Dracht

Ju seelter Dracht is uum 1850 aproat (Siebs 374, Bröring 141), as sik uk hääruutstoalt ap ju Bielde uut 1860, wier do wäil neen seelter Dracht moor dreege.

Do Wieuwljuude-Kloodere sunt hier ap do Teekengen rekonstruierd ätter do Bielden bie Ho, He. Dät Ooriersen ätter ju Nürnberger Bielde. Do Woude foar do Deele ätter M3:92-95 un Sa373-380. Ju Kappe stimt nit tou do Exemplare in dät Oldenburger Landesmuseum un kon nit goud as ne äddere Äntwikkelenge ärkläärd wäide (Frau Dr. E. Heinemeyer, früntelke Meedeelenge). Fielicht häd He ferkierde Angoawen fon Ho eenfach uurnuumen.

Wieuwljuudedracht

Wieuwljuude-Kopdracht, buppe: wätseldeeges, unner: sundeeges.

Wieuwljuudedracht, links: wätseldeeges, gjuchts: sundeeges.

Bie oolden Tieden, do hieden do Wieuwe n gräine Kappe mäd gouldene Bloume, dät waas n gräinen Gruund un dan mäd roode Bloumen un n Sieden Lint, n kaantige Striemel derfoar. Wätseldeeges druugen do Wieuwe n Mutsken fon roodskarloak mäd mäd gräin Lint deruume un n Striekelbeend uum e Kop, die waas fon wullen Lint. Un dan mäd n sälwern Ooriersen, deer koom dät Mutsken ap un wuud an do bee Sooken mäd n Knoopnäddele fääststikked. Wan man truurde, dan koom n swotte Kappe ap mäd swot Lint un n sljuchten wieten Striemel. Wan dät halge Deege wieren, dan koom een ap uut n goulden Stuk mäd roodsieden Lint un n kaantigen Striemel. Dät Binnelken, dät waas holle Kaante mäd rood derunner, un dät Apstiksel, dät geen so fon t Sieden uumehooch.

Dan hieden do Wieuwe n Douk unner mäd rooden Gruund un n bunten Raant; wät do Wieuwe wieren, do hieden n goulden of n sälwern Kjuus mäd n Sambeend uum n Hoals un mäd Hoaken of n Slot ap e Näkke; Wuchtere hieden n sälwerne Kätte mäd n Kjuud deroan fieuw Strange uum n Hoals un n Slot ap e Näkke. Dan hieden se n Wams mäd kuute Sleeuwen un mäd Gouldträsse deruume un Äärmhanske mäd gouldene of sälwerne Knoope deroan un mäd n Tunge ap e Hounde. Jo hieden n Hoamed oun fon wiet Linnen mäd n sälwerne Sponge foar e Hoals un hiere Noome mäd Bloklättere deroan un mäd Takke uum e Kroage. Waas dät Wams nu fon swot Douk, dan waas die Rok uk so; waas dät Wams rood, dan waas die Rok uk rood, mäd bunte Bestämmelse deruume. Halge Deege, dan hieden jo aal wiete Douke uume. Do Skoarten do wieren swot of rood of gräin aal so as do Kloodere wieren; jo hieden n Beend uum e Siede fon sieden Lint, gefulde Hoose fon wullen Jäiden mäd roode Klinken, Skoue mäd sälwerne Spongen.

Monljuudedracht

Monljuudedracht, links: wätseldeeges (Teekenge ätter ju Nürnberger Bielde), gjuchts: sundeeges (Teekenge ätter H. Spiess, Die deutschen Volkstrachten, Leipzig 1911, S. 12..

Do Monljuude druugen n grooten wullenen of hoasewullenen Houd, dät waas aal, wät se ap e Kop hieden. Sundeeges hieden se n siedenen Hoalsdouk, n Hoamed fon wiet Linnen un n Rok fon swot of ljoacht Douk. Deerunner waas n Kammesöölken, uk wäil n damasten Wams mäd n Riege sälwerne Knoope. Dan hieden se n mansjästerne kuute Bukse mäd sälwerne Sponge an n Buuterkaante Been, do geenen ieuwen uur die Kniebel. Un dan wullene Hoose, doo geenen uur dän Kniebel un wuuden buppe die Kniebel buunen. Do Skoue wieren wieren mäd sälwerne Sponge ap dän Fout.

