İçeriğe atla

Elektrokonvülsif terapi: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Ottovondodo (mesaj | katkılar)
Devriyeler
3.544 değişiklik
85.99.136.44 tarafından yapılan 25462348 sayılı değişiklik geri alınıyor.
Etiket: Geri al
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
Botlar
800.502 değişiklik
3 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.8.6
1. satır: 1. satır:
[[Dosya:MECTA_spECTrum_ECT.jpg|küçükresim|sağ|200px|MECTA spECTrum 5000Q ile [[elektroensefalografi]] (EEG) modern bir EKT ekipmanıdır.]]
[[Dosya:MECTA_spECTrum_ECT.jpg|küçükresim|sağ|200px|MECTA spECTrum 5000Q ile [[elektroensefalografi]] (EEG) modern bir EKT ekipmanıdır.]]
[[Dosya:Electroconvulsive Therapy.png|küçükresim|sağ|200px|EKT uygulamasını gösteren bir çizim]]
[[Dosya:Electroconvulsive Therapy.png|küçükresim|sağ|200px|EKT uygulamasını gösteren bir çizim]]
'''Elektrokonvülsif terapi''' ('''EKT''') veya '''elektroşok tedavisi''' [[akıl hastalığı|akıl hastalıklarının]] tedavisinde uygulanabilen, beyinden elektrik akımı geçirilerek suni [[epilepsi]] nöbeti ortaya çıkarılmasına dayanan bir [[psikiyatri]] tedavi yöntemidir.<ref name="Rudorfer">Rudorfer, MV, Henry, ME, Sackeim, HA (2003). [http://media.wiley.com/assets/138/93/UK_Tasman_Chap92.pdf "Electroconvulsive therapy"]. In A Tasman, J Kay, JA Lieberman (eds) ''Psychiatry, Second Edition''. Chichester: John Wiley & Sons Ltd, 1865–1901.</ref> Bu tedavide hastanın kafasına genellikle 70 ile 120 [[volt]] arasında değişen bir gerilimle 100 milisaniye ile 6 saniye arasında değişen bir sürede yaklaşık 800 [[amper|miliamper]] şiddetinde elektrik verilir. Uygulama, hastanın iki şakağından (bileteral EKT) veya kafasının arkasından ve bir taraftaki şakağından (unileteral EKT) yapılabilir. Araştırmalar bileteral EKT'nin tedavide daha etkili olduğunu ancak hafıza kaybı yan etkisi riskinin unileterale göre daha yüksek olduğunu göstermektedir.<ref name="Read 333–47">{{Dergi kaynağı|soyadı=Read|ad=J|yazar2=Bentall, R|başlık=The effectiveness of electroconvulsive therapy: a literature review|dergi=Epidemiologia e Psichiatria Sociale|tarih=Oct–Dec 2010|cilt=19|sayı=4|sayfalar=333-47|pmid=21322506|url=http://www.power2u.org/downloads/1012-ReadBentallECT.pdf|doi=10.1017/S1121189X00000671|erişimtarihi=23 Ocak 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120524053142/http://www.power2u.org/downloads/1012-ReadBentallECT.pdf|arşivtarihi=24 Mayıs 2012| ölüurl = evet }}</ref><ref name="Dr.Jamal">{{Web kaynağı | soyadı = Dr.Barnes | ad = Richard | başlık = Information on ECT | url = http://www.rcpsych.ac.uk/expertadvice/treatmentswellbeing/ect.aspx | yayıncı = Royal College of Psychiatrists' Special Committee on ECT and related treatment | erişimtarihi = 3 Kasım 2013 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171024182212/http://www.rcpsych.ac.uk/expertadvice/treatmentswellbeing/ect.aspx | arşivtarihi = 24 Ekim 2017 | ölüurl = hayır }}</ref> Tedavi genellikle haftada iki veya üç kez uygulanır ve hastanın semptomları geçene kadar devam edilir. Tedavinin ardından hastalar genellikle ilaçla tedaviye devam ederler ve zaman zaman tekrar EKT alabilirler.<ref name=FDA2011rev />
'''Elektrokonvülsif terapi''' ('''EKT''') veya '''elektroşok tedavisi''' [[akıl hastalığı|akıl hastalıklarının]] tedavisinde uygulanabilen, beyinden elektrik akımı geçirilerek suni [[epilepsi]] nöbeti ortaya çıkarılmasına dayanan bir [[psikiyatri]] tedavi yöntemidir.<ref name="Rudorfer">Rudorfer, MV, Henry, ME, Sackeim, HA (2003). [http://media.wiley.com/assets/138/93/UK_Tasman_Chap92.pdf "Electroconvulsive therapy"] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070810172506/http://media.wiley.com/assets/138/93/UK_Tasman_Chap92.pdf |tarih=10 Ağustos 2007 }}. In A Tasman, J Kay, JA Lieberman (eds) ''Psychiatry, Second Edition''. Chichester: John Wiley & Sons Ltd, 1865–1901.</ref> Bu tedavide hastanın kafasına genellikle 70 ile 120 [[volt]] arasında değişen bir gerilimle 100 milisaniye ile 6 saniye arasında değişen bir sürede yaklaşık 800 [[amper|miliamper]] şiddetinde elektrik verilir. Uygulama, hastanın iki şakağından (bileteral EKT) veya kafasının arkasından ve bir taraftaki şakağından (unileteral EKT) yapılabilir. Araştırmalar bileteral EKT'nin tedavide daha etkili olduğunu ancak hafıza kaybı yan etkisi riskinin unileterale göre daha yüksek olduğunu göstermektedir.<ref name="Read 333–47">{{Dergi kaynağı|soyadı=Read|ad=J|yazar2=Bentall, R|başlık=The effectiveness of electroconvulsive therapy: a literature review|dergi=Epidemiologia e Psichiatria Sociale|tarih=Oct–Dec 2010|cilt=19|sayı=4|sayfalar=333-47|pmid=21322506|url=http://www.power2u.org/downloads/1012-ReadBentallECT.pdf|doi=10.1017/S1121189X00000671|erişimtarihi=23 Ocak 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120524053142/http://www.power2u.org/downloads/1012-ReadBentallECT.pdf|arşivtarihi=24 Mayıs 2012| ölüurl = evet }}</ref><ref name="Dr.Jamal">{{Web kaynağı | soyadı = Dr.Barnes | ad = Richard | başlık = Information on ECT | url = http://www.rcpsych.ac.uk/expertadvice/treatmentswellbeing/ect.aspx | yayıncı = Royal College of Psychiatrists' Special Committee on ECT and related treatment | erişimtarihi = 3 Kasım 2013 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171024182212/http://www.rcpsych.ac.uk/expertadvice/treatmentswellbeing/ect.aspx | arşivtarihi = 24 Ekim 2017 | ölüurl = hayır }}</ref> Tedavi genellikle haftada iki veya üç kez uygulanır ve hastanın semptomları geçene kadar devam edilir. Tedavinin ardından hastalar genellikle ilaçla tedaviye devam ederler ve zaman zaman tekrar EKT alabilirler.<ref name=FDA2011rev />


