Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Địa lý Bhutan”
n →Hệ thống sông: replaced: . → . using AWB |
nKhông có tóm lược sửa đổi |
||
| (Không hiển thị 14 phiên bản của 12 người dùng ở giữa) | |||
| Dòng 19: | Dòng 19: | ||
|longest river= |
|longest river= |
||
|largest lake= |
|largest lake= |
||
|natural resources=[[Gỗ]], [[thủy năng]], [[thạch cao]], [[ |
|natural resources=[[Gỗ]], [[thủy năng]], [[thạch cao]], [[Calci cacbonat]] |
||
|climate=Đa dạng; [[nhiệt đới]] ở đồng bằng phía nam; mùa đông mát mẻ và mùa hè nóng ở thung lũng trung tâm; mùa đông khắc nghiệt và mùa hè mát mẻ ở Himalaya |
|climate=Đa dạng; [[nhiệt đới]] ở đồng bằng phía nam; mùa đông mát mẻ và mùa hè nóng ở thung lũng trung tâm; mùa đông khắc nghiệt và mùa hè mát mẻ ở Himalaya |
||
|natural hazards=các cơn [[bão]] dữ dội từ Himalaya, thường xuyên [[lở đất]] trong mùa mưa |
|natural hazards=các cơn [[bão]] dữ dội từ Himalaya, thường xuyên [[lở đất]] trong mùa mưa |
||
| Dòng 25: | Dòng 25: | ||
|environmental issues=[[xói mòn đất]], việc tiếp cận nước sạch hạn chế}} |
|environmental issues=[[xói mòn đất]], việc tiếp cận nước sạch hạn chế}} |
||
[[Tập tin:Bhutan_topo_en.jpg|phải|nhỏ|250x250px|Bản đồ địa hình Bhutan]] |
[[Tập tin:Bhutan_topo_en.jpg|phải|nhỏ|250x250px|Bản đồ địa hình Bhutan]] |
||
'''[[Vương quốc Bhutan]]''' là một quốc gia có chủ quyền |
'''[[Vương quốc Bhutan|Bhutan]]''' là một quốc gia có chủ quyền nằm về phía cực đông của dãy núi [[Himalaya]]. Quốc gia được kẹp khá đều giữa lãnh thổ có chủ quyền của hai quốc gia: [[Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa]] ở phía Bắc và Tây Bắc. Có khoảng 477 km đường biên giới với [[khu tự trị Tây Tạng]] của quốc gia đó. Quốc gia thứ hai là Cộng hòa [[Ấn Độ]] ở phía nam, tây nam và đông; có khoảng 659 km với các bang [[Arunachal Pradesh]], [[Assam]], [[Tây Bengal]] và [[Sikkim]], theo thứ tự chiều kim đồng hồ từ vương quốc. Tổng biên giới của Bhutan lên đến 1139 km. Cộng hòa [[Nepal]] ở phía tây, Cộng hòa Nhân dân [[Bangladesh]] ở phía nam và Liên bang [[Myanmar]] ở phía đông nam là những nước láng giềng gần khác; hai nước trước đây được phân cách bởi những vùng đất nhỏ của [[Ấn Độ]]. |
||
Bhutan là một quốc gia rất nhỏ gọn, nhưng chỉ với [[chiều dài]] nhỏ hơn chiều rộng một chút. Lãnh thổ của quốc gia có tổng diện tích xấp xỉ 46.500 km vuông. Do nằm nội địa, không giáp biển, nước này không kiểm soát vùng [[lãnh hải]] nào. Lãnh thổ của Bhutan sử dụng để mở rộng về phía nam thành Assam ngày nay, kể cả [[Koch Bihar]] [[bảo hộ]], nhưng bắt đầu từ năm 1772, [[Công ty Đông Ấn Anh]] bắt đầu đẩy lùi biên giới thông qua một số cuộc chiến và hiệp ước. Hiệp ước Sinchula năm 1865, khi một số đất biên giới được nhượng lại. Sau đó, nhiều vùng lãnh thổ này bị mất vĩnh viễn đối với Ấn Độ thuộc Anh theo Hiệp ước Punakha. |
Bhutan là một quốc gia rất nhỏ gọn, nhưng chỉ với [[chiều dài]] nhỏ hơn [[chiều rộng]] một chút. Lãnh thổ của quốc gia có tổng diện tích xấp xỉ 46.500 km vuông. Do nằm nội địa, không giáp biển, nước này không kiểm soát vùng [[lãnh hải]] nào. Lãnh thổ của Bhutan sử dụng để mở rộng về phía nam thành Assam ngày nay, kể cả [[Koch Bihar]] [[bảo hộ]], nhưng bắt đầu từ năm 1772, [[Công ty Đông Ấn Anh]] bắt đầu đẩy lùi biên giới thông qua một số cuộc chiến và hiệp ước. Hiệp ước Sinchula năm 1865, khi một số đất biên giới được nhượng lại. Sau đó, nhiều vùng lãnh thổ này bị mất vĩnh viễn đối với Ấn Độ thuộc Anh theo Hiệp ước Punakha. |
||
== Địa lý chính trị == |
== Địa lý chính trị == |
||
Bhutan được chia thành 20 dzongkhags (huyện), và tiếp tục thành 205 gewogs (khối làng). Gewogs lần lượt được chia thành nhiều thromdes (đô thị) cho chính quyền. |
[[Bhutan]] được chia thành 20 dzongkhags (huyện), và tiếp tục thành 205 gewogs (khối làng). Gewogs lần lượt được chia thành nhiều thromdes (đô thị) cho chính quyền. |
||
== Địa lý tự nhiên == |
== Địa lý tự nhiên == |
||
[[Tập tin:GangkharPuensum3.jpg|phải|nhỏ|240x240px|Gangkhar Puensum từ Ura La, Bhutan]] |
[[Tập tin:GangkharPuensum3.jpg|phải|nhỏ|240x240px|Gangkhar Puensum từ Ura La, Bhutan]] |
||
[[Dãy núi Himalaya]] thuộc Bhutan thống trị phía bắc của đất nước, nơi các đỉnh núi có thể |
[[Dãy núi Himalaya]] thuộc [[Bhutan]] thống trị phía bắc của đất nước, nơi các đỉnh núi có thể đạt tới 7000 mét (22.966 ft); điểm cao nhất ở [[Bhutan]] là [[Gangkhar Puensum]], nơi có sự khác biệt là ngọn núi cao nhất chưa từng có trên thế giới, ở độ cao 7570 mét (24.840 ft). Thời tiết khắc nghiệt ở vùng núi: các đỉnh núi cao có tuyết vĩnh cửu, và những ngọn núi thấp hơn và hẻm núi hewn có gió lớn quanh năm, khiến chúng trở thành những đường hầm gió nâu trong mùa hè, và những vùng đất hoang đông lạnh vào mùa đông. Các trận bão tuyết phát sinh ở phía bắc mỗi mùa đông thường trôi dạt về phía nam vào vùng [[sơn nguyên]] trung tâm. |
||
Bên dưới tảng đá và băng của các đỉnh núi cao nhất là một vòng cung rộng lớn của bụi cây và đồng cỏ miền núi Himalaya miền Đông, trong đó có, ngoài đồng cỏ, nhiều loại [[Chi Đỗ quyên|cây Đỗ quyên]] và [[thực vật thân thảo]]. |
Bên dưới tảng đá và băng của các đỉnh núi cao nhất là một vòng cung rộng lớn của bụi cây và đồng cỏ miền núi Himalaya miền Đông, trong đó có, ngoài đồng cỏ, nhiều loại [[Chi Đỗ quyên|cây Đỗ quyên]] và [[thực vật thân thảo]]. |
||
