เจ้าวรญาณรังษี
เจ้าวรญาณรังษี | |||||
---|---|---|---|---|---|
เจ้าผู้ครองนครลำปาง | |||||
ครองราชย์ | 16 ตุลาคม พ.ศ. 2399 - 7 มิถุนายน พ.ศ. 2414[1] | ||||
รัชสมัย | 15 ปี | ||||
ก่อนหน้า | พระยาน้อยอินท์ | ||||
ถัดไป | เจ้าพรหมาภิพงษธาดา | ||||
กษัตริย์ | พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว | ||||
พระยาอุปราชนครลำปาง | |||||
ดำรงพระยศ | ไม่ปรากฏ - 16 ตุลาคม พ.ศ. 2399 | ||||
ก่อนหน้า | พระยาขัติยะ | ||||
ถัดไป | เจ้าอุปราชมหาพรหม | ||||
เจ้าหลวง | พระยาน้อยอินท์ | ||||
พิราลัย | 7 มิถุนายน พ.ศ. 2414 | ||||
ชายา | เจ้าสุวันไล | ||||
| |||||
พระบุตร |
| ||||
ราชสกุล | ณ ลำปาง | ||||
ราชวงศ์ | ทิพย์จักร | ||||
พระบิดา | พระยาคำโสม | ||||
ศาสนา | เถรวาท |
เจ้าวรญาณรังษี เจ้าผู้ครองนครลำปาง องค์ที่ 9 ในราชวงศ์ทิพย์จักร เป็นราชบุตรในพระยาคำโสม
พระประวัติ
[แก้]เจ้าวรญาณรังษี มีนามเดิมว่าเจ้าญาณรังสี เป็นโอรสองค์ที่ 5 ของพระยาคำโสม ได้สมรสกับเจ้าสุวันไล (เจ้าฝาง) มีโอรส-ธิดา ได้แก่
- เจ้าอุปราช (ไชยแก้ว) เจ้าอุปราชนครลำปาง พิราลัยก่อนปี พ.ศ. 2429
- เจ้าบุรีรัตน์ (น้อยธรรมเสนา) เจ้าบุรีรัตน์นครลำปาง พิราลัยก่อน พ.ศ. 2419
- เจ้าน้อยคำป้อ ต่อมาขึ้นครองนครลำปางเป็นที่ เจ้าสุริยะจางวาง
- เจ้าหญิงสุยคำ มีธิดาคือ
- เจ้าองค์ทิพย์ (ญ.) มีธิดาคือ
- เจ้าบุ (ญ.)
- เจ้าองค์ทิพย์ (ญ.) มีธิดาคือ
- เจ้าน้อยทนันท์ไชย ต่อมาขึ้นครองนครลำปางเป็นที่ เจ้านรนันทไชยชวลิต
- เจ้าหญิงคำปลิว สมรสกับเจ้าบุรีรัตน์ (บุญเลิศ) เจ้าบุรีรัตน์นครลำปาง โอรสพระยาอุปราชหมูล่า มีโอรสคือ
- เจ้าราชวงศ์ (แก้วปราบเมรุ ณ ลำปาง) เจ้าราชวงศ์นครลำปาง
- เจ้าราชบุตร (แก้วปราบเมือง ณ ลำปาง) เจ้าราชบุตรนครลำปาง
- เจ้าฟ้าฮ่วน
- เจ้าหญิงอินทร์ตุ้ม
- เจ้าราชภาติกวงศ์ (เมืองพรหม) สมรสกับเจ้าบัวคำ มีโอรสคือ
- เจ้าฟ้าฮ่วน สมรสกับเจ้ากาบจันทร์ มีโอรสคือ
- เจ้าน้อยศรีหมื่น สมรสกับนางคำปัน มีธิดาคือ
- เจ้าศรีมา ณ ลำปาง (ญ.)
- เจ้าน้อยศรีหมื่น สมรสกับนางคำปัน มีธิดาคือ
- เจ้าฟ้าฮ่วน สมรสกับเจ้ากาบจันทร์ มีโอรสคือ
- เจ้าหญิงเมืองชื่น ราชเทวีของเจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต
เจ้าวรญาณรังสี ได้รับราชการจนมีบรรดาศักดิ์เป็นพระยาอุปราชเมืองนครลำปาง เมื่อพระยาน้อยอินท์ถึงแก่อนิจกรรม พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงมีตราตั้งให้ท่านว่าราชการเมืองนครลำปาง[2] ถึงวันพฤหัสบดี แรม 2 ค่ำ เดือน 10 ปีมะโรง (ตรงกับวันที่ 16 ตุลาคม พ.ศ. 2399[1]) จึงโปรดให้เลื่อนเป็น เจ้าวรญาณรังษี ภักดีราชธรรม์ สุพรรณโสมดไนย โยนกวิไสยประชาธิกร อมรมหาเดชเชษฐกเสนางค์ ลำปางคมหานคราธิปตัย เจ้านครลำปาง[3]
เจ้าวรญาณรังษีว่าราชการเมืองมาได้ 16 ปี ก็ป่วยจนถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันเสาร์ แรม 5 ค่ำ เดือน 7 ปีมะแม จ.ศ. 1233[4] (ตรงกับวันที่ 7 มิถุนายน พ.ศ. 2414[1])
พระราชกรณียกิจ
[แก้]ในปี พ.ศ. 2400 เจ้าวรญาณรังษี เป็นประธานฝ่ายฆราวาสในการลงฤกษ์ฝังเสาอินทขีล (เสาหลักเมือง) ณ วัดปงสนุก และในปีต่อมาได้สร้างสะพานข้ามแม่น้ำวัง และบูรณะเนินพระธาตุวัดปงสนุก
ในปี พ.ศ. 2406 ได้สร้างสะพานหนองกระทิง และเป็นปีเดียวกันที่เจ้าอุปราช (มหาพรหม) พิราลัย และในปี พ.ศ. 2411 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต และมีพระราชพิธีบรมราชาภิเษกพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งเจ้าวรญาณรังษี เสด็จได้เข้าร่วมพิธีดังกล่าวในฐานะเจ้านครประเทศราช
ราชตระกูล
[แก้]พงศาวลีของเจ้าวรญาณรังษี | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
อ้างอิง
[แก้]- เชิงอรรถ
- บรรณานุกรม
- ประชากิจกรจักร (แช่ม บุนนาค). พงศาวดารโยนก. นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2557. 496 หน้า. ISBN 978-616-7146-62-1
- มหาอำมาตยาธิบดี (หรุ่น ศรีเพ็ญ), พระยา. พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย. พระนคร : โรงพิมพ์พระจันทร์, 2505. 35 หน้า. [พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ พระพิจิตรโอสถ (รอด สุตันตานนท์)]
- รุ่งพงษ์ ชัยนาม. ประวัติศาสตร์ล้านนา : ประวัติศาสตร์ไทยที่คนไทยไม่ค่อยมีโกาสได้ศึกษา. มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
- วรชาติ มีชูบท. เจ้านายฝ่ายเหนือ และตำนานรักมะเมียะ. กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์บุ๊ค, 2556. 428 หน้า. ISBN 978-616-220-054-0
ก่อนหน้า | เจ้าวรญาณรังษี | ถัดไป | ||
---|---|---|---|---|
พระยาน้อยอินท์ | เจ้าผู้ครองนครลำปาง (พ.ศ. 2399 - 2414) |
เจ้าพรหมาภิพงษธาดา |