Deniz yaşamı
Deniz yaşamı veya okyanus yaşamı, denizler ve okyanusların tuzlu sularında veya kıyı haliçlerinin acı sularında yaşayan bitkiler, hayvanlar ve diğer organizmalardır. Deniz yaşamı, gezegenin doğasını temelden etkiler. Deniz canlıları (çoğunlukla mikroorganizmalar), oksijen üretir ve karbon tutarlar. Deniz yaşamı kıyı şeritlerini kısmen şekillendirir ve korur. Hatta bazı deniz organizmaları yeni habitatların oluşmasına yardımcı olur (örneğin mercan resifleri).
Çoğu yaşam formu başlangıçta deniz habitatlarında evrimleşmiştir. Okyanuslar, hacim bakımından gezegendeki yaşam alanının yaklaşık %90'ını sağlar.[2] En eski omurgalılar, suda yaşayan balıklar[3] şeklinde ortaya çıkmıştı. Bunlardan bazıları, hayatlarının bir kısmını suda, bir kısmını da karada geçiren amfibilere evrildi. Bir grup amfibi, sürüngenlere ve memelilere dönüştü. Amfibilerin her birinin birkaç alt grubu, deniz yılanları, deniz kaplumbağaları, foklar, denizayıları ve balinalar şeklinde okyanuslara döndüler. Yosun ve algler gibi bitki formları suda büyür ve bazı sualtı ekosistemlerinin temelini oluşturur. Planktonlar, okyanus besin zincirinin genel temelidir. Özellikle de fitoplanktonlar, deniz yaşamının başlıca birincil üreticilerindendir.
Deniz omurgasızları, tıpkı yumuşakça sifonlarında görülebileceği gibi oksijen bakımından fakir sularda hayatta kalmak için çok çeşitli modifikasyonlar sergiler. Balıkların akciğerleri yerine solungaçları vardır ancak akciğer balığı gibi bazı balık türlerinde her ikisi de bulunur. Deniz memelilerinin (örneğin yunuslar, balinalar, su samurları ve foklar) hava solumak için periyodik olarak yüzeye çıkmaları gerekir.
200.000'den fazla deniz canlısı türü belgelenmiştir fakat tahmini olarak iki milyon deniz türü henüz kayıt dışıdır.[4] Deniz canlısı türlerinin boyutları, 0,02 mikrometre kadar küçük olabilen mikroskobik fitoplanktonlardan, 33 m (108 ft) uzunluğa ulaşabilen ve bilinen en büyük hayvan olan mavi balina gibi devasa deniz memelilerine kadar değişir.[5][6] Protistler, bakteriler ve bunlarla ilişkili virüsler de dahil tüm deniz mikroorganizmalarının, toplam deniz biyokütlesinin yaklaşık %70'ini [7] veya %90'ını oluşturduğu tahmin edilmektedir.[1][8] Deniz yaşamı, hem deniz biyolojisinde hem de biyolojik oşinografide bilimsel olarak incelenir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Cavicchioli R, Ripple WJ, Timmis KN, Azam F, Bakken LR, Baylis M, Behrenfeld MJ, Boetius A, Boyd PW, Classen AT, Crowther TW, Danovaro R, Foreman CM, Huisman J, Hutchins DA, Jansson JK, Karl DM, Koskella B, Mark Welch DB, Martiny JB, Moran MA, Orphan VJ, Reay DS, Remais JV, Rich VI, Singh BK, Stein LY, Stewart FJ, Sullivan MB, van Oppen MJ, Weaver SC, Webb EA, Webster NS (September 2019). "Scientists' warning to humanity: microorganisms and climate change". Nature Reviews. Microbiology. 17 (9). ss. 569-586. doi:10.1038/s41579-019-0222-5. PMC 7136171 $2. PMID 31213707.
Modified text was copied from this source, which is available under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
- ^ "National Oceanic and Atmospheric Administration – Ocean". NOAA. 10 Mayıs 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2019.
- ^ "Tiny Fish May Be Ancestor of Nearly All Living Vertebrates". Live Science. 11 Haziran 2014. 12 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Mapping an ocean of species". Los Angeles Times. 2 Ağustos 2009. 7 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2009. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "The Evolution of Dinosaurs and their World". The Princeton Field Guide to Dinosaurs. Princeton: Princeton University Press. 2010. s. 19. ISBN 978-0-691-13720-9. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Wild blue: a natural history of the world's largest animal. New York: Thomas Dunn Books. 2008. ISBN 978-0-312-38387-9. OCLC 213451450. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "The biomass distribution on Earth". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 115 (25): 6506-6511. June 2018. doi:10.1073/pnas.1711842115. PMC 6016768 $2. PMID 29784790.
- ^ "Census Of Marine Life". Smithsonian. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2020.