Cao nguyên là phần đông dân nhất của quốc gia; thủ đô [[Thimphu]] nằm ở khu vực phía tây. Khu vực này được đặc trưng bởi nhiều con sông của nó (chảy vào [[Brahmaputra]] của Ấn Độ), các thung lũng biệt lập của nó, nơi cư trú của hầu hết dân số và các khu rừng rộng lớn bao phủ 70% dân số. Các vùng cao nguyên có rừng cây lá kim phía đông Himalaya ở độ cao cao hơn và rừng lá rộng Himalaya phía Đông ở độ cao thấp hơn. Mùa đông lạnh, mùa hè nóng; mùa mưa được đi kèm với lở đất thường xuyên |
[[Cao nguyên]] là phần đông dân nhất của quốc gia; thủ đô [[Thimphu]] nằm ở khu vực phía tây. Khu vực này được đặc trưng bởi nhiều con sông của nó (chảy vào [[Brahmaputra]] của Ấn Độ), các thung lũng biệt lập của nó, nơi cư trú của hầu hết dân số và các khu rừng rộng lớn bao phủ 70% dân số. Các vùng cao nguyên có rừng cây lá kim phía đông Himalaya ở độ cao cao hơn và rừng lá rộng Himalaya phía Đông ở độ cao thấp hơn. Mùa đông lạnh, mùa hè nóng; mùa mưa được đi kèm với lở đất thường xuyên |
||
Các thung lũng của Bhutan được liên kết bởi một loạt các đèo ("La" trong [[tiếng Dzongkha]]). Giữa thung lũng Haa và Thung lũng [[Paro]] là Chele La (3.780 mét (12,402 ft)). Chele La vượt qua cao nhất vượt qua bởi một đường cao tốc Bhutan. Con đường bên kia từ Thimphu đến Punakha đi qua Dochu La (3.116 mét (10.223 ft)), có 108 [[phù đồ]] được xây dựng để kỷ niệm việc trục xuất du kích Assam. Phía đông của Wangdue Phodrang là Pele La (3.390 mét (11,122 ft)). Tiếp tục về phía đông dọc theo đường cao tốc chính, các đường chính khác bao gồm Yotang La, Shertang La, Wangthang La, Thrumshing La và Kori La (2.298 mét (7,539 ft)). |
Các thung lũng của [[Bhutan]] được liên kết bởi một loạt các đèo ("La" trong [[tiếng Dzongkha]]). Giữa thung lũng Haa và Thung lũng [[Paro]] là Chele La (3.780 mét (12,402 ft)). Chele La vượt qua cao nhất vượt qua bởi một đường cao tốc Bhutan. Con đường bên kia từ Thimphu đến Punakha đi qua Dochu La (3.116 mét (10.223 ft)), có 108 [[phù đồ]] được xây dựng để kỷ niệm việc trục xuất du kích Assam. Phía đông của Wangdue Phodrang là Pele La (3.390 mét (11,122 ft)). Tiếp tục về phía đông dọc theo đường cao tốc chính, các đường chính khác bao gồm Yotang La, Shertang La, Wangthang La, Thrumshing La và Kori La (2.298 mét (7,539 ft)). |
||
Dải cực nam của quốc gia bao gồm chủ yếu là rừng lá rộng cận nhiệt đới Himalaya phân thành các vùng đồng bằng nhiệt đới của sa mạc Terai-Duar và đồng cỏ, điển hình hơn của Ấn Độ. Nó chủ yếu là đất nông nghiệp, sản xuất chủ yếu là gạo. Chỉ có hai phần trăm của Bhutan là đất canh tác, với phần lớn tập trung ở đây. |
Dải cực nam của quốc gia bao gồm chủ yếu là rừng lá rộng cận nhiệt đới [[Himalaya]] phân thành các vùng đồng bằng nhiệt đới của sa mạc Terai-Duar và đồng cỏ, điển hình hơn của Ấn Độ. Nó chủ yếu là đất nông nghiệp, sản xuất chủ yếu là gạo. Chỉ có hai phần trăm của Bhutan là đất canh tác, với phần lớn tập trung ở đây. |
||
Nhiều thế kỷ của chủ nghĩa phong tỏa, [[Nhân khẩu học Bhutan|dân số nhỏ]], và những thái cực địa hình đã dẫn đến việc Bhutan duy trì một trong những hệ sinh thái nguyên vẹn nhất trên thế giới. Đất nước này nằm trong số mười quốc gia hàng đầu thế giới về mật độ loài (độ phong phú loài trên một đơn vị diện tích). Hơn năm mươi lăm giống thực vật tồn tại, bao gồm khoảng ba trăm loại thuốc. Hơn 770 loài động vật có vú và hơn 165 loài động vật có vú được biết là tồn tại, bao gồm nhiều loài quý hiếm và đang bị đe dọa như [[gấu trúc đỏ]], [[báo tuyết]] và [[voọc vàng]]. |
Nhiều thế kỷ của chủ nghĩa phong tỏa, [[Nhân khẩu học Bhutan|dân số nhỏ]], và những thái cực địa hình đã dẫn đến việc [[Bhutan]] duy trì một trong những hệ sinh thái nguyên vẹn nhất trên thế giới. Đất nước này nằm trong số mười quốc gia hàng đầu thế giới về mật độ loài (độ phong phú loài trên một đơn vị diện tích). Hơn năm mươi lăm giống thực vật tồn tại, bao gồm khoảng ba trăm loại thuốc. Hơn 770 loài động vật có vú và hơn 165 loài động vật có vú được biết là tồn tại, bao gồm nhiều loài quý hiếm và đang bị đe dọa như [[gấu trúc đỏ]], [[báo tuyết]] và [[voọc vàng]]. |
||
== Vị trí chiến lược == |
== Vị trí chiến lược == |
||
Bhutan, nằm giữa Ấn Độ và Trung Quốc, là một chiến trường Trung-Ấn tiềm năng; Ấn Độ hiện đang có ảnh hưởng chính trị hơn trong cả nước. Điều này xuất phát từ hai điều: thực tế là sau khi người Anh cấp chủ quyền cho tài sản Nam Á của họ, Bhutan, một người bảo hộ, chưa bao giờ được chính quyền Ấn Độ, trừ Chính sách đối ngoại của nước này theo Hiệp ước Ấn-Bhutan năm 1949. Quân đội Ấn Độ tuần tra tuần tra Bhutan và đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển cơ sở hạ tầng đường bộ của đất nước. Ngoài ra, Chính phủ Ấn Độ tiếp tục cung cấp khoảng 60% tài chính của chính phủ Bhutan. |
Bhutan, nằm giữa [[Ấn Độ]] và [[Trung Quốc]], là một chiến trường Trung-Ấn tiềm năng; [[Ấn Độ]] hiện đang có ảnh hưởng chính trị hơn trong cả nước. Điều này xuất phát từ hai điều: thực tế là sau khi người Anh cấp chủ quyền cho tài sản Nam Á của họ, Bhutan, một người bảo hộ, chưa bao giờ được [[Ấn Độ|chính quyền Ấn Độ]], trừ Chính sách đối ngoại của nước này theo Hiệp ước Ấn-Bhutan năm 1949. Quân đội Ấn Độ tuần tra tuần tra Bhutan và đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển cơ sở hạ tầng đường bộ của đất nước. Ngoài ra, Chính phủ [[Ấn Độ]] tiếp tục cung cấp khoảng 60% tài chính của chính phủ Bhutan. |
||
== Khí hậu == |