1938'de uygulanmaya başlayan EKT,<ref>Rudorfer, M. V., Henry, M. E., & Sackheim, H. A. (1997). Electroconvulsive therapy. In A. Tasman, J. & J. A Lieberman (Eds.), Psychiatry (1535-1556)</ref> çoğu yerde hastanın onayı alınarak yapılan,<ref name =Beloucif>{{Dergi kaynağı | yazar = Beloucif S | yıl = 2013 | başlık = Informed consent for special procedures: electroconvulsive therapy and psychosurgery | url = | dergi = Curr Opin Anesthesiol | cilt = 26| sayı = 2| sayfalar =182-5|doi= 10.1097/ACO.0b013e32835e7380 | pmid = 23385317 }}</ref> [[majör depresyon]], [[Mani (tıp)|mani]] ve [[katatoni]] rahatsızlıklarında güvenli ve etkili bir tedavidir.<ref name=FDA2011rev>FDA. [http://psychrights.org/research/digest/Electroshock/FinalECT515iFDAReport.pdf FDA Executive Summary]. Prepared for the January 27–28, 2011 meeting of the Neurological Devices Panel Meeting to Discuss the Classification of Electroconvulsive Therapy Devices (ECT). Quote, p38: "Three major practice guidelines have been published on ECT. These guidelines include: APA Task Force on ECT (2001); Third report of the Royal College of Psychiatrists’ Special Committee on ECT (2004); National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE 2003; NICE 2009). There is significant agreement between the three sets of recommendations."</ref>
1938'de uygulanmaya başlayan EKT,<ref>Rudorfer, M. V., Henry, M. E., & Sackheim, H. A. (1997). Electroconvulsive therapy. In A. Tasman, J. & J. A Lieberman (Eds.), Psychiatry (1535-1556)</ref> çoğu yerde hastanın onayı alınarak yapılan,<ref name =Beloucif>{{Dergi kaynağı | yazar = Beloucif S | yıl = 2013 | başlık = Informed consent for special procedures: electroconvulsive therapy and psychosurgery | url = | dergi = Curr Opin Anesthesiol | cilt = 26| sayı = 2| sayfalar =182-5|doi= 10.1097/ACO.0b013e32835e7380 | pmid = 23385317 }}</ref> [[majör depresyon]], [[Mani (tıp)|mani]] ve [[katatoni]] rahatsızlıklarında güvenli ve etkili bir tedavidir.<ref name=FDA2011rev>FDA. [http://psychrights.org/research/digest/Electroshock/FinalECT515iFDAReport.pdf FDA Executive Summary] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20170221134431/http://www.psychrights.org/research/Digest/Electroshock/FinalECT515iFDAReport.pdf |tarih=21 Şubat 2017 }}. Prepared for the January 27–28, 2011 meeting of the Neurological Devices Panel Meeting to Discuss the Classification of Electroconvulsive Therapy Devices (ECT). Quote, p38: "Three major practice guidelines have been published on ECT. These guidelines include: APA Task Force on ECT (2001); Third report of the Royal College of Psychiatrists’ Special Committee on ECT (2004); National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE 2003; NICE 2009). There is significant agreement between the three sets of recommendations."</ref>


