Zakariya Rashid Hassan al-Ashiri
| Zakariya Rashid Hassan Al-Ashiri | |
|---|---|
| Tavalludi |
1971 |
| Vafoti |
9 April 2011 Al-Dair, Bahrain |
| Fuqaroligi | Bahrayn |
| Kasbi | Bloger, jurnalist, Internet muhbiri, muharrir |
Zakariya Rashid Hasan Al-Ashiriy — 1971-yilda tugʻilgan. Al-Ashiriy 40 yoshli bahraynlik blogger va jurnalist edi. Bahraynning Al Dair shahridagi mahalliy blog yangiliklari veb-saytida muharrir va yozuvchi boʻlib ishlagan. U 2011-yilning 9-aprelida Bahrayn hukumati hibsxonasida o‘ldirilgan[1][2] Al-Ashiri 1992 yilda Jurnalistlarni Himoya qilish Qoʻmitasi hujjatlarni yuritishni boshlaganidan beri Bahraynda oʻz faoliyati bilan bevosita bogʻliq holda vafot etgan birinchi jurnalist boʻldi va u Bahrayn qoʻzgʻolonida (2011 yildan hozirgi kungacha) vafot etgan birinchi jurnalist edi[3].
Al-Ashiri blog yuritgani uchun oʻldirilgan ikkinchi blogger-jurnalist boʻldi. Al-Ashiriy 2 yil avval eronlik Omid Rizo Mir Sayafiyning oʻlimidan keyin, u oʻz nashri uchun oʻldirilgani maʼlum boʻlgan birinchi bloger edi. Al-Ashiridan 2 oy oʻtgach, 2011-yil iyun oyida braziliyalik bloger Edinaldo Filgueira oʻldirilgan
Shaxsiy
[tahrir | manbasini tahrirlash]Zakariya Rashid Hasan Al-Ashiriy 1971-yilda Al-Dair qishlog‘ida tug‘ilgan, u yerda o‘zining internet-sayti haqida xabar bergan shu bilan birga tahrir qilgan[4].
Karyera
[tahrir | manbasini tahrirlash]Zakariya oʻz qishlogʻi nomi bilan atalgan mahalliy yangiliklar veb-saytida muharrir hamda blogger boʻlib ishlagan. U muntazam ravishda inson huquqlari, biznes, madaniyat shu qatorda siyosat haqida maʼruza qildi. U ishlagan veb-sayt oʻz qishlogʻi sharafiga Al-Dair deb nomlangan[5].
Fon
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bahrayn qoʻzgʻoloni (2011 yildan hozirgi kungacha) 2011-yilning fevral oyida katta siyosiy erkinlikka erishish uchun bir qator norozilik namoyishlari boshlandi. Namoyishchilar Manamadagi Pearl Roundaboutda qarorgoh qurdilar shu asnoda martgacha davom etdilar. Bir oy oʻtgach, Bahrayn hukumati Fors koʻrfazi hamkorlik kengashidan qoʻshin hamda politsiya kuchlarini yubordi. Bahrayn qiroli harbiy holat va uch oylik favqulodda holat eʼlon qildi.
Namoyishlar bir necha oydan soʻng ham davom etdi. Politsiya kuchlari shialarning uylariga reyd uyushtirdi, nazorat punktlarida kaltaklashdi. Tibbiy yordamga muhtojlarni rad etdi. Natijada 800 ga yaqin odam hibsga olindi, jami 4 kishi hukumat hibsxonasida oʻlganligi xabar qilindi.
Oʻlim
[tahrir | manbasini tahrirlash]2011-yil 2-aprelda Al-Ashiriy hibsga olindi. Unga yolg‘on xabar tarqatish, rejimga nafrat uyg‘otish shu bilan birga hukumatni ag‘darishga chaqirishda ayblandi. Shu sanada hibsga olinganidan atigi 7 kun o‘tib, Al-Ashiriy hukumat hibsxonasida sirli sharoitda vafot etgani haqida xabar berilgan edi[5]. Rasmiylar u „o‘roqsimon hujayrali anemiya“ tufayli asoratlardan vafot etganini da‘vo qilmoqda. Jurnalistlarni himoya qilish qoʻmitasining xabar berishicha, bu tashxis oila aʼzolari tomonidan rad etilgan. Keyinchalik Al-Ashiriyning jasadi paydo boʻldi. Unda kesiklar va yaralar bor, Al-Ashiri kaltaklangani haqida qoʻshimcha dalillar qoʻshildi. Natijada Jurnalistlarni himoya qilish qo‘mitasi Bahrayn rasmiylarini uning o‘limi yuzasidan chuqur tergov o‘tkazishga chaqirdi[5].