== Khí hậu == |
||
[[Tập tin:Bhutan_map_of_Köppen_climate_classification.svg|nhỏ|300x300px|Bản đồ khí hậu Köppen của Bhutan]] |
[[Tập tin:Bhutan_map_of_Köppen_climate_classification.svg|nhỏ|300x300px|Bản đồ khí hậu Köppen của Bhutan]] |
||
Khí hậu của Bhutan đa dạng như độ cao của nó và, giống như Ấn Độ, bị ảnh hưởng bởi gió mùa. Tây Bhutan đặc biệt bị ảnh hưởng bởi gió mùa mang lại từ 60 đến 90% lượng mưa của khu vực. Khí hậu ẩm ướt và cận nhiệt đới ở vùng đồng bằng phía nam và chân đồi, ôn hòa trong thung lũng Himalaya bên trong của miền nam và miền trung, và lạnh ở phía bắc, với tuyết quanh năm trên đỉnh Himalaya chính.<ref name="CSc"><span>[[Tập tin:PD-icon.svg|liên kết=|thế=|12x12px]]</span></ref> |
Khí hậu của [[Bhutan]] đa dạng như độ cao của nó và, giống như [[Ấn Độ]], bị ảnh hưởng bởi gió mùa. Tây Bhutan đặc biệt bị ảnh hưởng bởi gió mùa mang lại từ 60 đến 90% lượng mưa của khu vực. Khí hậu ẩm ướt và cận nhiệt đới ở vùng đồng bằng phía nam và chân đồi, ôn hòa trong thung lũng Himalaya bên trong của miền nam và miền trung, và lạnh ở phía bắc, với tuyết quanh năm trên đỉnh [[Himalaya]] chính.<ref name="CSc"><span>[[Tập tin:PD-icon.svg|liên kết=|thế=|12x12px]]</span></ref> |
||
Nhiệt độ thay đổi tùy theo độ cao. Nhiệt độ ở Thimphu, nằm ở 2.200 mét (7.218 ft) trên mực nước biển ở phía tây-trung tâm Bhutan, dao động từ 15 đến 26 °C (59.0 đến 78.8 °F) trong mùa gió mùa từ tháng 6 đến tháng 9 nhưng giảm xuống khoảng - 4 và 16 °C (24,8 và 60,8 °F) vào tháng Giêng. Hầu hết các phần trung tâm của đất nước trải qua một khí hậu mát mẻ, ôn hòa quanh năm. Ở phía nam, khí hậu nóng ẩm giúp duy trì nhiệt độ khá đều giữa 15 và 30 °C (59 và 86 °F) quanh năm, mặc dù nhiệt độ đôi khi đạt tới 40 °C (104 °F) trong các thung lũng trong mùa hè.<ref name="CSc"/> |
Nhiệt độ thay đổi tùy theo độ cao. Nhiệt độ ở [[Thimphu]], nằm ở 2.200 mét (7.218 ft) trên mực nước biển ở phía tây-trung tâm [[Bhutan]], dao động từ 15 đến 26 °C (59.0 đến 78.8 °F) trong mùa gió mùa từ tháng 6 đến tháng 9 nhưng giảm xuống khoảng - 4 và 16 °C (24,8 và 60,8 °F) vào tháng Giêng. Hầu hết các phần trung tâm của đất nước trải qua một khí hậu mát mẻ, ôn hòa quanh năm. Ở phía nam, khí hậu nóng ẩm giúp duy trì nhiệt độ khá đều giữa 15 và 30 °C (59 và 86 °F) quanh năm, mặc dù nhiệt độ đôi khi đạt tới 40 °C (104 °F) trong các thung lũng trong mùa hè.<ref name="CSc"/> |
||
Lượng mưa hàng năm dao động rộng rãi ở các vùng khác nhau của đất nước. Trong khí hậu khắc nghiệt của miền bắc, chỉ có khoảng 40 mm (1,6 in) lượng mưa hàng năm - chủ yếu là tuyết. Ở các vùng trung tâm ôn đới, trung bình hàng năm khoảng 1.000 mm (39,4 in) là phổ biến hơn, và 7.800 mm (307,1 in) mỗi năm đã được đăng ký tại một số địa điểm ở miền nam cận nhiệt đới ẩm, đảm bảo rừng nhiệt đới dày, hoặc savanna. Thimphu trải qua những tháng mùa đông khô (từ tháng 12 đến tháng 2) và hầu như không có mưa cho đến tháng 3, khi lượng mưa trung bình 20 mm (0,79 in) / tháng và tăng dần sau đó lên mức cao 220 mm (8,7 in) vào tháng 8 với tổng lượng mưa hàng năm gần 650 mm (25,6 in).<ref name="CSc"/> |
Lượng mưa hàng năm dao động rộng rãi ở các vùng khác nhau của đất nước. Trong khí hậu khắc nghiệt của miền bắc, chỉ có khoảng 40 mm (1,6 in) lượng mưa hàng năm - chủ yếu là tuyết. Ở các vùng trung tâm ôn đới, trung bình hàng năm khoảng 1.000 mm (39,4 in) là phổ biến hơn, và 7.800 mm (307,1 in) mỗi năm đã được đăng ký tại một số địa điểm ở miền nam cận nhiệt đới ẩm, đảm bảo rừng nhiệt đới dày, hoặc savanna. Thimphu trải qua những tháng mùa đông khô (từ tháng 12 đến tháng 2) và hầu như không có mưa cho đến tháng 3, khi lượng mưa trung bình 20 mm (0,79 in) / tháng và tăng dần sau đó lên mức cao 220 mm (8,7 in) vào tháng 8 với tổng lượng mưa hàng năm gần 650 mm (25,6 in).<ref name="CSc"/> |
||
Mùa xuân khô thường của Bhutan bắt đầu vào đầu tháng 3 và kéo dài đến giữa tháng Tư. Thời tiết mùa hè bắt đầu vào giữa tháng Tư với thỉnh thoảng có mưa và tiếp tục qua những cơn mưa sớm của cuối tháng Sáu. Gió mùa mùa hè kéo dài từ cuối tháng 6 đến cuối tháng 9 với mưa lớn từ phía tây nam. Thời tiết gió mùa, bị chặn lại từ tiến trình về phía bắc của dãy Himalaya, mang lại mưa lớn, độ ẩm cao, lũ quét và lở đất, và nhiều sương mù, những ngày u ám. Mùa thu, từ cuối tháng 9 hoặc đầu tháng 10 đến cuối tháng 11, sau mùa mưa. Nó được đặc trưng bởi những ngày nắng, sáng và một số tuyết rơi sớm ở độ cao cao hơn. Từ cuối tháng 11 đến tháng 3, mùa đông bắt đầu, với sương giá trên khắp đất nước và tuyết rơi phổ biến ở trên độ cao 3.000 mét (9,843 ft). Gió mùa đông bắc mùa đông mang gió mạnh thổi qua những đèo núi cao.<ref name="CSc"/> |
Mùa xuân khô thường của [[Bhutan]] bắt đầu vào đầu tháng 3 và kéo dài đến giữa tháng Tư. Thời tiết mùa hè bắt đầu vào giữa tháng Tư với thỉnh thoảng có mưa và tiếp tục qua những cơn mưa sớm của cuối tháng Sáu. Gió mùa mùa hè kéo dài từ cuối tháng 6 đến cuối tháng 9 với mưa lớn từ phía tây nam. Thời tiết gió mùa, bị chặn lại từ tiến trình về phía bắc của dãy Himalaya, mang lại mưa lớn, độ ẩm cao, lũ quét và lở đất, và nhiều sương mù, những ngày u ám. Mùa thu, từ cuối tháng 9 hoặc đầu tháng 10 đến cuối tháng 11, sau mùa mưa. Nó được đặc trưng bởi những ngày nắng, sáng và một số tuyết rơi sớm ở độ cao cao hơn. Từ cuối tháng 11 đến tháng 3, mùa đông bắt đầu, với sương giá trên khắp đất nước và tuyết rơi phổ biến ở trên độ cao 3.000 mét (9,843 ft). Gió mùa đông bắc mùa đông mang gió mạnh thổi qua những đèo núi cao.<ref name="CSc"/> |