Wätseldeeges hieden se n grooten Houd fon Loumerwulle, boomwullene Hoalsdouke un n rooden Rump fon wullen Goud, un deer wieren neen Sleeuwe an. Jo hieden n Wams fon blau of swot wullen Goud, sälwen weeuwen, un Bukse fon gries Linnen, un uum do Fäite hieden se Hosken. Ätter Th. Siebs, Das Saterland, S. 373f.

Bielden

• 
  Seelter Wieuwljuude bie ne Bjoorenge, 1799. Tittelbielde bie J.G. Hoche, Reise .. in das Saterland, .., Bremen 1800.
• 
  Seelter mäd hieren Woain ap de Foan, Germanisches Nationalmuseum Nürnberg, 1810/1820, dät Wieuwmoanske mäd hiere gouldene Ooriersen
• 
  Detail: Dät gouldene Ooriersen is hier goud tou sjoon
• 
  Wätseldeegesdracht, Hettema c.s., Onze Reis naar Sagelterland, 1836
• 
  Sundeegesdracht, Hettema c.s., Onze Reis naar Sagelterland, 1836
• 
  Säärkengungerske uut Seelterlound, Lithographie 1847.
• 
  Bielde uum 1860, 'G. Wehlmeijer, Oldenburg', uurroat fon Georg Pahl seeliger, dän sien Uuruurgrootoolden dät wieren. Margaretha Kruse, geb. Schulte, *14.7.1815 in Strukelje, +7.2.1903 un (woarskienelk) Eilert Dierks Kruse (Oalers Ellert).
• 
  Wilhelmine Bitter in seelter Dracht, Tittelbielde bie J. Bröring, Das Saterland ..., Oldenburg 1897.
• 
  Foulksdonsgruppe Seelterlound in ne ättermoakede historiske Seelter Dracht.
• 
  Seelter Dons- un Drachtenkoppel Skäddel in hiere ättermoakede historiske Dracht.

Woude

Äärmhanske, Bestämmelse, Binnelken, Bukse, Bupperrok, Fikke, Gäddel, Gaspe, Gaspe, Hoalsdouk, Hoamd, Hoose, Hosk, Houd, Jikkel, Kappe, Kjuus, Klinke, Lampe, Loog’ät, Mutsken, Ooriersen, Randdouk, Rok, Rump, Skoarte, Skou, Sleeuwe, Snabbe, Sokke, Sponge, Striekelbeend, Striemel, Taaske, Trässe, Unnerrok, Uurkamsool, Waanken, Wams.

Literatuur

• Ho = J.G. Hoche, Reise durch Osnabrück und Niedermünster in das Saterland, Ostfriesland und Gröningen. Bremen 1800. S. 207-213
• He = M. Hettema un R.R. Posthumus, Onze reis naar Sagelterland. Frjentsjer/ Franeker 1836. S. 109-119
• M3 = J.F. Minssen, Mittheilungen aus dem Saterlande. Im Jahre 1846 gesammelt. 3.Beend, S. 91-94 Fon do Kloodere.
• Sa = Th. Siebs, Das Saterland, Ein Beitrag zur deutschen Volkskunde. Zeitschr. d. Vereins f. Volkskunde 1893, S. 239-278 un 373-410. S. Sa=373-380 Tracht.
• Br = J. Bröring, Das Saterland, eine Darstellung von Land, Leben, Leuten in Wort und Bild, Oldenburg 1897 un 1901. S. 141-147 Tracht.
• P. Kramer, Die saterländische Tracht, Probe (Die werktägliche Kopftracht) 1977.
• P. Kramer, Die saterländische Tracht, 1977.
• Helmut Ottenjann, Der Frauenkopfschmuck "Ohreisen" im Saterland, Jahrbuch für das Oldenburger Münsterland 1999, S. 57-67.
• Helmut Ottenjann, National-Tracht damals, Regional-Kleidung heute, Anzeiger des Germanischen Nationalmuseums 2003, S.199-214.