EKT'nin [[Majör depresif bozukluk|unipolar]] veya [[bipolar bozukluk|bipolar]] fark etmeksizin [[tedaviye dirençli depresyon]]u olan hastaların %50'sinde etkili olduğunu görülmektedir.<ref name=Dierckx>{{Dergi kaynağı|soyadı=Dierckx|ad=B.|başlık=Efficacy of electroconvulsive therapy in bipolar versus unipolar major depression: A meta-analysis|dergi=Bipolar Disorders|yıl=2012|cilt=14|sayı=2|sayfalar=146-150|pmid=22420590|doi=10.1111/j.1399-5618.2012.00997.x|ad2=WT|soyadı3=Van Den Broek|ad3=WW|soyadı4=Birkenhäger|ad4=TK|soyadı2=Heijnen}}</ref> Beyne olan etkileri dışında EKT'nin fiziksel riskleri kısa [[narkoz|genel anestezi]] ile benzerlik gösterir.<ref name="SG">Surgeon General (1999). [http://www.surgeongeneral.gov/library/mentalhealth/home.html ''Mental Health: A Report of the Surgeon General''], chapter 4.</ref> Tedavinin ardından en sık görülen yan etkiler [[konfüzyon]] ve geçici hafıza kaybıdır.<ref name=FDA2011rev/><ref name="APA2001guideline">{{Kitap kaynağı|soyadı=American Psychiatric Association|başlık=The practice of electroconvulsive therapy: recommendations for treatment, training, and privileging|basım=2nd|yer=Washington, DC|yayıncı=American Psychiatric Publishing|yıl=2001|url=https://books.google.com/?id=iuuLJtmo_EYC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|isbn=978-0-89042-206-9|yazar2= Committee on Electroconvulsive Therapy|yazar3= Richard D. Weiner (chairperson)|yazarlarıgöster=etal }}</ref> EKT şiddetli depresif bozukluğu olan hamilelerde [[fetüs]]e karşı en az zararlı tedavi yöntemlerinden biridir.<ref name=Pompili2014Rev>{{Dergi kaynağı |vauthors=Pompili M, etal | tarih = Dec 2014 | başlık = Electroconvulsive treatment during pregnancy: a systematic review | url = | dergi = Expert Rev Neurother | cilt = 14 | sayı = 12| sayfalar =1377-90| pmid = 25346216 |doi=10.1586/14737175.2014.972373}}</ref>
EKT'nin [[Majör depresif bozukluk|unipolar]] veya [[bipolar bozukluk|bipolar]] fark etmeksizin [[tedaviye dirençli depresyon]]u olan hastaların %50'sinde etkili olduğunu görülmektedir.<ref name=Dierckx>{{Dergi kaynağı|soyadı=Dierckx|ad=B.|başlık=Efficacy of electroconvulsive therapy in bipolar versus unipolar major depression: A meta-analysis|dergi=Bipolar Disorders|yıl=2012|cilt=14|sayı=2|sayfalar=146-150|pmid=22420590|doi=10.1111/j.1399-5618.2012.00997.x|ad2=WT|soyadı3=Van Den Broek|ad3=WW|soyadı4=Birkenhäger|ad4=TK|soyadı2=Heijnen}}</ref> Beyne olan etkileri dışında EKT'nin fiziksel riskleri kısa [[narkoz|genel anestezi]] ile benzerlik gösterir.<ref name="SG">Surgeon General (1999). [http://www.surgeongeneral.gov/library/mentalhealth/home.html ''Mental Health: A Report of the Surgeon General''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070112012907/http://www.surgeongeneral.gov/library/mentalhealth/home.html |tarih=12 Ocak 2007 }}, chapter 4.</ref> Tedavinin ardından en sık görülen yan etkiler [[konfüzyon]] ve geçici hafıza kaybıdır.<ref name=FDA2011rev/><ref name="APA2001guideline">{{Kitap kaynağı|soyadı=American Psychiatric Association|başlık=The practice of electroconvulsive therapy: recommendations for treatment, training, and privileging|basım=2nd|yer=Washington, DC|yayıncı=American Psychiatric Publishing|yıl=2001|url=https://books.google.com/?id=iuuLJtmo_EYC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|isbn=978-0-89042-206-9|yazar2= Committee on Electroconvulsive Therapy|yazar3= Richard D. Weiner (chairperson)|yazarlarıgöster=etal }}</ref> EKT şiddetli depresif bozukluğu olan hamilelerde [[fetüs]]e karşı en az zararlı tedavi yöntemlerinden biridir.<ref name=Pompili2014Rev>{{Dergi kaynağı |vauthors=Pompili M, etal | tarih = Dec 2014 | başlık = Electroconvulsive treatment during pregnancy: a systematic review | url = | dergi = Expert Rev Neurother | cilt = 14 | sayı = 12| sayfalar =1377-90| pmid = 25346216 |doi=10.1586/14737175.2014.972373}}</ref>