||
== Sông băng == |
== Sông băng == |
||
Các [[sông băng]] ở miền bắc Bhutan, chiếm khoảng 10% tổng diện tích bề mặt trong những năm 1980, là một nguồn nước tái tạo quan trọng cho các con sông của Bhutan. Được cung cấp bởi tuyết tươi mỗi mùa đông và tan chảy chậm trong mùa hè, các sông băng mang hàng triệu lít nước ngọt đến các khu vực Bhutan và hạ lưu mỗi năm. Tuy nhiên, sông băng chảy thêm vào các con sông bị [[gió mùa]], cũng góp phần làm ngập lụt. Khi phong trào băng hà tạm thời chặn dòng chảy sông, các khu vực hạ nguồn có thể bị đe doạ bởi các trận lũ lụt băng trôi (GLOFs), cũng được gọi là ''jökulhlaups''.<ref name="CSg"><span>[[Tập tin:PD-icon.svg|liên kết=|thế=|12x12px]]</span></ref> |
Các [[sông băng]] ở miền bắc Bhutan, chiếm khoảng 10% tổng diện tích bề mặt trong những năm 1980, là một nguồn nước tái tạo quan trọng cho các con sông của Bhutan. Được cung cấp bởi tuyết tươi mỗi mùa đông và tan chảy chậm trong mùa hè, các sông băng mang hàng triệu lít nước ngọt đến các khu vực Bhutan và hạ lưu mỗi năm. Tuy nhiên, sông băng chảy thêm vào các con sông bị [[gió mùa]], cũng góp phần làm ngập lụt. Khi phong trào băng hà tạm thời chặn dòng chảy sông, các khu vực hạ nguồn có thể bị đe doạ bởi các trận lũ lụt băng trôi (GLOFs), cũng được gọi là ''jökulhlaups''.<ref name="CSg"><span>[[Tập tin:PD-icon.svg|liên kết=|thế=|12x12px]]</span></ref> |
||
Sông băng Bhutan đang tan chảy. Một báo cáo năm 2008 của [[Liên |
[[Sông băng]] [[Bhutan]] đang tan chảy. Một báo cáo năm [[2008]] của [[Liên Hợp Quốc]] cho rằng do nhiệt độ tăng cao, các sông băng ở Bhutan đã tan với tốc độ 30-40 mét mỗi năm, sẵn sàng làm cho nhiều hồ phá vỡ các nguồn của chúng và chứa hàng triệu gallon nước lũ ở hạ lưu. Trong số nhiều vấn đề liên quan đến khí hậu khác được xác định trong báo cáo đã thúc đẩy hiệp hội khu vực của các bộ trưởng chính phủ thành lập Quỹ Khẩn cấp Y tế Khu vực Đông Nam Á tại [[Thimphu]] vào tháng 9/2007.<ref name="BO1">{{Chú thích web|url=http://www.bhutanobserver.bt/managing-health-disaster/|tiêu đề=Managing health disaster|ngày tháng=ngày 19 tháng 1 năm 2008|ngày truy cập=ngày 27 tháng 3 năm 2011|nhà xuất bản=Bhutan Observer online|họ 1=Tirwa|tên 1=Badan|vị trí=[[Thimphu]]|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20110120120112/http://www.bhutanobserver.bt/managing-health-disaster/|ngày lưu trữ=ngày 20 tháng 1 năm 2011|url-status=dead}}</ref> Tương tự, các nước thành viên của [[Hiệp hội Nam Á vì sự Hợp tác Khu vực]] (SAARC) đã thông qua các hiệp định song phương bao gồm các biện pháp về biến đổi khí hậu và các sông băng tại hội nghị thượng đỉnh vào tháng 4/2010.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.bhutanobserver.bt/summit-declaration-ready-for-adoption/|tiêu đề=Summit declaration ready for adoption|ngày tháng=ngày 10 tháng 4 năm 2010|ngày truy cập=ngày 27 tháng 3 năm 2011|nhà xuất bản=Bhutan Observer online|họ 1=Pelden|tên 1=Sonam|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20110120041637/http://www.bhutanobserver.bt/summit-declaration-ready-for-adoption/|ngày lưu trữ=ngày 20 tháng 1 năm 2011|url-status=dead}}</ref> |
||
Báo cáo của Liên Hợp Quốc 2008 cũng chỉ ra rằng các sông băng Himalaya sẽ tan chảy trong vòng 25 năm,<ref name="BO2">{{Chú thích web|url=http://www.bhutanobserver.bt/himalayan-glaciers-not-retreating-says-new-report/| |
Báo cáo của [[Liên Hợp Quốc]] 2008 cũng chỉ ra rằng các sông băng Himalaya sẽ tan chảy trong vòng 25 năm,<ref name="BO2">{{Chú thích web|url=http://www.bhutanobserver.bt/himalayan-glaciers-not-retreating-says-new-report/|tiêu đề=Himalayan glaciers not retreating, says new report|ngày tháng=ngày 29 tháng 1 năm 2011|ngày truy cập=ngày 27 tháng 3 năm 2011|nhà xuất bản=Bhutan Observer online|họ 1=Tshering|tên 1=Namgay|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20110207213137/http://www.bhutanobserver.bt/himalayan-glaciers-not-retreating-says-new-report/|ngày lưu trữ=ngày 7 tháng 2 năm 2011|url-status=dead}}</ref> tuy nhiên Thủ tướng Jigme Thinley đã bày tỏ một viễn cảnh mờ nhạt hơn trong một cuộc họp báo vào cuối tháng 3/2010, nói rằng "Sông băng của chúng tôi đang rút rất nhanh và chúng tôi có lý do để lo lắng rằng thực tế có thể biến mất vào năm [[2035]], nhưng thậm chí sớm hơn. "<ref name="BO4">{{Chú thích web|url=http://www.bhutanobserver.bt/looking-beyond-hydropower/|tiêu đề=Looking beyond hydropower|ngày tháng=ngày 2 tháng 4 năm 2010|ngày truy cập=ngày 27 tháng 3 năm 2011|nhà xuất bản=Bhutan Observer online|họ 1=Pelden|tên 1=Sonam|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20111003050052/http://www.bhutanobserver.bt/looking-beyond-hydropower/|ngày lưu trữ=ngày 3 tháng 10 năm 2011|url-status=dead}}</ref> |
||
== Hồ == |
== Hồ == |
||
Bhutan là nơi có ít nhất 59 hồ núi tự nhiên cũng như khoảng 2.674 hồ băng; khoảng 25 trong số các hồ băng này là các nguy cơ tiềm ẩn của |
Bhutan là nơi có ít nhất 59 hồ núi tự nhiên cũng như khoảng 2.674 hồ băng; khoảng 25 trong số các hồ băng này là các nguy cơ tiềm ẩn của hồ băng.<ref name="BO1"/> |
||
