İçeriğe atla

Anna Johnson Pell Wheeler

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Anna Johnson Pell Wheeler
DoğumAnna Johnson
05 Mayıs 1883(1883-05-05)
Calliope, Iowa, ABD
Ölüm26 Mart 1966 (82 yaşında)
Bryn Mawr, Pennsylvania, ABD
Mezun olduğu okul(lar)
Tanınma nedeniSonsuz boyutlarda lineer cebir üzerine ilk çalışmalar
Evlilik
  • Alexander Pell
    (e. 1907; ö. 1921)
  • Arthur Wheeler
    (e. 1925; ö. 1932)
Kariyeri
DalıMatematik
Çalıştığı kurumlar
Tezler
Doktora
danışmanları
Doktora öğrencileri
Diğer önemli öğrencileri

Anna Johnson Pell Wheeler (evlenmeden önceki soyadı Johnson; 5 Mayıs 1883 - 26 Mart 1966), Amerikalı bir matematikçiydi. En çok, daha sonra fonksiyonel analizin bir parçası haline gelen sonsuz boyutlarda lineer cebir üzerine erken dönem çalışmalarıyla tanınır.[1]

Biyografi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Anna Johnson, 5 Mayıs 1883'te Amerika Birleşik Devletleri'nde Calliope, Iowa'da İsveç göçmeni bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası Andrew Gustav Johnson mobilya satıcısı ve cenaze levazımatçısıydı. Annesi Amelia (kızlık soyadı Friberg) ise ev kadınıydı. Johnson'ın her iki ebeveyni de İsveç'in Västergötland bölgesindeki Lyrestad cemaatinden geliyordu. Johnson'ın Esther ve Elmer adında iki büyük kardeşi vardı.[1] Dokuz yaşındayken ailesi Akron, Iowa'ya taşındı ve bir özel okula kaydoldu. 1899'da Güney Dakota Üniversitesi'nde kız kardeşine katıldı ve aynı derslerin çoğunu aldılar.[1] 1903 yılında mezun oldu ve Iowa Üniversitesi'nde lisansüstü çalışmaya başladı. The extension of Galois theory to linear differential equations başlıklı tezi ona 1904 yılında yüksek lisans derecesi kazandırdı. Bir yıl sonra Maxime Bôcher ve William Fogg Osgood'dan ders aldığı Radcliffe College'dan ikinci bir yüksek lisans derecesi aldı.[1][2][3]

1905 yılında Alice Freeman Palmer ödülünü kazandı. Wellesley College bursuyla Göttingen Üniversitesi'nde bir yıl geçirdi ve burada David Hilbert, Felix Klein, Hermann Minkowski ve Karl Schwarzschild ile çalıştı. Doktora yapmak için çalışırken, Güney Dakota Üniversitesi'nden eski bir profesör olan Alexander Pell ile ilişkisi yoğunlaştı. Göttingen'e gitti ve Temmuz 1907'de evlendiler.[2][3] Bu yolculuk Pell'in hayatı için önemli bir tehdit oluşturdu, çünkü gerçek adı Sergey Degayev olan eski bir Rus ajanıydı.[2]

Düğünden sonra Pells Vermillion, Güney Dakota'ya döndü ve burada fonksiyonlar ve diferansiyel denklem teorisi dersleri verdi. 1908'de Göttingen'e geri döndü ve tezi[4] üzerinde çalışmaya başladı; ancak Hilbert'le yaşadığı bir tartışma tezin tamamlanmasını imkânsız hale getirdi. Kocasıyla birlikte Chicago'ya taşındı ve burada E. H. Moore ile birlikte çalışarak Biorthogonal Systems of Functions with Applications to the Theory of Integral Equations başlıklı tezini bitirdi ve 1909'da Ph.D. aldı.[2][3][5]

Bir öğretmenlik pozisyonu aramaya başladı, ancak her matematik bölümünde düşmanca karşılandı. Bir arkadaşına şöyle yazdı: "Wisc., Ill. vs. gibi iyi üniversitelerden birinde bir pozisyon umuyordum, ancak kadınlara karşı öyle bir itiraz var ki, hem eğitim hem de araştırma açısından daha düşük olsa bile bir erkeği tercih ediyorlar".[6] 1911 yılında kocası felç geçirdi ve kocasının derslerini Armout Enstitüsü'nde verdikten sonra dönemin geri kalanını orada geçirdi. Daha sonra Mount Holyoke College'da bir pozisyonu kabul etti ve yedi yıl boyunca orada öğretmenlik yaptı.[1][3][6]

