เกาะรัตนโกสินทร์

เกาะรัตนโกสินทร์

พระบรมมหาราชวัง ศูนย์กลางของเกาะรัตนโกสินทร์
ภาพแผนที่เกาะรัตนโกสินทร์
เกาะรัตนโกสินทร์ ที่ตั้งของหมู่เกาะรัตนโกสินทร์ในกรุงเทพมหานคร
ภูมิศาสตร์
ที่ตั้ง	แม่น้ำเจ้าพระยา, คลองรอบกรุง
พิกัด	13.7540249°N 100.4973646°E / 13.7540249; 100.4973646
ประเภท	เกาะขุด
เกาะทั้งหมด	2 เกาะ
เกาะหลัก	เกาะรัตนโกสินทร์ชั้นใน
พื้นที่	4.142 ตารางกิโลเมตร (1.599 ตารางไมล์)
การปกครอง
ไทย
เขตปกครองพิเศษ	กรุงเทพมหานคร
เขต	พระนคร
แขวง	พระบรมมหาราชวัง วังบูรพาภิรมย์ วัดราชบพิธ สำราญราษฎร์ ศาลเจ้าพ่อเสือ เสาชิงช้า บวรนิเวศ ตลาดยอด ชนะสงคราม
เมืองหลวง	พระบรมมหาราชวัง (วังหลวง) เสาชิงช้า (ศาลาว่าการ)
แขวงใหญ่สุด	วังบูรพาภิรมย์ (ประชากร 8,489 คน)
ประชากรศาสตร์
เดมะนิม	ชาวพระนคร
ประชากร	28,546 คน (2565)
ภาษา	ไทย, แต้จิ๋ว, หมิ่นใต้, ปัญจาบ, ฮินดี, คุชราต
กลุ่มชาติพันธุ์	ไทยสยาม, ไทยเชื้อสายจีน, ไทยเชื้อสายอินเดีย
ข้อมูลอื่น ๆ
เขตเวลา	ICT (UTC+7)
รหัสไปรษณีย์	10200

เกาะรัตนโกสินทร์ เป็นพื้นที่ประวัติศาสตร์ในเขตพระนคร กรุงเทพมหานคร ฝั่งตะวันตกติดกับแม่น้ำเจ้าพระยา ส่วนฝั่งตะวันออกติดกับคลองหลายสาย แต่เดิมเป็นที่อยู่ของชาวจีนในสมัยกรุงธนบุรี เกาะนี้เป็นที่ตั้งของพระบรมมหาราชวังกับศาลหลักเมืองกรุงเทพมหานคร และสถานที่อื่นที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์

ที่ตั้งและอาณาเขต

เดิม เกาะรัตนโกสินทร์มีอาณาเขตอยู่ในเขตพระนครทั้งหมด ล้อมรอบด้วยแม่น้ำเจ้าพระยาและคลองรอบกรุง มีพื้นที่ประมาณ 4.142 ตารางกิโลเมตร (2,589 ไร่) แบ่งออกเป็น 2 ชั้น คือ

• เกาะรัตนโกสินทร์ชั้นใน คือ บริเวณที่มีอาณาเขตล้อมรอบด้วยแม่น้ำเจ้าพระยาและคลองคูเมืองเดิม (คลองหลอด) เคยเป็นส่วนหนึ่งของกรุงธนบุรีมาก่อน มีพื้นที่ประมาณ 1.647 ตารางกิโลเมตร (1,029 ไร่) ครอบคลุมท้องที่แขวงพระบรมมหาราชวังทั้งแขวง

• เกาะรัตนโกสินทร์ชั้นนอก คือ บริเวณที่มีอาณาเขตอยู่ระหว่างคลองคูเมืองเดิมกับคลองรอบกรุง (คลองบางลำพู-คลองโอ่งอ่าง) ล้อมรอบด้วยคลองคูเมืองเดิม แม่น้ำเจ้าพระยาด้านทิศเหนือ คลองรอบกรุง และแม่น้ำเจ้าพระยาด้านทิศใต้ มีพื้นที่ประมาณ 2.495 ตารางกิโลเมตร (1,559 ไร่) ครอบคลุมท้องที่ส่วนใหญ่ของเขตพระนคร ได้แก่ แขวงชนะสงคราม แขวงบวรนิเวศ แขวงสำราญราษฎร์ แขวงศาลเจ้าพ่อเสือ แขวงเสาชิงช้า แขวงวัดราชบพิธ แขวงตลาดยอด และแขวงวังบูรพาภิรมย์

ปัจจุบัน ตามระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ และเมืองเก่า พ.ศ. 2564 ในข้อ 5 นับรวมพื้นที่เกาะรัตนโกสินทร์ในฝั่งพระนครเพิ่มในช่วงพื้นที่ที่อยู่ระหว่างคลองรอบกรุงกับคลองผดุงกรุงเกษม ซึ่งมีพื้นที่ประมาณ 4.741 ตารางกิโลเมตร (2,963 ไร่) ครอบคลุมท้องที่เขตพระนครในแขวงที่เหลือ คือ แขวงบ้านพานถม แขวงบางขุนพรหม และแขวงวัดสามพระยา รวมทั้งเขตป้อมปราบศัตรูพ่ายและเขตสัมพันธวงศ์ทั้งเขต เป็นพื้นที่ต่อเนื่องอีกด้วย ทำให้เกาะรัตนโกสินทร์มีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 8.883 ตารางกิโลเมตร (5,552 ไร่)

ประวัติศาสตร์

กรุงเทพมหานครได้สถาปนาขึ้นเป็นเมืองหลวงของไทยในปี พ.ศ. 2325 โดยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ย้ายเมืองหลวงจากกรุงธนบุรีมาตั้งที่ตำบลบางกอก ทางฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา เนื่องจากเหตุผลดังนี้

1. มีประชากรตั้งถิ่นฐานเพิ่มขึ้น ถ้าขยายเมืองออกไปทั้งสองฝั่งแม่น้ำจะไม่เหมาะสมแก่การปกป้องเมือง เพราะเมืองมีลักษณะเป็นเมืองอกแตก คือมีแม่น้ำไหลผ่านเมือง ทำให้ป้องกันข้าศึกได้ยาก และไม่สามารถขยายเมืองออกไปได้อีก
2. ฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยามีพื้นที่กว้างขวางกว่า สามารถขยายเมืองออกไปได้ในอนาคต

เมื่อ พ.ศ. 2520 หรือ 5 ปีก่อนพระราชพิธีสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปี ทางราชการได้กำหนดชื่อ "เกาะรัตนโกสินทร์" ขึ้น เพื่อกำหนดไว้เป็นเขตปรับปรุงปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่ เพราะถือเป็นกรุงรัตนโกสินทร์ระยะแรกเริ่ม

ดูเพิ่ม

• กรุงเทพมหานคร
• เขตพระนคร

แหล่งข้อมูลอื่น

• คู่มือการท่องเที่ยว Bangkok/Rattanakosin จากวิกิท่องเที่ยว (ในภาษาอังกฤษ)

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ เกาะรัตนโกสินทร์
  • แผนที่ จาก มัลติแมป โกลบอลไกด์ หรือ กูเกิลแผนที่
  • ภาพถ่ายทางอากาศ จาก เทอร์ราเซิร์ฟเวอร์
  • ภาพถ่ายดาวเทียม จาก วิกิแมเปีย