Các hồ không băng ở Bhutan có tổng diện tích khoảng 4.250 ha (16,4 dặm vuông). Hầu hết đều nằm trên độ cao 3.500 mét (11.500 ft), và hầu hết không có khu dân cư định cư gần đó, mặc dù nhiều nơi được sử dụng để chăn thả bò và có thể rải rác khu định cư tạm thời.<ref name="FAO1">{{Chú thích web|url=http://www.fao.org/docrep/field/003/L8853E/L8853E02.htm| |
Các hồ không băng ở Bhutan có tổng diện tích khoảng 4.250 ha (16,4 dặm vuông). Hầu hết đều nằm trên độ cao 3.500 mét (11.500 ft), và hầu hết không có khu dân cư định cư gần đó, mặc dù nhiều nơi được sử dụng để chăn thả bò và có thể rải rác khu định cư tạm thời.<ref name="FAO1">{{Chú thích web|url=http://www.fao.org/docrep/field/003/L8853E/L8853E02.htm|tiêu đề=Survey of the Waters of Bhutan – Physiography and Fisheries Potential|ngày tháng=December 1978|ngày truy cập=ngày 26 tháng 11 năm 2011|nhà xuất bản=United Nations [[Food and Agriculture Organization]]}}</ref><ref name="Bisht">{{Chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=XWblUfYqGK4C|isbn=81-8324-265-0}} |
||
</ref> |
</ref> |
||
== Hệ thống sông == |
== Hệ thống sông == |
||
[[Tập tin:Glacial_lakes,_Bhutan.jpg|phải|nhỏ|300x300px|Hình ảnh này cho thấy termini của các sông băng ở Bhutan-Himalaya. Các [[hồ sông băng]] đã nhanh chóng hình thành trên bề mặt của các sông băng phủ đầy mảnh vụn trong khu vực này trong vài thập kỷ qua.]] |
[[Tập tin:Glacial_lakes,_Bhutan.jpg|phải|nhỏ|300x300px|Hình ảnh này cho thấy termini của các sông băng ở Bhutan-Himalaya. Các [[hồ sông băng]] đã nhanh chóng hình thành trên bề mặt của các sông băng phủ đầy mảnh vụn trong khu vực này trong vài thập kỷ qua.]] |
||
Bhutan có bốn hệ thống sông chính: Drangme Chhu; Puna Tsang Chhu, còn được gọi là Sankosh; Wang Chhu; và Amo Chhu. Mỗi dòng chảy nhanh chóng ra khỏi [[dãy Himalaya]], phía nam qua sông Dooars để tham gia sông [[Brahmaputra]] ở Ấn Độ, và từ [[Bangladesh]] qua [[Brahmaputra]] (hoặc Jamuna ở Bangladesh) tham gia vào [[sông Hằng]] (hoặc Padma ở Bangladesh) chảy vào [[vịnh Bengal]]. Hệ thống sông lớn nhất, Drangme Chhu, chảy về phía tây nam từ bang [[Arunachal Pradesh]] của Ấn Độ và có ba nhánh chính: Drangme Chhu, Mangde Chhu và Bumthang Chhu. Những nhánh này hình thành nên lưu vực sông Drangme Chhu, trải rộng trên phần lớn miền đông Bhutan và thoát ra khỏi thung lũng Tongsa và Bumthang. Trong Duars, nơi tám chi lưu tham gia, Drangme Chhu được gọi là Manas Chhu. Sông Puna Tsang Chhu dài 320 km, mọc ở phía tây bắc Bhutan là Mo Chhu và Pho Chhu, được cung nước bởi tuyết từ dãy Himalaya. Chúng chảy về phía Punakha, nơi chúng nối với nhau để tạo thành Puna Tsang Chhu, chảy về phía nam của bang [[Tây Bengal]] của Ấn Độ. Các chi lưu của Wang Chhu dài 370 km tăng ở Tây Tạng. Bản thân sông Wang Chhu chảy theo hướng đông nam xuyên qua phía tây-trung tâm Bhutan, chảy qua các thung lũng Ha, Paro và Thimphu, và tiếp tục đi vào Duars, nơi nó đi vào Tây Bengal với tên gọi Raigye Chhu. Hệ thống sông nhỏ nhất, Torsa Chhu, được gọi là Amo Chhu ở phía bắc của nó, cũng chảy ra khỏi Tây Tạng vào thung lũng Chumbi và nhanh chóng qua phía tây Bhutan trước khi mở rộng gần Phuntsholing và sau đó chảy vào Ấn Độ.<ref name="CSr"><span>[[Tập tin:PD-icon.svg|liên kết=|thế=|12x12px]]</span></ref> |
[[Bhutan]] có bốn hệ thống sông chính: Drangme Chhu; Puna Tsang Chhu, còn được gọi là Sankosh; Wang Chhu; và Amo Chhu. Mỗi dòng chảy nhanh chóng ra khỏi [[dãy Himalaya]], phía nam qua sông Dooars để tham gia sông [[Brahmaputra]] ở Ấn Độ, và từ [[Bangladesh]] qua [[Brahmaputra]] (hoặc Jamuna ở Bangladesh) tham gia vào [[sông Hằng]] (hoặc Padma ở Bangladesh) chảy vào [[vịnh Bengal]]. Hệ thống sông lớn nhất, Drangme Chhu, chảy về phía tây nam từ bang [[Arunachal Pradesh]] của Ấn Độ và có ba nhánh chính: Drangme Chhu, Mangde Chhu và Bumthang Chhu. Những nhánh này hình thành nên lưu vực sông Drangme Chhu, trải rộng trên phần lớn miền đông Bhutan và thoát ra khỏi thung lũng Tongsa và Bumthang. Trong Duars, nơi tám chi lưu tham gia, Drangme Chhu được gọi là Manas Chhu. Sông Puna Tsang Chhu dài 320 km, mọc ở phía tây bắc Bhutan là Mo Chhu và Pho Chhu, được cung nước bởi tuyết từ dãy Himalaya. Chúng chảy về phía Punakha, nơi chúng nối với nhau để tạo thành Puna Tsang Chhu, chảy về phía nam của bang [[Tây Bengal]] của Ấn Độ. Các chi lưu của Wang Chhu dài 370 km tăng ở Tây Tạng. Bản thân sông Wang Chhu chảy theo hướng đông nam xuyên qua phía tây-trung tâm Bhutan, chảy qua các thung lũng Ha, Paro và Thimphu, và tiếp tục đi vào Duars, nơi nó đi vào Tây Bengal với tên gọi Raigye Chhu. Hệ thống sông nhỏ nhất, Torsa Chhu, được gọi là Amo Chhu ở phía bắc của nó, cũng chảy ra khỏi Tây Tạng vào thung lũng Chumbi và nhanh chóng qua phía tây Bhutan trước khi mở rộng gần Phuntsholing và sau đó chảy vào Ấn Độ.<ref name="CSr"><span>[[Tập tin:PD-icon.svg|liên kết=|thế=|12x12px]]</span></ref> |
||
== Thung lũng == |
== Thung lũng == |
||
Các thung lũng của Bhutan nằm xen vào Himalaya bởi [[Danh sách các sông ở Bhutan|các con sông]] của nó, được cung cấp bởi những trận mưa băng giá và mưa gió mùa. Phần lớn dân số Bhutan tập trung ở các thung lũng và vùng đất thấp, được phân cách bởi các khu vực phía nam Himalaya.<ref>{{Chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=ADxuAAAAMAAJ}}</ref><ref name="BWK">{{Chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=sHAnAtNrUQoC|isbn=1-59311-734-5}}</ref><ref>{{Chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=_EWuvGysPSIC|series=World Foreign Policy and Government Library|isbn=0-7397-3719-8}} |
