bila je naredbom eparhijskih vlasti propisana na 1100 kruna. Mohački poznati učitelji su bili: Dragutin Grujić (1824-1827), Adam Dragosavljević (1828), Teodor Hodžić ili Odžić (1831) đakon i učitelj, Stefan Obradović (1820-1834), Lazar Telarović (1846-1847), Dmitar (Dimitrije) Kosić (1864-1868), Đorđe Janković (1897-1907), Dimitrije Stojačić (do 1912).

Među mohačkim učiteljima najvredniji pažnje je umni Adam Dragosavljević (1800-1862), koji se javlja kao dobar znalac grčkog i latinskog jezika. Vredni Baranjac po rođenju, najposvećeniji je filologiji, pored pisanja za časopise „Srpski letopis” i „Bačku vilu”, stigao je da napiše ili prevede zapaženih nekoliko knjiga. Pomenućemo samo beogradsko izdanje, njegove knjige iz 1840. godine: „Postanak slovenskih slova i pismenost kakva je i kakva treba da je u srpskom jeziku”.

Josif Jagić, srpski advokat iz Mohača

U Mohaču je uvek bilo Srba advokata, od kojih je bio najambiciozniji dr Josif Jagić. On je po svojem afinitetu postao 1887. godine član „Udruženja javnih pravozastupnika” u Kraljevini Srbiji. Mohačanin je uplatio 12 f. članarine, da bi postao njen vanredni član (iz inostranstva), i dobijao službeni list „Branič”, koji je izlazio u sedištu udruženja u Beogradu. Jagić je bio zemaljski poslanik biran u Baranji, i ugledao se na znamenite Srbe pravnike i političare u Ugarskoj, Iliju Vučetića i Svetislava Kasapinovića. Jagić je bio jedno vreme predsednik crkvene opštine (1902), a javnost ga zna po humanom gestu iz 1897. godine, kada je za novo sazidanu školu u baranjskom selu Borjadu, kupio učila vredna 100 f. Advokaturom su se ranije bavili i Pavo Jovanović (1827) i Georg Krestić (1827). Mnogo kasnije, dr Todor Andrić — predsednik crkvene opštine 1899. godine. Zatim, dr Lazar Rajić koji je 1907. godine bio član eparhijskog školskog odbora.

Srpska čitaonica mohačka je postojala 1847. godine. U prostorije te „kasine” su 1899. godine, dolazili ugledni posetioci mesta, poput episkopa budimskog. Među pretplatnicima srpskih knjiga u Mohaču često se sreću prota, učitelj i trgovci iz grada i okolnih sela. Godine 1814. kupci srpske knjige su bili Mohačani: paroh Živković, Georgije Lazarević, Dimitrije Dimitrijević i Teofil Jovanović. Pačić Petar trgovac mohački 1826. godine je bio skupljač pretplate za 10 primeraka jedne srpske knjige. Pačić je iste godine radio na rasturanju najstarijeg srpskog časopisa — Letopisa matičinog. Georgije Krstić je 1831. godine bio prenumerant, kao sudija privilegovanog grada Mohača.[25]

Krajem 19. veka u Mohaču (Muaču, po lokalnom govoru) delovalo je srpsko crkveno pevačko društvo koje je osnovao lekar, dr Tihomir Boljarić.[26]

Po srpskom izvoru iz 1905. godine Mohač je velika opština, u kojoj živi 15832 stanovnika i ima 2686 domova. Srba je samo 1124 duše sa 102 kuće. Od srpskih javnih zdanja postoje pravoslavna crkva i veroispovedna škola. Crkvena opština je organizovana a skupština redovna, predsednik je Joca Malešević. Mestu pripada kao parohijska filijala Kuljket. Parohija je šeste najniže platežne klase, a zemljišni posed iznosi 13 kj. Pri crkvi je u Mohaču delovalo nekoliko zaklada koje su popravljale sumornu sliku svakodnevice. To su bile: Zaklada Sofije Demetrović za opravku grobljanske kapele i opravku ograde groblja, Zaklada Matije Despinića (za spomen u crkvi), Zaklada Despinića za opravku i ukras ikonostasa od namenjenih 36 kj, Zaklada Jovana i Šandora Sojevića te Zaklada „nepoznatih ulagača”. Srpska škola ima jedno zdanje sazidano 1874. godine. Učitelj je Đoka Janković rodom iz Dunasečuja, koji služi 34 godine u mestu. Školu pohađaju - redovnu nastavu 62, a poftornu 10 đaka.[27]

Savremeno doba

[uredi | uredi izvor]

