วงศ์ทัวทารา

วงศ์ทัวทารา ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: ต้นยุคจูแรสซิก–โฮโลซีน, 176–0Ma PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N
ทัวทารา (Sphenodon punctatus)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Reptilia
อันดับ:	Rhynchocephalia
วงศ์:	Sphenodontidae Cope, 1870 (conserved name)
ชนิดต้นแบบ
Hatteria punctata Gray, 1842
วงศ์ย่อย
†Ankylosphenodon †Cynosphenodon †Oenosaurus Sphenodon †Zapatadon
ชื่อพ้อง
Hatteriidae Cope, 1864 (rejected name) Rhynchocephalidae Hoffmann, 1881 (rejected name)

วงศ์ทัวทารา (อังกฤษ: tuatara) เป็นวงศ์ของสัตว์เลื้อยคลานในอันดับทัวทารา (Rhynchocephalia) ใช้ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Sphenodontidae

ลักษณะทั่วไปของสัตว์เลื้อยคลานในวงศ์นี้ คือ มีลำตัวป้อม หัวและหางมีขนาดใหญ่ ฟันมีขนาดค่อนข้างใหญ่และมีรูปร่างแตกต่างกัน โดยมีฟันเขี้ยวอยู่ที่ส่วนนห้าสุดของกระดูกแมคซิลลาและกระดูกเดนทารี นอกจากนั้นยังมีฟันที่กระดูกพาลาทีนอีกด้วย ซึ่งลักษณะเช่นนี้จะไม่พบในกิ้งก่า ตัวฟันเกาะติดกับพื้นผิวกระดูกโดยตรง กะโหลกมีช่องเปิดบริเวณขมับ 2 ช่องแต่ยังคงมีกระดูกเทมเพอรัล ไม่มีกระดูกในชั้นหนัง ไม่มีแผ่นแก้วหู ทางด้านท้ายของช่องทวารร่วมมีถุงขนาดเล็กหนึ่งคู่ซึ่งเป็นโครงสร้างที่จะวิวัฒนาการไปเป็นถุงพีนิสคู่ในสัตว์เลื้อยคลานอันดับ Squamata สามารถปล่อยหางหลุดจากลำตัวได้

เป็นสัตว์ที่ประชากรส่วนใหญ่ในวงศ์สูญพันธุ์หมดไปแล้ว ตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ปัจจุบันเหลือเพียง 2 ชนิด ใน 1 สกุลเท่านั้น ที่ยังคงดำรงเผ่าพันธุ์อยู่ ซึ่งจะพบได้เฉพาะในนิวซีแลนด์เท่านั้น

การจำแนก

• วงศ์ใหญ่ Sphenodontidae
  • Godavarisaurus †
  • Kaikaifilusaurus †
  • Kawasphenodon †
  • Lamarquesaurus †
  • Leptosaurus †
  • Pelecymela †
  • Sigmala †
  • Sphenovipera †
  • Theretairus †
  • Tingitana †
  • Rebbanosaurus †
  • Paleollanosaurus †
  • Polysphenodon †
  • Brachyrhinodon †
  • Whitakersaurus †
  • Clevosaurus †
• วงศ์ย่อย Sphenodontinae
  • Ankylosphenodon †
  • Homoeosaurus †
  • Opisthias †
  • Sapheosaurus †
    • เผ่า Eilenodontini †
      • Toxolophosaurus †
      • Priosphenodon †
      • Eilenodon †
    • เผ่า Opisthodontia
      • Pamizinsaurus †
      • Sphenovipera †
      • Theretarius †
      • Zapatadon †
    • เผ่า Sphenodontini
      • Cynosphenodon †
      • Sphenodon