Các thung lũng của Bhutan nằm xen vào Himalaya bởi [[Danh sách các sông ở Bhutan|các con sông]] của nó, được cung cấp bởi những trận mưa băng giá và mưa gió mùa. Phần lớn dân số Bhutan tập trung ở các thung lũng và vùng đất thấp, được phân cách bởi các khu vực phía nam Himalaya.<ref>{{Chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=ADxuAAAAMAAJ}}</ref><ref name="BWK">{{Chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=sHAnAtNrUQoC|isbn=1-59311-734-5}}</ref><ref>{{Chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=_EWuvGysPSIC|series=World Foreign Policy and Government Library|isbn=0-7397-3719-8}}{{Liên kết hỏng|date=2023-04-08 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref name="LP">{{Chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=s-L8NUlW_QgC|isbn=1-74059-529-7}}</ref> Mặc dù hiện đại hóa và phát triển giao thông ở Bhutan, bao gồm hệ thống quốc lộ, đi từ thung lũng này sang thung lũng khác. vẫn còn khó khăn. Các thung lũng phía Tây giáp với Dãy núi Đen ở trung tâm Bhutan, tạo thành một lưu vực sông giữa hai hệ thống sông chính, Mo Chhu (sông Sankosh) và Drangme Chhu. Các thung lũng trung tâm được tách ra từ phía đông bởi dãy núi Donga. Các thung lũng núi cô lập hơn bảo vệ một số nhóm văn hóa và ngôn ngữ khác biệt nhỏ bé. |
||
</ref><ref name="LP">{{Chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=s-L8NUlW_QgC|isbn=1-74059-529-7}}</ref> Mặc dù hiện đại hóa và phát triển giao thông ở Bhutan, bao gồm hệ thống quốc lộ, đi từ thung lũng này sang thung lũng khác. vẫn còn khó khăn. Các thung lũng phía Tây giáp với Dãy núi Đen ở trung tâm Bhutan, tạo thành một lưu vực sông giữa hai hệ thống sông chính, Mo Chhu (sông Sankosh) và Drangme Chhu. Các thung lũng trung tâm được tách ra từ phía đông bởi dãy núi Donga. Các thung lũng núi cô lập hơn bảo vệ một số nhóm văn hóa và ngôn ngữ khác biệt nhỏ bé. |
|||
== Tham khảo == |
== Tham khảo == |
||
Bản mới nhất lúc 12:56, ngày 16 tháng 5 năm 2024
 | Bài viết này là một bản dịch thô từ ngôn ngữ khác. Đây có thể là kết quả của máy tính hoặc của người chưa thông thạo dịch thuật. |
 | |
| Lục địa | Châu Á |
|---|---|
| Vùng | Nam Á |
| Tọa độ | 27°30′B 90°30′Đ / 27,5°B 90,5°Đ |
| Diện tích | Xếp hạng thứ 137 |
| • Tổng số | 38.394 km2 (14.824 dặm vuông Anh) |
| Đường bờ biển | 0 km (0 mi) |
| Biên giới | Tổng: 1136km
|
| Điểm cao nhất | Gangkhar Puensum 7570 m |
| Điểm thấp nhất | Sông Manas 97 m |
| Khí hậu | Đa dạng; nhiệt đới ở đồng bằng phía nam; mùa đông mát mẻ và mùa hè nóng ở thung lũng trung tâm; mùa đông khắc nghiệt và mùa hè mát mẻ ở Himalaya |
| Địa hình | Đồng bằng nhỏ hẹp ở phía nam, thung lũng ở trung tâm và núi cao ở phía bắc |
| Tài nguyên thiên nhiên | Gỗ, thủy năng, thạch cao, Calci cacbonat |
| Thiên tai | các cơn bão dữ dội từ Himalaya, thường xuyên lở đất trong mùa mưa |
| Vấn đề môi trường | xói mòn đất, việc tiếp cận nước sạch hạn chế |
Bhutan là một quốc gia có chủ quyền nằm về phía cực đông của dãy núi Himalaya. Quốc gia được kẹp khá đều giữa lãnh thổ có chủ quyền của hai quốc gia: Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ở phía Bắc và Tây Bắc. Có khoảng 477 km đường biên giới với khu tự trị Tây Tạng của quốc gia đó. Quốc gia thứ hai là Cộng hòa Ấn Độ ở phía nam, tây nam và đông; có khoảng 659 km với các bang Arunachal Pradesh, Assam, Tây Bengal và Sikkim, theo thứ tự chiều kim đồng hồ từ vương quốc. Tổng biên giới của Bhutan lên đến 1139 km. Cộng hòa Nepal ở phía tây, Cộng hòa Nhân dân Bangladesh ở phía nam và Liên bang Myanmar ở phía đông nam là những nước láng giềng gần khác; hai nước trước đây được phân cách bởi những vùng đất nhỏ của Ấn Độ.
Bhutan là một quốc gia rất nhỏ gọn, nhưng chỉ với chiều dài nhỏ hơn chiều rộng một chút. Lãnh thổ của quốc gia có tổng diện tích xấp xỉ 46.500 km vuông. Do nằm nội địa, không giáp biển, nước này không kiểm soát vùng lãnh hải nào. Lãnh thổ của Bhutan sử dụng để mở rộng về phía nam thành Assam ngày nay, kể cả Koch Bihar bảo hộ, nhưng bắt đầu từ năm 1772, Công ty Đông Ấn Anh bắt đầu đẩy lùi biên giới thông qua một số cuộc chiến và hiệp ước. Hiệp ước Sinchula năm 1865, khi một số đất biên giới được nhượng lại. Sau đó, nhiều vùng lãnh thổ này bị mất vĩnh viễn đối với Ấn Độ thuộc Anh theo Hiệp ước Punakha.
Địa lý chính trị
[sửa | sửa mã nguồn]Bhutan được chia thành 20 dzongkhags (huyện), và tiếp tục thành 205 gewogs (khối làng). Gewogs lần lượt được chia thành nhiều thromdes (đô thị) cho chính quyền.
Địa lý tự nhiên
[sửa | sửa mã nguồn]
Dãy núi Himalaya thuộc Bhutan thống trị phía bắc của đất nước, nơi các đỉnh núi có thể đạt tới 7000 mét (22.966 ft); điểm cao nhất ở Bhutan là Gangkhar Puensum, nơi có sự khác biệt là ngọn núi cao nhất chưa từng có trên thế giới, ở độ cao 7570 mét (24.840 ft). Thời tiết khắc nghiệt ở vùng núi: các đỉnh núi cao có tuyết vĩnh cửu, và những ngọn núi thấp hơn và hẻm núi hewn có gió lớn quanh năm, khiến chúng trở thành những đường hầm gió nâu trong mùa hè, và những vùng đất hoang đông lạnh vào mùa đông. Các trận bão tuyết phát sinh ở phía bắc mỗi mùa đông thường trôi dạt về phía nam vào vùng sơn nguyên trung tâm.
Bên dưới tảng đá và băng của các đỉnh núi cao nhất là một vòng cung rộng lớn của bụi cây và đồng cỏ miền núi Himalaya miền Đông, trong đó có, ngoài đồng cỏ, nhiều loại cây Đỗ quyên và thực vật thân thảo.
