İçeriğe atla

Belarus-Çin ilişkileri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Belarus-Çin ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Belarus ve China

Belarus
Çin
Belarus-Çin ilişkilerinin 15. yıldönümünü kutlayan hatıra parası
Belarus-Çin ilişkilerinin 20. yıldönümünü kutlayan posta pulu
Belarus-Çin ilişkilerinin 25. yıldönümünü kutlayan posta pulu
Minsk'teki Çin Büyükelçiliği
Pekin'deki Belarus Büyükelçiliği
Minsk Ulusal Havalimanı yakınlarında bulunan Çin-Belarus Sanayi Parkı [en]
Belarus'ta Geely markalı polis arabası

Belarus-Çin ilişkileri,[a] Belarus ile Çin arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ilişkileri kapsar. Günümüzde bu ilişkilerin taraflarını Belarus Cumhuriyeti ve Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) devletleri oluşturmaktadır. Belarus'un Pekin'de bir büyükelçiliği ve Şanghay, Guangzhou ve Çongçing şehirlerinde başkonsoloslukları vardır.[1] ÇHC'nin Minsk'te işlettiği bir büyükelçiliği vardır.[2]

Tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]

Belarus ile Çin arasında ilişkilerin kurulmasından önce bile iki ülke arasında temaslar yer almıştı. Ekim Devrimi öncesi Çarlık Rusyası'ndaki günümüz Belarus topraklarında, fabrikalarda çalışan Çinli işçiler vardı.[3] Devrim sonrasında yüzlerce Çinli işçi Bolşevik partizan ordularına katılıp Beyaz Ordu'ya karşı savaştı.[4]

İkinci Dünya Savaşı sırasında Tümgeneral Tang Duo [zh] 1944 yılı Minsk Taarruzu'na katıldı ve Minsk şehrinin Nazi kontrolünden kurtarılmasında katkıda bulundu. ÇHC mareşali [en] Zhu De [en]'nın kızı Zhu Min [en] de Minsk'te bulunan bir toplama kampında tutulurken Nazi Ordusu'na karşı direndi. Çin Ordusu tarafında Çin-Japon Savaşı'na katılan Belarus uyruklu Kızıl Ordu askerler de vardı ve bunların arasında bir havacı subay bir Sovyet Kahramanı olarak tanındı.[5]

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Belarus ve diğer Sovyet ülkeleri bağımsızlığa kavuştu; Çin de yeni bağımsız olmuş Rusya, Ukrayna ve Belarus ülkelerine bir ziyaretçi delegasyonunu gönderdi. Bu delegasyon Ukrayna ziyaretinden sonra Belarus'u ziyaret etmek istemiş, fakat Belarus Hükûmeti, diğer işlerle meşgul olduğunu ve dolayısıyla Çin delegasyonuna ev sahipliği yapamayacağını belirtti ve delegasyon sonuç olarak Çin'e geri dönmeye zorunda kaldı.[6] ÇHC'nin o dönemki Dışişleri Bakanı [en] Qian Qichen [en], Çin'in tüm yeni bağımsız eski Sovyet ülkelerini tanıdığını ve bunların her biriyle diplomatik ilişkiler kurmak istediğini duyurdu; buna karşılık olarak Belarus, Çin delegasyonuna ev sahipliği etmeye hazır olduğunu belirtti. Son olarak, Çin Halk Cumhuriyeti ve Beyaz Rusya, diplomatik ilişkiler kurmak için Ocak 1992'de bir bildiri imzaladılar.[6]

Belarus Başbakan Yardımcısı Anatol Tozik [be] 2006 ile 2011 yılları arasında Belarus'un Çin Büyükelçisi olarak çalıştı ve Standart Çince konuşmasını bilir.[7]

10 Mayıs 2015'te ÇHC ve Belarus Cumhuriyeti, boğazlar arası ilişkilerin barışçıl bir şekilde gelişmesine desteklerini ifade eden ve Tayvan'ın bağımsızlığına karşı olduklarını yineleyen ortak bir bildiri imzaladılar. Üstelik Belarus aynı bildiri kapsamında Tayvan'a silah ihraç etmeme sözünü de verdi ki bu, ÇHC'nin diğer ülkelerle imzaladığı ortak bildirilerde genel olarak bahsedilmeyen bir konudur.[8] Ertesi gün, Çin Cumhuriyeti (Tayvan) Dışişleri Bakanlığı iki ülke arasındaki ortak açıklamadan üzüntü duyduğunu dile getirdi.[8]

Eylül 2016'da Çin'e yaptığı devlet ziyareti sırasında Belarus Devlet Başkanı Lukaşenko, Belarus'un "Barış ve Dostluk" Madalyasını Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'e verdi.