Početkom 21. veka u Mohaču ima još uvek srpskog sakralnog i svetovnog nasleđa. Srpska pravoslavna crkva posvećena Duhovima je u središtu starog gradskog jezgra. Ima izuzetno visok zvonik koji dominira okolinom. Kapa tornja je obnovljena 1894. godine. U porti se nalazi deset epitafa i nagrobnih spomenika. Sedam epitafa su uzidani u zid crkve i pripadaju pokojnim mohačkim trgovcima. Tu je epitaf pop Jovana Popovića paroha mohačkog i jednog pope iz Komorana. U istočnoj ogradi porte su dva spomenka preneta iz Borjada, sa epitafom jednog njihovog paroha. Usred srpskog pravoslavnog groblja na severnom delu naselja je srpska pravoslavna kapela, posvećena Sv. caru Konstantinu i Sv. carici Jeleni. Građena je 1848. godine, i u njoj su delovi ikonostasa preneti iz Srpskog Garčina, sa najstarijim delovima iz 18. veka. Groblje je uređeno i ograđeno, u odličnom stanju, sa spomenicima na srpskom jeziku, od 19. veka.[15]

U ataru Mohača nalazi se poslednji vodeni mlin koji je pre bio vlasništvo više srpskih porodica. Otkupio ga je 2007. godine Norbert Bugarski i nakon renoviranja otvorio pod nazivom „Sv. Nikola”, koji je osvećen 2010. godine.[28]

Samouprava Srba u Mohaču formirana je 1998. godine, a sa ciljem da sačuva i gaji kulturnu baštinu, običaje, spomeničko nasleđe i druge vrednosti srpskog naroda. U tom biranom telu su 2018. godine: Dušan Matea predsednik, Zorica Stepanov potpredsednica i član pop Radovan Stepanov - protojerej stavrofor i paroh močački[29]. U mestu radi i Srpska čitaonica, čija je predsednica Zorica Stepanov.[30]

Partnerski gradovi

[uredi | uredi izvor]

Znamenite ličnosti

[uredi | uredi izvor]

Poznati mađarski arhitekt i akademik Ferenc Pfaf rođen je u ovom gradu.

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ „Otadžbina”, Beograd 1888. godine
  2. ^ a b v „Glasnik društva srpske slovesnosti”, Beograd 1872. godine
  3. ^ „Svetovid”, Temišvar 1856. godine
  4. ^ Baranya (Hungary): County, Towns and Villages — population statistics and maps
  5. ^ Optiranje i iseljavanje Srba u Mađarskoj 1920-1931. — Poreklo
  6. ^ „Jezički i verski sastav stanovništva Kraljevine Ugarske po naseljima, Popis 1910. godine”. Arhivirano iz originala 13. 01. 2018. g. Pristupljeno 08. 04. 2019. 
  7. ^ http://www.patakmalom.hu
  8. ^ a b „Srpski sion”, Karlovci 1895. godine
  9. ^ „Prosvetni glasnik”, Beograd 1886. godine
  10. ^ „Srpski letopis”, Novi Sad 1866. godine
  11. ^ „Serbska pčela”, Pešta 1836. godine
  12. ^ Reesch de Lewald, Aloysius: "Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...", Buda 1846.
  13. ^ Mata Kosovac: „Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine”, Karlovci 1910. godine
  14. ^ „Nin” specijalni dodatak, Dinko Davidov, Beograd 1990. godine
  15. ^ a b Srpski institut, internet baza podataka, Budimpešta
  16. ^ „Srpski sion”, Karlovci 1902. godine
  17. ^ Jovan Rajić: „Istorija raznih slavnih slovenskih narodov...”, Beč 1794. godine
  18. ^ Nikola Šimić: „Logika upotrebiteljnaja”, drugi deo, Budim 1809. godine
  19. ^ Vuk St. Karadžić: „Pismenica srpskog jezika”, Beč 1814. godine
  20. ^ Stefan Živković: „Priključenija Telemaka sina Ulisova”, prevod, Beč 1814. godine
  21. ^ „Školski list”, Sombor 1907. godine
  22. ^ Magyarországi ortodox templomok | Szakrális építészet
  23. ^ Emeriko Salaj: „Mađarsko-serbska gramatika”, Budim 1833. godine
  24. ^ „Školski list”, Novi Sad 1869. godine
  25. ^ „Srpski letopis”, Pešta 1831. godine
  26. ^ „Branik”, Novi Sad 1904.
  27. ^ Mata Kosovac, navedeno delo
  28. ^ „Srpske nedeljne novine”, Budimpešta 2019.
  29. ^ „Srpske nedeljne novine”, Budimpešta 8. novembar 2018.
  30. ^ „Srpske nedeljne novine”, Budimpešta 19. septembar 2019.

Literatura

[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Mohač na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Мохач&oldid=28732194”