Aç karına, idrar boşaltıldıktan sonra yapılır. Elektrik akımı verildiği anda, tipik elektroşok krizinde şuur derhal kaybolur ve akım geçtiği sürece [[elektrik akımı]]nın direkt uyarmasına bağlı genel bir kasılma görülür. Bundan sonra tipik sara nöbeti ortaya çıkar. Nöbeti müteakip kısa süreli bir şuur kaybı devresi vardır (3-5 dk). Elektroşok tedâvisi sırasında bâzı arzu edilmeyen neticeler olabilir. Bunların başında kol ve bacaklarda kırıklar, çıkıklar, omurgada kırıklar, çene çıkıkları ve nefes alamama gelir. Fakat bunlar oldukça nadirdir. Hastanın dilini ısırmasını önlemek için önceden ağzına bir lastik parçası veya bez tampon vermek iyi bir uygulamadır.
Aç karına, idrar boşaltıldıktan sonra yapılır. Elektrik akımı verildiği anda, tipik elektroşok krizinde şuur derhal kaybolur ve akım geçtiği sürece [[elektrik akımı]]nın direkt uyarmasına bağlı genel bir kasılma görülür. Bundan sonra tipik sara nöbeti ortaya çıkar. Nöbeti müteakip kısa süreli bir şuur kaybı devresi vardır (3-5 dk). Elektroşok tedâvisi sırasında bâzı arzu edilmeyen neticeler olabilir. Bunların başında kol ve bacaklarda kırıklar, çıkıklar, omurgada kırıklar, çene çıkıkları ve nefes alamama gelir. Fakat bunlar oldukça nadirdir. Hastanın dilini ısırmasını önlemek için önceden ağzına bir lastik parçası veya bez tampon vermek iyi bir uygulamadır.