COVID-19 salgını sırasında iki ülke birbirine büyük miktarlarda tıbbi malzeme sağladı. Belarus, Çin'e yardım sağlayan ilk ülkelerden biridir. Belarus Cumhuriyeti Bilgi Bakanı Ales Karlyukeviç [be], Çin ile Belarus arasındaki ilişkiyi "demir" dostluk olarak nitelendirdi.

Ekonomik ve ticarî ilişkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

2012 yılında Çin anakarasının Belarus'a ihracatı 2,24 milyar ABD doları değerindeyken, Belarus'un Çin anakarasına ihracatı 452 milyon ABD doları değerindeydi. Çin'in Belarus'a ihracat ettiği mallar makine, metal ürünleri, kimyasal ürünler vb. içerirken, Belarus Çin'e ağırlıklı olarak kimyasal ürünler ihracat etmektedir.[9][10]

Minsk'in 15 kilometre dışında bulunan Çin-Belarus Sanayi Parkı, Belarus ile Çin arasındaki en büyük ekonomik işbirliği projesi ve Belarus'un yatırım çekmek amacıyla kurduğu en büyük projedir. Park; endüstriyel, finansal, bilimsel ve diğer ticari faaliyetler için tesislere sahip yerel bir özel ekonomik bölgedir.[11] Yatırımcılara Belarus Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile öngörülen faydalar ve garantiler sağlar ve bağımsız kaynaklardan gelen her türlü sermayeyi karşılar.[12] Bunun dışında, Belarus Hükûmeti'nin Çinli şirketlerle diğer işbirlikleri de mevcuttur, ör. yol genişletme projeleri.[13]

Seyahat ve vizeler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Çin'in vize politikası ve Çin Halk Cumhuriyeti vatandaşlarının tabi olduğu vize uygulamaları
Ayrıca bakınız: Belarus'un vize politikası ve Belarus vatandaşlarının tabi olduğu vize uygulamaları

10 Haziran 2018 tarihinde Belarus ve ÇHC, umuma mahsus pasaporta sahip vatandaşlarına birbirlerinin ülkelerine vizesiz seyahat etmelerine izin veren bir anlaşma imzaladılar.[14] 10 Ağustos 2018'de bu anlaşma resmen yürürlüğe girdi.[15] Anlaşmaya göre, Çin pasaportu sahibi Çin vatandaşları vize gerekmeksizin tek seferlik olarak 30 günlüğüne, bir sene içerisinde de toplam 90 günlüğüne Belarus'a girip kalabilirler. Belarus pasaportu sahibi Belarus vatandaşları [en] da aynı şekilde vize gerekmeksizin tek seferlik olarak 30 günlüğüne, bir sene içerisinde de toplam 90 günlüğüne Çin anakarasına girip kalabilirler. Belarus pasaportu sahipleri ayrıca Hong Kong ve Makao özel idarî bölgelerini vize gerekmeksizin 30 günlüğüne seyahat edebilirler.[16]

Kültürel ilişkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ekim 2014 itibarıyla Belarus'un üç tane üniversitesinde Konfüçyüs enstitüleri kurulmuştur: Belarus Devlet Üniversitesi, Minsk Devlet Dil Bilimleri Üniversitesi [en] ve Belarus Ulusal Teknik Üniversitesi [en]. Bu enstitülerin ana araştırma alanları Çin sorunları, Antik Çin kültürü ve Çin-Belarus teknoloji işbirlikleridir. Belarus Ulusal Teknik Üniversitesi'ndeki Konfüçyüs Enstitüsü 2014 yılında kuruldu ve Dünya çapında teknolojiye odaklanan ilk Konfüçyüs Enstitüsü'dür.[17] Belarus Başbakan Yardımcısı Tozik, Konfüçyüs enstitülerinin Çin ve Belarus arasındaki büyük ölçekli işbirliği projeleri için yetenekler sağlayabileceğini söyledi ve yerel Konfüçyüs enstitülerinin geliştirilmesine destek verdi.[17]

2015 yılında Belarus ile Çin, seçkin Belaruslu öğrencilere burs vermeye devam etme ve Belarus'ta Çince öğretiminin gelişimini destekleme sözünü veren bir anlaşmaya vardılar.[18]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Relations of Belarus and China ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Dipnot

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Belarusça: Беларуска-кітайскія адносіны Bielaruska-kitayskiya adnosiny; Çince (basitleştirilmiş): 中白关系; Çince (geleneksel): 中白關係; pinyin: Zhōng Bái guānxì

