Αντίοχος Α΄ της Κομμαγηνής

Αντίοχος Α' Θεός της Κομμαγηνής
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	86 π.Χ.
Θάνατος	38 π.Χ.
Τόπος ταφής	Όρος Νεμρούτ
Χώρα πολιτογράφησης	Κομμαγηνή
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	μονάρχης
Περίοδος ακμής	1ος αιώνας π.Χ.
Οικογένεια
Σύζυγος	Ισιάς
Τέκνα	Μιθριδάτης Β΄ της Κομμαγηνής Αντίοχος Β΄ της Κομμαγηνής Αντιοχίς της Κομμαγηνής Λαοδίκη της Παρθίας Αθηναΐς της Μηδίας Ατροπατηνής
Γονείς	Μιθριδάτης ὀ Кαλλίνικος και Λαοδίκη Ζ' της Συρίας
Οικογένεια	Δυναστεία των Οροντιδών
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	μονάρχης
Σχετικά πολυμέσα

Ο Αντίοχος Α΄ Θεός Δίκαιος Επιφανής Φιλορωμαίος Φιλέλλην (π. 86 - 38 π.Χ.) από τη Δυναστεία των Οροντιδών ήταν ο τρίτος βασιλιάς της Κομμαγηνής (70-38 π.Χ.), περιοχής στα δυτικά της Αρμενίας. Έγινε ο πιο διάσημος ηγεμόνας τού βασιλείου αυτού. Τα ερείπια τού τύμβου-ιερού του στην κορυφή τού όρους Νεμρούτ έχουν γλυπτά και ανάγλυφα. Ένα δείχνει τον Αντίοχο Α΄ σε χειραψία με τον Ηρακλή, το πρώτο ανάγλυφο με χειραψία. Ο χώρος ορίστηκε από το 1987 ως Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO.

Ο Αντίοχος Α΄ σε χειραψία με τον Ηρακλή. Είναι το πρώτο γλυπτό με το θέμα της χειραψίας.

Βιογραφία

Ήταν το μόνο τέκνο τού Μιθριδάτη Α΄ Καλλινίκου και της Λαοδίκης Ζ΄ Θεάς, κόρης τού Αντιόχου Η΄ Γρυπού. Πιθανόν συνδέεται με τους βασιλείς της Παρθίας· επειδή ο πρόγονός του Ορόντης Α΄ νυμφεύτηκε τη Ροδογούνη, κόρη τού Αρταξέρξη Β΄, είναι απόγονος τού Δαρείου Α΄.

Πιο σίγουρες είναι οι δυναστικές συνδέσεις με τους Διαδόχους του Αλεξάνδρου Γ΄ τού Μεγάλου: η μητέρα του ήταν μία των Σελευκιδών, κόρη της Κλεοπάτρας Τρύφαινας (που μάλλον ταυτίζεται με την Κλεοπάτρα ΣΤ΄ της Αιγύπτου) των Πτολεμαίων. Οι Πτολεμαίοι ήταν απόγονοι της Αρσινόης Α΄, κόρης τού Λυσιμάχου· επίσης οι Σελευκίδες ήταν απόγονοι της Στρατονίκης, εγγονής τού Αντιγόνου Α΄ και τού Αντίπατρου. Οι γονείς τού Αντιόχου Α΄ παντρεύτηκαν ως μέρος συμμαχίας ειρήνης μεταξύ των βασιλείων τους. Δεν γνωρίζουμε πολλά για τη νεανική του ζωή, εκτός από το ότι ήταν φιλέλληνας. Φαίνεται πως το 70 π.Χ., που απεβίωσε ο πατέρας του, τον διαδέχθηκε.

Κεφαλές από τα καθιστά αγάλματα των θεών και των προγόνων τού Αντιόχου Α΄ στον τύμβο-ιερό του. Πίσω η πυραμιδοειδής κορυφή τού όρους Νεμρούτ.

