Hieronymus Bosch
| Hieronymus Bosch | |
|---|---|
.jpg) Bosch, 1550, (tahmini) otoportre | |
| Genel bilgiler | |
| Doğum | 1450 's-Hertogenbosch, Hollanda |
| Ölüm | 9 Ağustos 1516 's-Hertogenbosch, Hollanda |
| Uyruk | Flaman |
| Alanı | Resim (Yağlıboya), (Karakalem) |
| Katıldığı akımlar | Rönesans |
| Ünlü yapıtları | Tuin der Lusten Temptatie van Sint-Antonius |
| İmzası | |
 | |
Hieronymus Bosch (Jeroen Anthoniszoon van Aken), (1450 - 9 Ağustos 1516), 15. ve 16. yüzyıl Hollandalı ressam.
Rönesans'ın kuzeydeki temsilcilerinden biri sayılır. Yaşadığı dönemde eserleri kral ve asiller tarafından satın alınan ünlü bir ressam olmasına rağmen günümüzde hakkında çok az şey bilinmektedir.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Jeroen Anthoniszoon van Aken adıyla ressam Anthonis van Aken'in (ö. 1478) oğlu olarak 1450 senesinde Kuzey Brabant, Hollanda'da dünyaya geldi. Hayatının büyük bir kısmını 's-Hertogenbosch kenti ve çevresinde geçirecek olan Bosch'un resmi kayıtlarda adı ilk kez 1474 yılında, iki erkek ve bir kız kardeşi ile birlikte geçmektedir.
Bossche Markt'ta bulunan De Kleine Winst adlı evde doğduğu sanılmaktadır ve bugün evin dış duvarında buranın Bosch' un doğduğu yer olduğunu gösteren bir tabela bulunur. Babası Meryem Ana Kardeşlik Örgütü'nde genç ressamlara sanatsal danışmanlık yapan bir ressamdı.[1] Kayıtlarda adı ilk kez 1430'da geçen büyükbabası Jan van Aken (ö. 1454), üç amcası ve kardeşi Goossen de ressam olan Bosch'un ilk eğitimini ailesinden aldığı düşünülmektedir. Babası gibi amcalarından birinin de aynı örgütte danışmanlık yaptığı farzedilmektedir; ancak onların çalışmalarından günümüze kalan olmamıştır.[2]
Bocsh'un yaşamı ve aldığı eğitim konusunda çok az şey bilinir. Ardında herhangi bir günlük ya da mektup bırakmadığından hakkındaki kısa ve öz bilgiler de 's-Hertogenbosch kentinin belediye kayıtlarından ve üyesi olduğu Meryem Ana Kardeşlik Örgütü'nden kalan bazı hesap defterlerinden alınmıştır. Kişiliği ya da sanat görüşü hakkında hiçbir şey bilinmemektedir. Doğum tarihi bile ölümünden kısa bir süre önce yapılmış - otoportre olduğu sanılan- bir resmin incelenmesi ile tahmini olarak saptanmış; Bosch'un bu resimde altmışına yakın olmasından yola çıkılarak 1450 tarihinde doğduğunda karar kılınmıştır.[3]
Aslında aile adı Van Aken olan Bocsh, doğduğu ve yaşamının hatırı sayılır bir kısmın geçirdiği yer olan 's-Hertogenbosch (Den Bosch olarak da anılır) kentinin adından esinlerek 1495'ten sonraki resimlerini Bosch adıyla imzaladı.
Günümüzde Güney Hollanda'da yer alan 's-Hertogenbosch, 15. yüzyılda gelişmekte olan bayındır bir kentti. Ancak 1463'te 13 yaşında olan Bosch'un da tanıklık edeceği büyük bir yangın felaketinde 4000'den fazla ev yok olacaktı. Bu olay Bosch'un çalışmalarında yanan kentleri resmetmesiyle yerini alacaktır.
Döneminde çok ünlü bir ressam olan Bosch, zaman zaman yurtdışında görevler de alıyordu. İspanyollar ona El Bosco adını vermişti.
1488'de toplumda çok saygın bir yere sahip olan Meryem Ana Kardeşlik Örgütü'ne katıldı. Bu örgüt çok muhafazakâr, dindar ve bir o kadar da nüfuzlu olan kişilerden oluşuyor; 's-Hertogenbosch'ta 40, Avrupa çapında ise 7000 dolayında üye barındırıyordu.
1479 ile 1481 arasındaki dönemde kendisinden birkaç yaş büyük olan Aleyt Goyaerts van der Meervenne ile evlenmiştir. Ressam daha sonra karısıyla birlikte, karısının zengin ailesinden ev ve bir miktar toprağın miras kaldığı yakınlardaki bir diğer kasaba olan Oirschot'a taşınmıştır.[4]
Bosch Meryem Ana Kardeşlik Örgütü kayıtlarına göre 9 Ağustos 1516'da hayatın kaybetmiş ve düzenlenen ayinin ardından Saint John Kilisesi'nde toprağa verilmiştir.[5]
Sanatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Bosch, en ünlüsü Dünyevi Zevkler Bahçesi olmak üzere pek çok triptik resimlemiştir. Adı geçen ünlü tablonun sol panelinde, Adem - Havva ve harikulâde hayvanlar eşliğinde cennet tasvir edilir. Orta panelde pek çok çıplak figür, eşsiz güzellikte meyveler ve kuşlarla birlikte dünyevi zevkler; sağ panelde ise günahkârların değişik biçimlerde cezalandırılışının gösteridiği cehennem resmedilmiştir. Dış paneller kapatıldığında ise rölyef (kabartma) üzerinde tanrının dünyayı yaratışı konulu eser görülmektedir. Bosch bu eserde resmin yapıldığı tablo yüzeyini epey pürüzlü seçmiştir. Bu durum o dönemin Flaman ressamları arasında yaygın olan ve resmin pürüzsüz bir yüzey üzerine uygulanıp esere insan eli değmiş hissini hafifletmek için kullanılan geleneksel resim tekniğiyle tam bir tezatlık oluşturur.
Bosch bir tanesi dışında tablolarının hiçbirine tarih atmamıştır. Bugün ona ait olduğu sanılan tabloların sayısı 25'ten daha azdır. İspanya kralı II. Philip'in, Bosch'un ölümünden sonra onun bazı tablolarını edinmek istemesine bağlı olarak Prado Müzesi günümüzde Dünyevi Zevkler Bahçeside dahil olmak üzere onun eserlerinin önemli bir kısmına sahiptir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Gibson, Walter S (1973). “Hieronymus Bosch”. New York: Thames and Hudson. ISBN B0023UY0F6, s.15, 17
- ^ Gibson, Walter S (1973). “Hieronymus Bosch”. New York: Thames and Hudson. ISBN B0023UY0F6, s.19
- ^ Gibson, Walter S (1973). “Hieronymus Bosch”. New York: Thames and Hudson. ISBN B0023UY0F6, s.15, 16
- ^ Paul Valery, "The Phase of Doubt, A Critical Reflection"
- ^ Gibson, Walter S (1973). “Hieronymus Bosch”. New York: Thames and Hudson. ISBN B0023UY0F6, s.18
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Jheronimus Bosch Art Center
- Lebriz - Dr. Mehmet Üstünipek'in makalesi27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- OLGA's Galery'deki sayfası22 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ART cyclopedia8 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Hieronymus Bosch'un fantastik tasvirleri20 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Web Galery of ART17 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Hieronymus Bosch's works