Sayfanın 01.10, 20 Mart 2022 tarihindeki hâli

MECTA spECTrum 5000Q ile elektroensefalografi (EEG) modern bir EKT ekipmanıdır.
EKT uygulamasını gösteren bir çizim

Elektrokonvülsif terapi (EKT) veya elektroşok tedavisi akıl hastalıklarının tedavisinde uygulanabilen, beyinden elektrik akımı geçirilerek suni epilepsi nöbeti ortaya çıkarılmasına dayanan bir psikiyatri tedavi yöntemidir.[1] Bu tedavide hastanın kafasına genellikle 70 ile 120 volt arasında değişen bir gerilimle 100 milisaniye ile 6 saniye arasında değişen bir sürede yaklaşık 800 miliamper şiddetinde elektrik verilir. Uygulama, hastanın iki şakağından (bileteral EKT) veya kafasının arkasından ve bir taraftaki şakağından (unileteral EKT) yapılabilir. Araştırmalar bileteral EKT'nin tedavide daha etkili olduğunu ancak hafıza kaybı yan etkisi riskinin unileterale göre daha yüksek olduğunu göstermektedir.[2][3] Tedavi genellikle haftada iki veya üç kez uygulanır ve hastanın semptomları geçene kadar devam edilir. Tedavinin ardından hastalar genellikle ilaçla tedaviye devam ederler ve zaman zaman tekrar EKT alabilirler.[4]

1938'de uygulanmaya başlayan EKT,[5] çoğu yerde hastanın onayı alınarak yapılan,[6] majör depresyon, mani ve katatoni rahatsızlıklarında güvenli ve etkili bir tedavidir.[4]

EKT'nin unipolar veya bipolar fark etmeksizin tedaviye dirençli depresyonu olan hastaların %50'sinde etkili olduğunu görülmektedir.[7] Beyne olan etkileri dışında EKT'nin fiziksel riskleri kısa genel anestezi ile benzerlik gösterir.[8] Tedavinin ardından en sık görülen yan etkiler konfüzyon ve geçici hafıza kaybıdır.[4][9] EKT şiddetli depresif bozukluğu olan hamilelerde fetüse karşı en az zararlı tedavi yöntemlerinden biridir.[10]

Aç karına, idrar boşaltıldıktan sonra yapılır. Elektrik akımı verildiği anda, tipik elektroşok krizinde şuur derhal kaybolur ve akım geçtiği sürece elektrik akımının direkt uyarmasına bağlı genel bir kasılma görülür. Bundan sonra tipik sara nöbeti ortaya çıkar. Nöbeti müteakip kısa süreli bir şuur kaybı devresi vardır (3-5 dk). Elektroşok tedâvisi sırasında bâzı arzu edilmeyen neticeler olabilir. Bunların başında kol ve bacaklarda kırıklar, çıkıklar, omurgada kırıklar, çene çıkıkları ve nefes alamama gelir. Fakat bunlar oldukça nadirdir. Hastanın dilini ısırmasını önlemek için önceden ağzına bir lastik parçası veya bez tampon vermek iyi bir uygulamadır.