1917 yılında, Mount Holyoke College'daki son yılında, (R. L. Gordon ile birlikte) Sturm teoremi ile ilgili bir makale yayınladı.[7] Bu makalede, J. J. Sylvester (1853) ve E. B. Van Vleck'in (1899) çözemediği bir problemi çözdüler. Bu makale (teoremleriyle birlikte) yakın zamanda yeniden keşfedilene kadar neredeyse 100 yıl boyunca unutuldu.[8]

1918 yılında Pennsylvania'daki Bryn Mawr College'da doçent oldu. Üç yıl sonra Bryn Mawr Matematik Bölümünün başına geçti ve 1925 yılında profesör oldu. Aynı yıl, kısa süre sonra Princeton Üniversitesi'ne gidecek olan Arthur Wheeler adlı bir meslektaşıyla evlendi. Onunla birlikte Bryn Mawr'a taşındı, yarı zamanlı olarak ders verdi ve Princeton'ın matematik topluluğunda aktif hale geldi. 1927'de American Mathematical Society Kolokyum'unda konferans veren ilk kadın oldu.[9] Eşi Wheeler 1932'de öldükten sonra Bryn Mawr'a döndü ve tam zamanlı öğretmenlik yaptı.[3][6]

Wheeler, Alman matematikçi Emmy Noether'in Nazi hükûmeti tarafından Göttingen Üniversitesi'nden atılmasının ardından 1933 yılında Bryn Mawr'a gelmesinde etkili oldu. İki kadın, Noether 1935'te geçirdiği bir ameliyattan sonra aniden ölene kadar iki yıl boyunca mutlu bir şekilde birlikte çalıştı. Wheeler 1948'de emekli olana kadar Bryn Mawr'da ders vermeye devam etti.[3] 1966'da felç geçirerek öldü.[6] Doktora öğrencileri arasında Dorothy Maharam ve Marion Cameron Gray vardı.

Çalışma alanı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Anna Johnson Pell Wheeler, fonksiyonel analizin "sonsuz sayıda değişkenin lineer cebiri" olarak adlandırdığı bir dalında araştırmalar yapmıştır.[1]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d e f Louise S. Grinstein & Paul J. Campbell (1982), "Anna Johnson Pell Wheeler: Her life and work" (PDF), Historia Mathematica, 9 (1), ss. 37-53, doi:10.1016/0315-0860(82)90136-7, 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 4 Mart 2024 
  2. ^ a b c d Kimberling, Clark (1981), James W. Brewer & Martha K. Smith (Ed.), "Emmy Noether and Her Influence", Emmy Noether: A Tribute to Her Life and Work., New York: Marcel Dekker, Inc., ss. 3-61, ISBN 0-8247-1550-0 
  3. ^ a b c d e f O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Anna Johnson Pell Wheeler", MacTutor Matematik Tarihi arşivi 
  4. ^ Grinstein, Louise S. (2000). "Wheeler, Anna Johnson Pell (1883-1966), mathematician". American National Biography (İngilizce). doi:10.1093/anb/9780198606697.article.1301958. ISBN 978-0-19-860669-7. 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2022. 
  5. ^ Kimberling, doktora yılını 1910 olarak vermektedir.
  6. ^ a b c d Riddle, Larry (23 Mayıs 2007), "Anna Johnson Pell Wheeler", Biographies of Women Mathematicians, 21 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 10 Nisan 2008 
  7. ^ A. J. Pell & R. L. Gordon (1917), "The Modified Remainders Obtained in Finding the Highest Common Factor of Two Polynomials", Annals of Mathematics, 2., 18 (4), ss. 188-193, doi:10.2307/2007235 
  8. ^ Akritas, Alkiviadis G. (2016), "Anna Johnson and Her Seminal Theorem of 1917", Computer Tools in Education, cilt 2, ss. 13-35, 4 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 4 Mart 2024 
  9. ^ "Prizes, Awards, and Honors for Women Mathematicians". agnesscott.edu. 2 Şubat 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Anna_Johnson_Pell_Wheeler&oldid=33527032" sayfasından alınmıştır