Cao nguyên là phần đông dân nhất của quốc gia; thủ đô Thimphu nằm ở khu vực phía tây. Khu vực này được đặc trưng bởi nhiều con sông của nó (chảy vào Brahmaputra của Ấn Độ), các thung lũng biệt lập của nó, nơi cư trú của hầu hết dân số và các khu rừng rộng lớn bao phủ 70% dân số. Các vùng cao nguyên có rừng cây lá kim phía đông Himalaya ở độ cao cao hơn và rừng lá rộng Himalaya phía Đông ở độ cao thấp hơn. Mùa đông lạnh, mùa hè nóng; mùa mưa được đi kèm với lở đất thường xuyên
Các thung lũng của Bhutan được liên kết bởi một loạt các đèo ("La" trong tiếng Dzongkha). Giữa thung lũng Haa và Thung lũng Paro là Chele La (3.780 mét (12,402 ft)). Chele La vượt qua cao nhất vượt qua bởi một đường cao tốc Bhutan. Con đường bên kia từ Thimphu đến Punakha đi qua Dochu La (3.116 mét (10.223 ft)), có 108 phù đồ được xây dựng để kỷ niệm việc trục xuất du kích Assam. Phía đông của Wangdue Phodrang là Pele La (3.390 mét (11,122 ft)). Tiếp tục về phía đông dọc theo đường cao tốc chính, các đường chính khác bao gồm Yotang La, Shertang La, Wangthang La, Thrumshing La và Kori La (2.298 mét (7,539 ft)).
Dải cực nam của quốc gia bao gồm chủ yếu là rừng lá rộng cận nhiệt đới Himalaya phân thành các vùng đồng bằng nhiệt đới của sa mạc Terai-Duar và đồng cỏ, điển hình hơn của Ấn Độ. Nó chủ yếu là đất nông nghiệp, sản xuất chủ yếu là gạo. Chỉ có hai phần trăm của Bhutan là đất canh tác, với phần lớn tập trung ở đây.
Nhiều thế kỷ của chủ nghĩa phong tỏa, dân số nhỏ, và những thái cực địa hình đã dẫn đến việc Bhutan duy trì một trong những hệ sinh thái nguyên vẹn nhất trên thế giới. Đất nước này nằm trong số mười quốc gia hàng đầu thế giới về mật độ loài (độ phong phú loài trên một đơn vị diện tích). Hơn năm mươi lăm giống thực vật tồn tại, bao gồm khoảng ba trăm loại thuốc. Hơn 770 loài động vật có vú và hơn 165 loài động vật có vú được biết là tồn tại, bao gồm nhiều loài quý hiếm và đang bị đe dọa như gấu trúc đỏ, báo tuyết và voọc vàng.
Vị trí chiến lược
[sửa | sửa mã nguồn]Bhutan, nằm giữa Ấn Độ và Trung Quốc, là một chiến trường Trung-Ấn tiềm năng; Ấn Độ hiện đang có ảnh hưởng chính trị hơn trong cả nước. Điều này xuất phát từ hai điều: thực tế là sau khi người Anh cấp chủ quyền cho tài sản Nam Á của họ, Bhutan, một người bảo hộ, chưa bao giờ được chính quyền Ấn Độ, trừ Chính sách đối ngoại của nước này theo Hiệp ước Ấn-Bhutan năm 1949. Quân đội Ấn Độ tuần tra tuần tra Bhutan và đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển cơ sở hạ tầng đường bộ của đất nước. Ngoài ra, Chính phủ Ấn Độ tiếp tục cung cấp khoảng 60% tài chính của chính phủ Bhutan.
Khí hậu
[sửa | sửa mã nguồn]
Khí hậu của Bhutan đa dạng như độ cao của nó và, giống như Ấn Độ, bị ảnh hưởng bởi gió mùa. Tây Bhutan đặc biệt bị ảnh hưởng bởi gió mùa mang lại từ 60 đến 90% lượng mưa của khu vực. Khí hậu ẩm ướt và cận nhiệt đới ở vùng đồng bằng phía nam và chân đồi, ôn hòa trong thung lũng Himalaya bên trong của miền nam và miền trung, và lạnh ở phía bắc, với tuyết quanh năm trên đỉnh Himalaya chính.[1]
Nhiệt độ thay đổi tùy theo độ cao. Nhiệt độ ở Thimphu, nằm ở 2.200 mét (7.218 ft) trên mực nước biển ở phía tây-trung tâm Bhutan, dao động từ 15 đến 26 °C (59.0 đến 78.8 °F) trong mùa gió mùa từ tháng 6 đến tháng 9 nhưng giảm xuống khoảng - 4 và 16 °C (24,8 và 60,8 °F) vào tháng Giêng. Hầu hết các phần trung tâm của đất nước trải qua một khí hậu mát mẻ, ôn hòa quanh năm. Ở phía nam, khí hậu nóng ẩm giúp duy trì nhiệt độ khá đều giữa 15 và 30 °C (59 và 86 °F) quanh năm, mặc dù nhiệt độ đôi khi đạt tới 40 °C (104 °F) trong các thung lũng trong mùa hè.[1]
Lượng mưa hàng năm dao động rộng rãi ở các vùng khác nhau của đất nước. Trong khí hậu khắc nghiệt của miền bắc, chỉ có khoảng 40 mm (1,6 in) lượng mưa hàng năm - chủ yếu là tuyết. Ở các vùng trung tâm ôn đới, trung bình hàng năm khoảng 1.000 mm (39,4 in) là phổ biến hơn, và 7.800 mm (307,1 in) mỗi năm đã được đăng ký tại một số địa điểm ở miền nam cận nhiệt đới ẩm, đảm bảo rừng nhiệt đới dày, hoặc savanna. Thimphu trải qua những tháng mùa đông khô (từ tháng 12 đến tháng 2) và hầu như không có mưa cho đến tháng 3, khi lượng mưa trung bình 20 mm (0,79 in) / tháng và tăng dần sau đó lên mức cao 220 mm (8,7 in) vào tháng 8 với tổng lượng mưa hàng năm gần 650 mm (25,6 in).[1]
Mùa xuân khô thường của Bhutan bắt đầu vào đầu tháng 3 và kéo dài đến giữa tháng Tư. Thời tiết mùa hè bắt đầu vào giữa tháng Tư với thỉnh thoảng có mưa và tiếp tục qua những cơn mưa sớm của cuối tháng Sáu. Gió mùa mùa hè kéo dài từ cuối tháng 6 đến cuối tháng 9 với mưa lớn từ phía tây nam. Thời tiết gió mùa, bị chặn lại từ tiến trình về phía bắc của dãy Himalaya, mang lại mưa lớn, độ ẩm cao, lũ quét và lở đất, và nhiều sương mù, những ngày u ám. Mùa thu, từ cuối tháng 9 hoặc đầu tháng 10 đến cuối tháng 11, sau mùa mưa. Nó được đặc trưng bởi những ngày nắng, sáng và một số tuyết rơi sớm ở độ cao cao hơn. Từ cuối tháng 11 đến tháng 3, mùa đông bắt đầu, với sương giá trên khắp đất nước và tuyết rơi phổ biến ở trên độ cao 3.000 mét (9,843 ft). Gió mùa đông bắc mùa đông mang gió mạnh thổi qua những đèo núi cao.[1]
Sông băng
[sửa | sửa mã nguồn]Các sông băng ở miền bắc Bhutan, chiếm khoảng 10% tổng diện tích bề mặt trong những năm 1980, là một nguồn nước tái tạo quan trọng cho các con sông của Bhutan. Được cung cấp bởi tuyết tươi mỗi mùa đông và tan chảy chậm trong mùa hè, các sông băng mang hàng triệu lít nước ngọt đến các khu vực Bhutan và hạ lưu mỗi năm. Tuy nhiên, sông băng chảy thêm vào các con sông bị gió mùa, cũng góp phần làm ngập lụt. Khi phong trào băng hà tạm thời chặn dòng chảy sông, các khu vực hạ nguồn có thể bị đe doạ bởi các trận lũ lụt băng trôi (GLOFs), cũng được gọi là jökulhlaups.[2]
