Avòlio
L'avòlio xe un materiałe che se revaca da łe xane dei łeofanti e che vegniva łaorà par farne ogeti de vario uxo cuałi xogełi, supełetìłi e ogetistica par ła caxa.
Carateristeghe
[canbia | canbia el còdaxe]Se parla inpropiamente de avòlio anca cuando se se rifarise al materiałe de cui xe conposti i denti de altri anemałi, come l'ipopotamo e el cinghiale, o de cui xe fati i corni del rinoseronte anca se eroneamente in cuanto staltri i xe conposti da cheratina, ła stesa sostansa de cui xe fate łe óngie umane. Ancca alcuni mamiferi marini, cofà el capodogio, el narvało o el tricheco coi so denti sìmiłi a zane vegniva copài par sotrarghe i denti a łori che fornise na sostansa sìmiłe a l'avòlio. Ła xe fata de polvare de avòlio ła cusìdita "avorina".
No se ga catà nisun materiałe che fuse conpagno par bełésa e ełastiçità de l'avòlop fornìo dai łeofanti, gnanca cueło che se cata inte el sotosiòło de ła Rusia e de l'Ałaska e che partegneva ai grandi mamut visùi in cuełe xone cuarantamìłe ani or xe e deso fosiłixài. De sto tipo de avòlio fosiłe se fa ancùo in uxo copioxo. Dopo tanti miłeni de fosiłixasion ga sviłupà ła vivianite, na sostansa asente inte l'avòlio novo che sotoponesta ai ragi ultraviołeti deventa rosa e altera el cołor de l'avòlio antìgo de mamuth, che xa de raro xe ciàro parchè col tenpo xe deventà verde, negro, blu o rosastro.
Conosùo e doparà fin da l'antighità dai egisi, dai gresi, dai indiani, dai cinexi e dai japonexi, ga avùo na considerevołe difuxion inte'i tre continenti del mondo antìgo. Tutavia el so uxo ga conportà na continua e senpre pì ingente sopresion dei łeofanti, dei cuałi ancò resta un nùmaro łimità tanto che ne xe stà vietà l'o che ne ze stato vietato l'abatimento se no in rarisimi caxi. Ciò ga determenà sol marcà na diminusion de l'oferta a fronte de un aumento cresente de ła domanda che ormai interesa scuaxi soło che l'Axia e l'Africa.
Fra tuti i materiałi col cuało se ga proà a sostituir l'avòlio orixinal se anovara l'avoriołina, l'ivorina, ła plàstega[1] e anca ła porsełàna, el vèro[1] xe el cusìdito avòlio vexetałe[1], o sia un materiałe recavà da łe durisime seme de do tipi de palma, el corozo e ła dum, che in ogni modo i pol servir soło i grani de łe cołàne o par rełixar picołi ogeti. Tutavia el cołor, ła grana, ła lusidità de l'avòlio orixinal no xe fasilmente riproduxìbiłi co comuni imitasion.[2]
Notasion
[canbia | canbia el còdaxe]