Σχέσεις με τους Ρωμαίους

Όταν η Ρωμαϊκή Δημοκρατία άρχισε να προσαρτά εδάφη της Μ. Ασίας, ο Αντίοχος Α΄ με επιδέξια διπλωματία ήταν ικανός να κρατήσει την Κομμαγηνή ανεξάρτητη από τους Ρωμαίους. Ο Αντίοχος Α΄ αναφέρεται πρώτα στις αρχαίες πηγές το 69 π.Χ., όταν ο Λ. Λ. Λούκουλλος εκστράτευσε εναντίον τού Τιγράνη τού Μεγάλου της Αρμενίας. Ο Αντίοχος Α΄ έκανε συνθήκη ειρήνης με τον στρατηγό Πομπήιο το 64, όταν αυτός εισέβαλε επιτυχώς στη Συρία. Οι δύο τους έγιναν σύμμαχοι. Το 59 π.Χ. στον Αντίοχο Α΄ απονεμήθηκε η toga praetexta και τού δόθηκε επίσημη αναγνώριση από τη Ρωμαϊκή Σύγκλητο ως συμμάχου της Ρώμης. Ο Αντίοχος Α΄ έλαβε ένα ελεφάντινο σκήπτρο, ένα θριαμβικό ολοκέντητο ένδυμα και τον τίτλο τού "βασιλιά συμμάχου και φίλου".

Η αναγνώριση ήταν ο παραδοσιακός τρόπος ανταμοιβής της Ρώμης. Από τη βασιλεία του και μετά οι μονάρχες της Κομμαγηνής αποδείχθηκαν οι πιο πιστοί σύμμαχοι των Ρωμαίων. Όταν ο Μ. Τ. Κικέρωνας έγινε κυβερνήτης της Κιλικίας το 51 π.Χ., ο Αντίοχος Α΄ τον προμήθευσε με μυστικές πληροφορίες για τις κινήσεις των Πάρθων. Κατά τον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ τού Γ. Ι. Καίσαρα και τού Πομπηίου, ο Αντίοχος προμήθευσε με στρατό τον δεύτερο.

Το 38 π.Χ. ο αντιπρόσωπος τού Μάρκου Αντωνίου, ο Πούμπλιος Βεντίδιος Βάσσος, έπειτα από την εκστρατεία του εναντίον των Πάρθων, θέλησε να επιτεθεί στον Αντίοχο Α΄ και το βασίλειό του. Ο Αντώνιος και ο Βάσσος ελκύστηκαν από τον πλούτο της Κομμαγηνής. Καθώς ετοιμαζόταν να επιτεθούν στην πρωτεύουσά της, τα Σαμόσατα, ο Αντίοχος Α΄ διαπραγματεύθηκε ειρηνικό διακανονισμό με αυτούς.

To ιεροθέσιο στο όρος Νεμρούτ

Ο Αντίοχος Α΄ είναι διάσημος για το εντυπωσιακό ιεροθέσιο στο όρος Νεμρούτ. Όταν στέφθηκε βασιλιάς, έφτιαξε μία βασιλική λατρεία για τον ίδιο και ετοίμασε να εύχονται σε αυτόν μετά το τέλος του. Εμπνεύστηκε σε αυτό από την ελληνική μορφή τού Ζωροαστρισμού. Ο Αντίοχος Α΄ άφησε πολλές ελληνικές επιγραφές, που αποκαλύπτουν πολλά στοιχεία της θρησκείας του και εξηγούν τον σκοπό της πράξης του. Σε μία επιγραφή ο βασιλιάς ορίζει ο τύμβος του να κτιστεί σε υψηλό και ιερό μέρος, μακριά από τον κόσμο και πλησίον των θεών, μεταξύ των οποίων θα καταριθμείτο. Ήθελε το σώμα του να διατηρηθεί στην αιωνιότητα. Οι θεοί στους οποίους ευχόταν ήταν ένας συγκρητισμός Ελληνικών, Αρμενιακών και Ιρανικών θεών, όπως ο Ηρακλής-Βαχάγκαν, ο Ζεύς-Αραμάσδ ή Ορομάσδης (που σχετίζεται με τον Ιρανικό θεό Αχούρα Μάζδα), η Τύχη και ο Απόλλων-Μίθρας. Τα μνημειώδη γλυπτά στην τοποθεσία, δείχνουν Περσικές και Ελληνικές εικονογραφικές επιρροές: Περσικά είναι τα ενδύματα, τα καλύμματα κεφαλής και οι κολοσσιαίες διαστάσεις των μορφών, ενώ η απόδοση των φυσικών χαρακτηριστικών τους προέρχεται από τον Ελληνικό καλλιτεχνικό ρυθμό.