Bir elektroşok kürü, umumiyetle haftada üç defa yapılan yedi şokluk bir seri olmakla beraber, bu miktarın tayini ancak hastalığın seyrine bağlıdır. Elektroşok tedavisinin bugün en çok faydalı olduğu hastalıklar şizofreni ve bilhassa intihar riski yüksek olan majör depresyondur. Şizofrenideki tesiri genellikle geçici olmaktadır. İntihar tehlikesi olan ağır depresyonlarda ani bir iyileşme yapabilir. Elektroşok tedavisinin iyi tarafı ucuz olması ve hastaların hastanede yatma sürelerini kısaltmasıdır. Zannedilenin aksine tehlikesi azdır ve tedavi esnasında hasta hiçbir şey hissetmemektedir. Yalnız yaşlı hastalara, kalp rahatsızlığı olanlara tatbik edilmemelidir.

Kaynakça

  1. ^ Rudorfer, MV, Henry, ME, Sackeim, HA (2003). "Electroconvulsive therapy" 10 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. In A Tasman, J Kay, JA Lieberman (eds) Psychiatry, Second Edition. Chichester: John Wiley & Sons Ltd, 1865–1901.
  2. ^ Read, J; Bentall, R (Oct–Dec 2010). "The effectiveness of electroconvulsive therapy: a literature review" (PDF). Epidemiologia e Psichiatria Sociale. 19 (4). ss. 333-47. doi:10.1017/S1121189X00000671. PMID 21322506. 24 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2012. 
  3. ^ Dr.Barnes, Richard. "Information on ECT". Royal College of Psychiatrists' Special Committee on ECT and related treatment. 24 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2013. 
  4. ^ a b c FDA. FDA Executive Summary 21 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Prepared for the January 27–28, 2011 meeting of the Neurological Devices Panel Meeting to Discuss the Classification of Electroconvulsive Therapy Devices (ECT). Quote, p38: "Three major practice guidelines have been published on ECT. These guidelines include: APA Task Force on ECT (2001); Third report of the Royal College of Psychiatrists’ Special Committee on ECT (2004); National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE 2003; NICE 2009). There is significant agreement between the three sets of recommendations."
  5. ^ Rudorfer, M. V., Henry, M. E., & Sackheim, H. A. (1997). Electroconvulsive therapy. In A. Tasman, J. & J. A Lieberman (Eds.), Psychiatry (1535-1556)
  6. ^ Beloucif S (2013). "Informed consent for special procedures: electroconvulsive therapy and psychosurgery". Curr Opin Anesthesiol. 26 (2). ss. 182-5. doi:10.1097/ACO.0b013e32835e7380. PMID 23385317. 
  7. ^ Dierckx, B.; Heijnen, WT; Van Den Broek, WW; Birkenhäger, TK (2012). "Efficacy of electroconvulsive therapy in bipolar versus unipolar major depression: A meta-analysis". Bipolar Disorders. 14 (2). ss. 146-150. doi:10.1111/j.1399-5618.2012.00997.x. PMID 22420590. 
  8. ^ Surgeon General (1999). Mental Health: A Report of the Surgeon General 12 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., chapter 4.
  9. ^ American Psychiatric Association; Committee on Electroconvulsive Therapy; Richard D. Weiner (chairperson) (2001). The practice of electroconvulsive therapy: recommendations for treatment, training, and privileging (2nd bas.). Washington, DC: American Psychiatric Publishing. ISBN 978-0-89042-206-9. 
  10. ^ Pompili M, ve diğerleri. (Dec 2014). "Electroconvulsive treatment during pregnancy: a systematic review". Expert Rev Neurother. 14 (12). ss. 1377-90. doi:10.1586/14737175.2014.972373. PMID 25346216. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Elektrokonvülsif_terapi&oldid=27366438" sayfasından alınmıştır