Yana bir bahraynlik jurnalist Karim Faxraviy 2011-yilning 12-aprelida ham hibsda bo‘lganida vafot etgan. Rasmiylarning aytishicha, u buyrak yetishmovchiligidan olamdan koʻz yumgan[1][6].
Tekshiruv
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bahrayn Mustaqil Tekshiruv Komissiyasi (BICI) norozilik namoyishlari paytida sodir etilgan boshqa fuqarolik huquqlari buzilishi bilan bogʻliq oʻlim hamda qiynoqlar boʻyicha daʼvolar boʻyicha tekshiruv oʻtkazdi.
Bahrayn mustaqil tergov komissiyasi 2011-yilning 23-noyabrida oʻz hisobotini eʼlon qildi. Hisobotda Al-Ashiriyning ishi (№ 24) tekshirildi, „Qiynoqlar oqibatida oʻlimlar“ ostida tasniflandi[7]. Komissiyaning faktlarni aniqlash hujjatlari Al-Ashirining qiynoqlar natijasida tanasida koʻkarishlar borligini va Dry Dock tergov izolyatorida hamda Ichki ishlar vazirligi hibsxonasida vafot etganini tasdiqladi. U bilan birga hibsda bo‘lgan guvohning so‘zlariga ko‘ra, Al-Ashiri kaltaklangan. U qo‘riqchining „U o‘lgan“ deganini eshitgan va shu payt o‘sha kameradagilar ko‘chirilgan[7].
Ikki politsiyachi kaltaklanganlikda ayblanmoqda va ular 7 yilgacha qamoq jazosiga hukm qilinishi mumkin[8].
Reaksiyalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Uning oʻlimiga javoban Vashingtondagi Nyuseum uning ismini Jurnalistlar yodgorlik devoriga hisobot berish paytida vafot etgan boshqa jurnalistlar qatoriga qoʻshadi[9].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 Matthew Cassel. 2011. „Arrests said forcing Bahraini writers into exile.“ al-Jazeera, 16 July. Retrieved 9 November 2011 al-Jazeera
- ↑ BBC. „البحرين: وفاة ناشطين في“ April 12, 2011. Retrieved 28 November 2011 BBC Arabic
- ↑ „Zakariya Rashid Hassan al-Ashiri“. Committee to Protect Journalists. Qaraldi: 2011-yil 20-sentyabr.
- ↑ „Zakariya Rashid Hassan al-Ashiri“. Committee to Protect Journalists. Qaraldi: 2011-yil 20-sentyabr.„Zakariya Rashid Hassan al-Ashiri“. Committee to Protect Journalists. Retrieved September 20, 2011.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 „Zakariya Rashid Hassan al-Ashiri“. Committee to Protect Journalists. Qaraldi: 2011-yil 20-sentyabr.„Zakariya Rashid Hassan al-Ashiri“. Committee to Protect Journalists. Retrieved September 20, 2011.
- ↑ Committee to Protect Journalists. „Karim Fakhrawi.“ 12 April 2011. Retrieved 19 November 2011 CPJ
- ↑ 7,0 7,1 The Bahrain Independent Commission of Inquiry, Report of the Bahrain Independent Commission of Inquiry, 23 November 2011. Retrieved 27 November 2011 Report
- ↑ „Archived copy“. 2012-yil 17-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 14-aprel.
- ↑ „Remembering Those Lost and Missing“. Day Press News. 2012-yil 5-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 1-noyabr.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Bahrayn mustaqil tergov komissiyasi hisoboti
- ReutersVideo. "Protesters clash with police in Bahrain" YouTubeda