Sông băng Bhutan đang tan chảy. Một báo cáo năm 2008 của Liên Hợp Quốc cho rằng do nhiệt độ tăng cao, các sông băng ở Bhutan đã tan với tốc độ 30-40 mét mỗi năm, sẵn sàng làm cho nhiều hồ phá vỡ các nguồn của chúng và chứa hàng triệu gallon nước lũ ở hạ lưu. Trong số nhiều vấn đề liên quan đến khí hậu khác được xác định trong báo cáo đã thúc đẩy hiệp hội khu vực của các bộ trưởng chính phủ thành lập Quỹ Khẩn cấp Y tế Khu vực Đông Nam Á tại Thimphu vào tháng 9/2007.[3] Tương tự, các nước thành viên của Hiệp hội Nam Á vì sự Hợp tác Khu vực (SAARC) đã thông qua các hiệp định song phương bao gồm các biện pháp về biến đổi khí hậu và các sông băng tại hội nghị thượng đỉnh vào tháng 4/2010.[4]
Báo cáo của Liên Hợp Quốc 2008 cũng chỉ ra rằng các sông băng Himalaya sẽ tan chảy trong vòng 25 năm,[5] tuy nhiên Thủ tướng Jigme Thinley đã bày tỏ một viễn cảnh mờ nhạt hơn trong một cuộc họp báo vào cuối tháng 3/2010, nói rằng "Sông băng của chúng tôi đang rút rất nhanh và chúng tôi có lý do để lo lắng rằng thực tế có thể biến mất vào năm 2035, nhưng thậm chí sớm hơn. "[6]
Hồ
[sửa | sửa mã nguồn]Bhutan là nơi có ít nhất 59 hồ núi tự nhiên cũng như khoảng 2.674 hồ băng; khoảng 25 trong số các hồ băng này là các nguy cơ tiềm ẩn của hồ băng.[3]
Các hồ không băng ở Bhutan có tổng diện tích khoảng 4.250 ha (16,4 dặm vuông). Hầu hết đều nằm trên độ cao 3.500 mét (11.500 ft), và hầu hết không có khu dân cư định cư gần đó, mặc dù nhiều nơi được sử dụng để chăn thả bò và có thể rải rác khu định cư tạm thời.[7][8]
Hệ thống sông
[sửa | sửa mã nguồn]
Bhutan có bốn hệ thống sông chính: Drangme Chhu; Puna Tsang Chhu, còn được gọi là Sankosh; Wang Chhu; và Amo Chhu. Mỗi dòng chảy nhanh chóng ra khỏi dãy Himalaya, phía nam qua sông Dooars để tham gia sông Brahmaputra ở Ấn Độ, và từ Bangladesh qua Brahmaputra (hoặc Jamuna ở Bangladesh) tham gia vào sông Hằng (hoặc Padma ở Bangladesh) chảy vào vịnh Bengal. Hệ thống sông lớn nhất, Drangme Chhu, chảy về phía tây nam từ bang Arunachal Pradesh của Ấn Độ và có ba nhánh chính: Drangme Chhu, Mangde Chhu và Bumthang Chhu. Những nhánh này hình thành nên lưu vực sông Drangme Chhu, trải rộng trên phần lớn miền đông Bhutan và thoát ra khỏi thung lũng Tongsa và Bumthang. Trong Duars, nơi tám chi lưu tham gia, Drangme Chhu được gọi là Manas Chhu. Sông Puna Tsang Chhu dài 320 km, mọc ở phía tây bắc Bhutan là Mo Chhu và Pho Chhu, được cung nước bởi tuyết từ dãy Himalaya. Chúng chảy về phía Punakha, nơi chúng nối với nhau để tạo thành Puna Tsang Chhu, chảy về phía nam của bang Tây Bengal của Ấn Độ. Các chi lưu của Wang Chhu dài 370 km tăng ở Tây Tạng. Bản thân sông Wang Chhu chảy theo hướng đông nam xuyên qua phía tây-trung tâm Bhutan, chảy qua các thung lũng Ha, Paro và Thimphu, và tiếp tục đi vào Duars, nơi nó đi vào Tây Bengal với tên gọi Raigye Chhu. Hệ thống sông nhỏ nhất, Torsa Chhu, được gọi là Amo Chhu ở phía bắc của nó, cũng chảy ra khỏi Tây Tạng vào thung lũng Chumbi và nhanh chóng qua phía tây Bhutan trước khi mở rộng gần Phuntsholing và sau đó chảy vào Ấn Độ.[9]
Thung lũng
[sửa | sửa mã nguồn]Các thung lũng của Bhutan nằm xen vào Himalaya bởi các con sông của nó, được cung cấp bởi những trận mưa băng giá và mưa gió mùa. Phần lớn dân số Bhutan tập trung ở các thung lũng và vùng đất thấp, được phân cách bởi các khu vực phía nam Himalaya.[10][11][12][13] Mặc dù hiện đại hóa và phát triển giao thông ở Bhutan, bao gồm hệ thống quốc lộ, đi từ thung lũng này sang thung lũng khác. vẫn còn khó khăn. Các thung lũng phía Tây giáp với Dãy núi Đen ở trung tâm Bhutan, tạo thành một lưu vực sông giữa hai hệ thống sông chính, Mo Chhu (sông Sankosh) và Drangme Chhu. Các thung lũng trung tâm được tách ra từ phía đông bởi dãy núi Donga. Các thung lũng núi cô lập hơn bảo vệ một số nhóm văn hóa và ngôn ngữ khác biệt nhỏ bé.
Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ a b c d
- ^
- ^ a b Tirwa, Badan (ngày 19 tháng 1 năm 2008). “Managing health disaster”. Thimphu: Bhutan Observer online. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 1 năm 2011. Truy cập ngày 27 tháng 3 năm 2011.
- ^ Pelden, Sonam (ngày 10 tháng 4 năm 2010). “Summit declaration ready for adoption”. Bhutan Observer online. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 1 năm 2011. Truy cập ngày 27 tháng 3 năm 2011.
- ^ Tshering, Namgay (ngày 29 tháng 1 năm 2011). “Himalayan glaciers not retreating, says new report”. Bhutan Observer online. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 2 năm 2011. Truy cập ngày 27 tháng 3 năm 2011.
- ^ Pelden, Sonam (ngày 2 tháng 4 năm 2010). “Looking beyond hydropower”. Bhutan Observer online. Bản gốc lưu trữ ngày 3 tháng 10 năm 2011. Truy cập ngày 27 tháng 3 năm 2011.
- ^ “Survey of the Waters of Bhutan – Physiography and Fisheries Potential”. United Nations Food and Agriculture Organization. tháng 12 năm 1978. Truy cập ngày 26 tháng 11 năm 2011.
- ^ . ISBN 81-8324-265-0 https://books.google.com/books?id=XWblUfYqGK4C.
|title=trống hay bị thiếu (trợ giúp) - ^
- ^ https://books.google.com/books?id=ADxuAAAAMAAJ.
|title=trống hay bị thiếu (trợ giúp) - ^ . ISBN 1-59311-734-5 https://books.google.com/books?id=sHAnAtNrUQoC.
|title=trống hay bị thiếu (trợ giúp) - ^ . World Foreign Policy and Government Library. ISBN 0-7397-3719-8 https://books.google.com/books?id=_EWuvGysPSIC.
|title=trống hay bị thiếu (trợ giúp)[liên kết hỏng] - ^ . ISBN 1-74059-529-7 https://books.google.com/books?id=s-L8NUlW_QgC.
|title=trống hay bị thiếu (trợ giúp)
.svg){kind=small}
