walon
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Loukîz a : « Walon ».
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /walɔ̃/ /walɔ/ /walã/ /walɔŋ/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /wa.ˈlɔ̃/
- Ricepeures : wa·lon
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
walon | walons |
walon omrin (cåzu todi singulî)
- (lingaedje) mancî lingaedje roman cåzé, divinltins, so on grand boket del Walonreye, eyet co scrît beazebén å djoû d’ ouy pa les waloneus.
- Efants d' Måmdiy, mintnans bén nosse lingaedje
Come nos vîs peres, djåzans todi walon — GBod (fråze rifondowe). (Guillaume Bodet) - Li walon, c’ est l’ lingaedje do cour.
- Cok sins l’ walon, cok sins sporons.
- Li walon, c' est ene langue come li francès; i n a cwate diyalekes — li lidjwès, li namurwès, li et carolo et li lussimbordjwès (Basse Årdene) — ki s' ravizèt come fré et sour — Jean-Claude Somja (fråze rifondowe et rarindjeye). (Jean-Claude Somja)
- Efants d' Måmdiy, mintnans bén nosse lingaedje
- accint d’ ene coine del Walonreye, k’ on î djåze on roman lingaedje (ossu bén l’ vraiy walon ki l’ picård).
- Dji comprind tos les walons.
- On djheut adon : « motî walon d’ Mont ».
-
Banire « djåzans walon ».
-
Etikete dås Relîs Namurwès.
-
live sol walon avou on tite e walon
Parintaedje
[candjî]- waloneu
- walonisse
- Walonreye / Waloneye
- walonreye (accion pol walon, veyowe evi)
- walingant
- walonijhî
- sorwalonde
- riwalnijhî / riwaloni; riwalnijhaedje, riwalnijhåve
(minme sourdant etimolodjike)
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Rilomêye do mot
[candjî]Li mot dins on tite di live, di gazete, di soce, di marke
- Ké walon po dmwin ? live adjinçné la Lucyin Mahin
Ortografeyes
[candjî]Ratournaedjes
[candjî] lingaedje cåzé toplin, davance, el Walonreye
- Arabe : والون (ar) = wâloûn
- Arabe marokin : ولونيّة (ary) = weloneyya
- Tcheke : valonština (cs)
- Almand : Wallonisch (de) neute
- Inglès : Walloon (en)
- Espagnol : valón (es)
- Basse : valoniera (eu)
- Faeroyès : vallonskt (fo)
- Francès : wallon (fr) omrin
- Itålyin : vallone (it)
- Djaponès : ワロン語 (ja) = Warongo
- Lussimbordjwès : Wallounesch (lb)
- Bas sacson : Walloonsch (nds) neute
- Neyerlandès : Waals (nl) neute
- Polonès : waloński (pl) omrin
- Portuguès : valão (pt)
- Roumin : valonă (ro)
- Sicilyin : valluni (scn)
- Eslovake : valónčina (sk)
- Suwedwès : vallonska (sv)
- Trouk : Valonca (tr)
- Kimon amazir marokin : ⵜⴰⵡⴰⵍⵓⵏⵜ (zgh) = tawalont
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | walon | walons |
femrin padrî | walone | walones |
femrin padvant | walone | walonès |
walon omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no) (mins cåzu todi padrî)
- a vey avou l’ lingaedje del Walonreye.
- I nos fåt disfinde nosse bea lingaedje walon — Motî d’ Cînè (fråze rifondowe).
- Li soce si loméve « les walons scrijheus d’ après l’ Ban-bwès ».
- C' est des scolaedjes sol croejhete walone.
- a vey avou les Walons u avou l’ Walonreye.
- Li tuzance walone.
- … å mitan d’ nosse payis walon, so Sambe.
- Enute, on n’ cåze pus voltî del Redjon walone.
Notule d’ uzaedje
[candjî]Li plaece normåle di l' addjectif, come tos les ôtes addjectifs di nåcionålité, c' est padrî l' sustantif. Mins gn a yeu ene uzance ki s' a fwait dins les anêyes 1980 d' el mete padvant dins des motires (soce des «Walons Scrijheus d' après l' Banbwès»=, come dins l' vî tins, avou l' addjectif «roman» (Roman Payis).
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Rilomêye do mot
[candjî]Li mot dins on tite di live, di gazete, di soce, di marke
- Rweyål Club walon : soce di waloneus di Måmdey
- Walons Scrijheus d’ après l’ Banbwès : ancyinne soce di scrijheus e walon.
- Bultén walon : ancyinne gazete di teyåte e walon
- Les Cayés walons : gazete e walon
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]a vey avou l’ lingaedje walon, u les djins u l’ payis
Waitîz eto
[candjî]- Lijhoz l’ årtike Walon (lingaedje) so Wikipedia
- Lijhoz l’ årtike Walon (discramiaedje) so Wikipedia