Grand Tour
La esprimo "Grand Tour" [granTUR] (Granda Turneo) referencas al kutimo de la 17-a kaj 18-a jarcentoj fari tradician veturadon tra Eŭropo entreprenite de ĉefe altklasaj junuloj eŭropaj (unue ĉefe britoj kaj germanoj, poste ankaŭ usonanoj) de sufiĉaj rimedoj kaj rango (tipe akompanitaj de ŝaperono aŭ fid-servisto, foje eĉ familiano) kiam ili atingas maturigan aĝon (ĉirkaŭ 21 jaraj, poste antaŭe). Ankaŭ junulinoj de simila rimedsufiĉo, aŭ eĉ tiuj de ajna sekso de pli malriĉa deveno kiuj povus trovi sponsoro, povis partopreni. Tiu kutimo — kiu floris el ĉirkaŭ 1660 ĝis la alveno de grand-skala fervoja transporto en la 1840-aj jaroj kaj estis asocia kun normiga itinero — utilis kiel eduka rito de maturiĝo. Tre ofte la itinero celis klasikajn ĉefurbojn kaj landojn de historia kaj kultura gravo, kiel Italio, poste ankaŭ Parizo, Svisio (pro la natura pejzaĝo), Grekio ktp.
Kvankam la Grand Tour estis dekomence asocia kun la Brita nobelaro (de tie la prefero por latinidaj franclingvaj esprimoj) kaj aliaj riĉaj altklasuloj, similaj veturoj estis farita ankaŭ de riĉaj junuloj de aliaj protestantaj nordeŭropaj landoj, kaj, el la dua duono de la 18a jarcento, ankaŭ de kelkaj nordamerikanoj, poste ankaŭ sudamerikanoj dum la 19.a jarcento, kaj el la dua duono de la 20-a jarcento ankaŭ de azianoj kaj de malaltklasuloj, kiuj veturis multe pli malriĉe kaj tre ofte profitis la okazon por serĉi labor- aŭ eduk-postenojn. Kompreneble tio estos tute alia kutimo, kiuj ne kongruas kun la klasika esprimo. Fakte la tradicio dekadencis laŭ la entuziasmo por nov-klasika kulturo vanuis, kaj pro la alveno de facile alirebla fervoja kaj vaporŝipa veturado — nome epoko en kiu Thomas Cook popularigis la novan esprimon "Cook's Tour" kiel amasturisma frapfrazo.
Bibliografio
[redakti | redakti fonton]- Elizabeth Bohls kaj Ian Duncan, eld. (2005). Travel Writing 1700–1830 : An Anthology. Oxford University Press. (ISBN 0-19-284051-7)
- James Buzard (2002), "The Grand Tour and after (1660–1840)", in The Cambridge Companion to Travel Writing. (ISBN 0-521-78140-X)
- Paul Fussell (1987), "The Eighteenth Century and the Grand Tour", en The Norton Book of Travel, (ISBN 0-393-02481-4)
- Edward Chaney (1985), The Grand Tour and the Great Rebellion: Richard Lassels and 'The Voyage of Italy' in the seventeenth century(CIRVI, Geneva-Turin, 1985.
- Edward Chaney (2004), "Richard Lassels": ĉe Oxford Dictionary of National Biography.
- Edward Chaney, The Evolution of the Grand Tour: Anglo-Italian Cultural Relations since the Renaissance (Frank Cass, London and Portland OR, 1998; Routledge 2000). (ISBN 0-7146-4474-9).
- Edward Chaney eld. (2003), The Evolution of English Collecting (Yale University Press, New Haven and London, 2003).
- Edward Chaney kaj Timothy Wilks, The Jacobean Grand Tour: Early Stuart Travellers in Europe (I.B. Tauris, London, 2014). (ISBN 978 1 78076 783 3)
- Lisa Colletta ed. (2015), The Legacy of the Grand Tour: New Essays on Travel, Literature, and Culture (Fairleigh Dickinson University Press, London, 2015). (ISBN 978 1 61147 797 9)
- Sánchez-Jáuregui-Alpañés, Maria Dolores, kaj Scott Wilcox. The English Prize: The Capture of the Westmorland, An Episode of the Grand Tour. New Haven, CT: Yale University Press, 2012. (ISBN 978-0300176056).
- Stephens, Richard. A Catalogue Raisonné of Francis Towne (1739–1816) (London: Paul Mellon Centre, 2016), COI:10.17658/towne.
- Geoffrey Trease, The Grand Tour (Yale University Press) 1991.
- Andrew Witon kaj Ilaria Bignamini, Grand Tour: The Lure of Italy in the Eighteenth-Century, Tate Gallery exhibition catalogue, 1997.
- Hornsby (eld.) "The Impact of Italy: The Grand Tour and Beyond", British School at Rome, 2000.
- Ilaria Bignamini kaj Clare Hornsby, "Digging and Dealing in Eighteenth Century Rome" (Yale University Press, New Haven and London, 2010).
- Roma Britannica: Art Patronage and Cultural Exchange in Eighteenth-Century Rome, eds. D. Marshall, K. Wolfe and S. Russell, British School at Rome, 2011, pp. 147–70.
- Henry S. Belden III, Grand Tour of Ida Saxton McKinley and Sister Mary Saxton Barber 1869, (Canton, Ohio) 1985.
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- The Grand Tour Arkivigite je 2020-07-23 per la retarkivo Wayback Machine ĉe Universitato de Miĉigano
- Grand Tour ĉe Getty Museum
- In Our Time: The Grand Tour: Jeremy Black, Edward Chaney and Chloe Chard
- Wanderings in the Land of Ham by a daughter of Japhet, London : Longman, Brown, Green, Longmans, & Roberts, 1858. A description of an Oriental Grand Tour ĉe Internet Archive Digital Library.
