Kapisa viloyati
Kapisa کاپیسا | |
|---|---|
| Province | |
 | |
| 35°0′0″N 69°42′0″E / 35.00000°N 69.70000°E | |
| Aholisi (2021) |
496,840 |
|
| |
Kapisa (pashtu / dari : کاپيسا) Afgʻonistonning oʻttiz toʻrtta viloyatining eng kichigi boʻlib, mamlakatning shimoli-sharqida joylashgan. Uning taxminiy aholisi 496 840 kishi va maydoni 1,842 km2 (711 kv mi)ni tashkil qiladi, bu Kobul viloyatidan keyingi eng zich joylashgan viloyat hisoblanadi[1].U shimolda Panjshir, sharqda Lagʻmon, janubda Kobul va gʻarbda Parvon viloyatlari bilan chegaradosh. Mahmud-i-Raqiy viloyat markazi boʻlib, eng gavjum shaharlardan biri hisoblanadi.
Geografik joylashuvi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kapisa viloyati Kobuldan 80 km shimoli-sharqda joylashgan. U shimoldan Panjsher viloyati, sharqdan Lag'mon viloyati, janubdan Kobul viloyati va janubi-gʻarbdan Parvon viloyatlari bilan chegaradosh. Viloyat 1,842 km2 (711 kv mi)ni tashkil qiladi; bu butun Afgʻonistondagi eng kichik viloyat hisoblanadi. Kapisa viloyatining relyefi baland choʻqqilar, togʻli daryo vodiylari va sayoz markaziy tekisliklarning aralashmasidan iborat. Viloyatning eng baland nuqtalari sharqda boʻlib, Panjsher va Lagʻmon viloyatlari bilan chegaradosh[2].
Tumanlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Tuman | Tuman markazi | Aholi (2022) | Etnik kelib chiqishi [3] | Izohlar |
|---|---|---|---|---|
| Alasay | 21 764 | Tumanning yuqori yarmida 60% pashoyilar, quyi yarmida 40% pashtunlar . | ||
| Xesa Aval Kohiston | 132 649 | tojiklar | 2005 yilda Kohiston tumanida tashkil etilgan | |
| Hesa Duvum Kohiston | 108 659 | tojiklar | 2005 yilda Kohiston tumanida tashkil etilgan | |
| Koh Band | 12 406 | Pashoyi | ||
| Mahmud Raqiy | Mahmud-i-Raqiy | 73 297 | 70% tojiklar va 30% pushtunlar | |
| Nijrab | Nijrab | 65,171 | 80% tojiklar, 14% pushtunlar va 6% pashoyilar | |
| Tagab | Tagab | 31 001 | 90% pushtunlar va 10% pashoyilar |
Demografiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]2021-yil holatiga koʻra, viloyat aholisi 495 028 kishini tashkil qiladi [4]. Taxminlarga koʻra, tojiklar Kapisa aholisining asosiy qismini tashkil qiladi, undan keyin pushtunlar (25%) va pashay xalqi (9,2%) [5][6].
Taʼlim
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kapisada shu mintaqadan boʻlgan islom olimi Al-Beruniy nomidagi Al-Beroniy universiteti joylashgan. Universitetning qishloq xo'jaligi, muhandislik, islomshunoslik, huquq, tibbiyot va adabiyot kabi yoʻnalishlari mavjud. Universitet Kohiston tumanida joylashgan va u Ahmad Shoh Mas’ud tomonidan qurilgan [7].
Salomatlik
[tahrir | manbasini tahrirlash]Toza ichimlik suviga ega uy xoʻjaliklarining ulushi 2005-yildagi 27%dan 2011-yilda 15%ga tushdi. Malakali tug‘ruqxona xodimlari ishtirok etgan tug‘ilish ulushi 2005-yildagi 12%dan 2011-yilda 7%ga tushdi.
2008-yilda Kapisa viloyatida jami 110 oʻrinli 24 ta tibbiy klinika va ikkita kasalxonalarni tashkil etdi. 2008-yildagi maʼlumotlarga koʻra, Sogʻliqni saqlash vazirligi tizimida viloyatda 34 nafar shifokor va 154 nafar boshqa tibbiyot xodimlari faoliyat yuritmoqda. Viloyatda 72 dorixona mavjud. Aksariyat qishloqlarda doimiy tibbiy xodim yoʻq. Aholining deyarli yarmi eng yaqin tibbiy markazga borish uchun 10 kilometrdan koʻproq masofani bosib oʻtishi kerak[8].
- Afgʻoniston viloyatlari
- Kapisa ayollar markazi
- Mir Masjidi Xon
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Afghanistan Provinces“. Statoids.com. Qaraldi: 2013-yil 2-may.
- ↑ „Welcome - Program for Culture and Conflict Studies - Naval Postgraduate School“.
- ↑ Foust. „Ethnic makeup of Kapisa“. Fao.org. Qaraldi: 2013-yil 2-may.
- ↑ AREU „The Afghan Research Newsletter“ Issue 25.
- ↑ „Afghanistan's Provinces - Kapisa“. nps.edu.
- ↑ „Archived copy“. 2012-yil 21-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 5-may.
- ↑ Afghanistan Provincial Reconstruction Handbook. pp. 132.
- ↑ Afghanistan Provincial Reconstruction Handbook. pp. 143.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Media related to Kapisa Province at Wikimedia Commons
- راپورتاژ امنیتی کاپیسا YouTubeda (RTA Dari, Nov. 28, 2022)