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Belarus' Consulate General officially opens in Chongqing". belta.by (İngilizce). 28 Ocak 2021. 28 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2021. 
  2. ^ "Missions Overseas" [Denizaşırı Görevler]. www.fmprc.gov.cn (İngilizce). Çin Dışişleri Bakanlığı. 6 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2020. 
  3. ^ Guō Yuān (郭淵); Zhāng Hóngzhōng (張宏中) (editör) (2007). "旅俄華工接受和傳播馬列主義過程的歷史考察" [Rusya'da Çinli İşçilerin Marksizm-Leninizmi Kabul Etme ve Yayma Sürecinin Tarihsel Bir İncelemesi]. 西伯利亞研究 (Çince) (5). 
  4. ^ Jiāo Wěi (焦伟) (editör) (2 Mayıs 2013). "李富清：列宁的中国卫士" [Li Fuqing: Lenin'in Çin Muhafızları] (PDF) (Çince). 延安日报. 14 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2015. 
  5. ^ "习近平在白俄罗斯媒体发表署名文章" [Şi Cinping, Belarus medyasında imzalı bir makale yayınladı]. Çin Halk Cumhuriyeti'nin Lüksemburg Büyük Dükalığı Büyükelçiliği (Çince). 8 Mayıs 2015. 12 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2015. 
  6. ^ a b Zhōu Xiǎopèi (周曉沛) (19 Şubat 2008). "大廈傾圮之時--中國與原蘇聯國家建交始末" [Binaların Düştüğü Zaman - Çin ile Eski Sovyetler Birliği Ülkeleri Arasında Diplomatik İlişkilerin Kurulmasının Tüm Hikayesi] (Çince). Economic Daily [en] (中國經濟網). 26 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2015. 
  7. ^ ""四川造"日用品我们感兴趣" ["Made in Sichuan" günlük ürünlerine ilgi duyuyoruz] (Çince). 四川在线. 26 Ekim 2013. 15 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2015. 
  8. ^ a b Lín Kèlún (林克倫); Chéng Jiāwén (程嘉文) (12 Mayıs 2015). "罕見 陸、白俄聯合聲明拒對台軍售" [Nadir: Çin anakarası ve Beyaz Rusya ortaklaşa Tayvan'a silah satışını reddettiklerini açıkladılar] (Çince). World Journal [en] (世界新聞網). 13 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2015. 
  9. ^ Alexander Simoes. "产品中国出口到白俄罗斯(2012)" [Çin'in Belarus'a ihracat ettiği mallar (2012)] (Çince). Observatory of Economic Complexity. 21 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2015. 
  10. ^ Alexander Simoes. "产品白俄罗斯出口到中国 (2012)" [Belarus'un Çin'e ihracat ettiği mallar (2012)] (Çince). Observatory of Economic Complexity. 21 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2015. 
  11. ^ Wú Xiǎowéi (吳筱惟) (editör) (12 Mayıs 2015). "習近平考察中國-白俄羅斯工業園" [Şi Cinping Çin-Belarus Sanayi Parkı'nı ziyaret etti] (Çince). Wen Wei Po [en]. 19 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2015. 
  12. ^ "中国白俄罗斯工业园区项目介绍" [Çin-Belarus Sanayi Parkı Tanıtımı]. Belarus Cumhuriyeti'nin Çin Halk Cumhuriyeti Büyükelçiliği (Çince). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2015. 
  13. ^ "中国企业在白俄罗斯开展的投资项目" [Çinli şirketlerin Belarus'ta açtıkları yatırım projeleri]. Belarus Cumhuriyeti'nin Çin Halk Cumhuriyeti Büyükelçiliği (Çince). 19 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2015. 
  14. ^ "中国和白俄罗斯签署互免持普通护照人员签证协定" [Çin ve Beyaz Rusya, umuma mahsus pasaport hamilleri için karşılıklı vize muafiyeti anlaşması imzaladı]. China News Service [en] (Çince). 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2018. 
  15. ^ "白俄罗斯与中国间免签协议将于8月上旬正式生效" [Beyaz Rusya ile Çin arasındaki vize muafiyeti anlaşması Ağustos ayı başlarında yürürlüğe girecek]. Sputnik (Çince). 11 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2018. 
  16. ^ "非澳門居民之入境及出境" [Makao Dışında İkamet Edenlerin Giriş ve Çıkışı] (Çince). Makao Kamu Güvenlik ve Polis Bürosu. 11 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ a b Liáng Xiāo (梁霄) (editör); Chén Jùnfēng (陈俊锋); Zhōng Zhōng (钟忠) (22 Ekim 2014). "白俄罗斯副总理说白政府支持孔子学院在白发展" [Belarus Başbakan Yardımcısı Tozik, Belarus'ta Konfüçyüs enstitülerinin gelişmesine destek verdiğini söyledi] (Çince). 新华网. 1 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2015. 
  18. ^ Qín Déxìng (秦德兴) (editör); Jì Shuāngchéng (纪双城) (15 Mayıs 2015). "听白俄罗斯年轻人谈汉语学习 学好中文更胜一筹" [Belaruslu gençler Çince öğrenmek hakkında konuştular; Çinceleri pek iyi!] (Çince). Global Times (环球时报). 19 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2015. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Belarus-Çin_ilişkileri&oldid=33809346" sayfasından alınmıştır