Monroeleer
Die monroeleer (ook monroedoktriene) was 'n beginsel in die buitelandse beleid van die Verenigde State vanaf die 19de eeu. Die term is afgelei van 'n toespraak wat Amerikaanse president James Monroe in 1823 voor die Amerikaanse Kongres gegee het. Monroe verklaar enige vorm van Europese betrokkenheid in die Wes-Halfrond taboe, met verwysing na politieke ingryping in die nuut onafhanklike lande in Suid-Amerika en nuwe pogings om Amerika te koloniseer. Monroe het egter belowe om die bestaande kolonies in die hande van die Europese magte te respekteer.
Monroe se toespraak was 'n reaksie op die Franse inval in Spanje, waarin die liberale grondwet van Cadiz in die land namens die Heilige Alliansie opgeskort is. Die afgevaardigde liberale het 'n beroep op die Amerikaners gedoen om in Spanje in te gryp. In sy boodskap aan die Kongres het president Monroe die Amerikaanse betrokkenheid in Spanje verwerp. Terselfdertyd het hy gewaarsku dat Europese koloniale aksies in Suid-Amerika nie aanvaar sal word nie.
Met die verbod op intervensie het Monroe ook gehoop om 'n moontlike Europese poging te stop om die Amerikaanse uitbreidingsproses te saboteer. Die Britte, die Spanjaarde en die Russe in die besonder is met agterdog beskou, omdat hulle aangrensende gebiede op die vasteland gehad het. Daarbenewens het baie kolonies in Suid-Amerika hul onafhanklikheid suksesvol bekom, waarna hulle spoedig diplomatieke erkenning van die Verenigde State verkry het. Om die voormalige koloniseerders, Spanje in die eerste plek, te ontneem van enige begeerte om die nuwe nasies terug te bring onder hul gesag, het Monroe dus kolonisasie in die westelike halfrond verbied. Hy respekteer egter kolonies wat die golf van onafhanklikheid oorleef het.
Die monroeleer was bedoel om verdedigend te wees, naamlik om die interne Amerikaanse uitbreidingsproses te beskerm. Monroe se idees was hoofsaaklik geïnspireer deur pragmatisme. Die Verenigde State sou daarin slaag om sy grondgebied tot ongeveer 1850 uit te brei tot waar dit vandag is, deur middel van sommige aankope en oorloë met Spanje en Mexiko. Alaska en Hawaii sou later volg.
Bron
[wysig | wysig bron]- Alvarez, Alejandro, ed. The Monroe Doctrine: Its Importance in the International Life of the States of the New World (Oxford University Press, 1924) sluit verklarings van baie lande in online.
| Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal. |