Ο Αντίοχος Α΄ εξασκούσε μία εσωτερικού είδους αστρολογία και έθεσε τη βάση για μία ημερολογιακή αναμόρφωση, συνδέοντας το έτος της Κομμαγηνής, που ως τότε ήταν σεληνιακό, με τον Σοθικό κύκλο (τού Σείριου), που χρησιμοποιούσαν οι Αιγύπτιοι ως τη βάση τού ημερολογίου τους. Αυτό σημαίνει ότι ο Αντίοχος είχε γνώση αυτών, αν δεν ήταν πλήρως μυημένος στον Ερμητισμό.

Ο σύμπλεγμα τού τύμβου του κατασκευάστηκε με τρόπο, ώστε να μπορούν να γίνουν εκεί θρησκευτικές εορτές. Κάθε μήνα υπήρχαν δύο εορτές για τον Αντίοχο Α΄: τα γενέθλιά του τη 16η τού μήνα και η στέψη του τη 10η τού μήνα. Άφησε ακίνητα στο ιεροθέσιο και με τα έσοδά τους θα χρηματοδοτούντο οι εκδηλώσεις. Όρισε οικογένειες ιερέων και ιερειών για να επιτελούν τις τελετουργίες· οι απόγονοί τους επρόκειτο να τις κάνουν εις το διηνεκές. Οι ιερείς έφεραν παραδοσιακά Περσικά ενδύματα και στόλιζαν τις μορφές των θεών και των προγόνων τού Αντιόχου με χρυσά στέμματα· πρόσφεραν λιβάνι, αρώματα και άλλες έξοχες θυσίες στους βωμούς, που βρισκόταν μπροστά από κάθε μορφή. Όλοι οι πολίτες και οι στρατιωτικοί ήταν καλεσμένοι στα συμπόσια προς τιμήν τού λαμπρού εκλιπόντα. Κατά τις εορτές απαγορευόταν φθονερές συμπεριφορές και ο βασιλιάς είχε θεσπίσει ο λαός να απολαμβάνει: να τρώει, να πίνει κρασί και να ακούει ιερή μουσική, που εκτελείτο από τους μουσικούς τού ναού.

Ο τύμβος του ξεχάστηκε για αιώνες ως το 1883, όταν τον ανέσκαψαν Γερμανοί αρχαιολόγοι. Κατά τις επιγραφές που βρέθηκαν, ο Αντίοχος Α΄ ήταν ευσεβής και γενναιόδωρος. Τα ερείπια τού ανακτόρου του βρέθηκαν στην πόλη Αρσάμεια. Το ανάκτορο καλείται τώρα παλαιό κάστρο. Στην Αρσάμεια ο Αντίοχος άφησε πολλές επιγραφές στα Ελληνικά για το πρόγραμμα δημοσίων έργων του και πώς δόξασε την πόλη.

Η κεφαλή τού αγάλματος τού Αντιόχου Α΄ από το ιεροθέσιο τού Νεμρούτ.

Οικογένεια

Νυμφεύτηκε την Ισιάδα, κόρη τού Αριοβαρζάνη Α΄ της Καππαδοκίας και είχε τέκνα:

• Μιθριδάτης Β΄ απεβ. 20 π.Χ., βασιλιάς της Κομμαγηνής.
• Λαοδίκη έζησε τον 1ο αι. π.Χ., παντρεύτηκε τον Ορόντη Β΄ των Αρσακιδών της Παρθίας.
• Αντίοχος Β΄ έζησε τον 1ο αι. π.Χ., πρίγκιπας.
• Αντίοχος έζησε τον 1ο αι. π.Χ.
• Αθηναΐς άκμασε τον 1ο αι. π.Χ., παντρεύτηκε τον Αρτάβασδο Α΄ της Μηδίας Ατροπατηνής.

Πηγές

• Michael Alexander Speidel (24 August 2005). "Early Roman Rule in Commagene" (PDF). Mavors-Institut. Archived from the original (PDF) on 27 December 2015. Retrieved 2015-11-03.
• "Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, page 193 (v. 1)". Archived from the original on 2006-01-01. Retrieved 2015-11-03.