مانوئل نوریگا
مانوئل نوریگا Manuel Noriega | |
|---|---|
 نوریگا پس‌از تسلیم به نیروهای نظامی ایالات متحده آمریکا | |
| رهبر آزادی‌بخش ملی[۱] | |
| دوره مسئولیت ۱۵ دسامبر ۱۹۸۳ – ۲۰ دسامبر ۱۹۸۹ | |
| پس از | پست ایجاد شده |
| پیش از | پست حذف شده |
| رهبر نظامی پاناما | |
| دوره مسئولیت ۱۲ اوت ۱۹۸۳ – ۲۰ دسامبر ۱۹۸۹ | |
| رئیس‌جمهور | Ricardo de la Espriella Jorge Illueca Nicolás Ardito Barletta Vallarino Eric Arturo Delvalle Manuel Solís Francisco Rodríguez |
| پس از | روبن داریو پاردس |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | Manuel Antonio Noriega Moreno ۱۱ فوریهٔ ۱۹۳۴ پاناماسیتی |
| درگذشته | ۲۹ مهٔ ۲۰۱۷ (۸۳ سال) پاناماسیتی |
| ملیت | پانامایی |
| همسر(ان) | Felicidad Sieiro de Noriega |
| فرزندان | ۳ |
| محل تحصیل | Chorrillos Military School (لیما، پرو) Western Hemisphere Institute for Security Cooperation|School of the Americas (کلمبوس، جورجیا، آمریکا) |
| خدمات نظامی | |
| وفاداری |  پاناما |
| خدمت/شاخه |  نیروهای دفاعی پاناما |
| سال‌های خدمت | ۱۹۶۷–۱۹۹۰ |
| درجه |  ارتشبد |
| فرمانده | نیروهای دفاعی پاناما |
| جنگ‌ها/عملیات | حمله ایالات متحده آمریکا به پاناما |
مانوئل آنتونیو نوریگا مورنو، (اسپانیایی: Manuel Antonio Noriega Moreno; زاده ۱۱ فوریهٔ ۱۹۳۴ – درگذشته ۲۹ مهٔ ۲۰۱۷)، سیاست‌مدار، افسر نظامی، قاچاقچی مواد مخدر و دیکتاتور نظامی پاناما بین سال‌های ۱۹۸۳ تا ۱۹۹۰ میلادی بود.[۲]
تحصیلات
[ویرایش]او تحصیل کرده دانشکده نظامی در پرو است.[۳]
پیش از رهبری
[ویرایش]او از حامیان کودتای موفقیت‌آمیز ژنرال عمر توریخوس علیه آرنولفو آریاس در سال ۱۹۶۸ بوده‌است. در سال ١٩٨٣ و در پی سقوط دولت و سپس مرگ مشکوک ژنرال عمر توریخوس قدرت او افزایش چشمگیری پیدا کرد.[۳]
وی پیش از رسیدن به رهبری ارشد پاناما، برای سه دهه خبرچین سابق سازمان آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا[۳][۴][۵] (سیا) و سپس برای مدت طولانی ریاست سرویس اطلاعاتی این کشور را بر عهده داشت. در این دوران آمریکا از سرکوب‌های سیاسی او چشم‌پوشی می‌کرد.[۳]
در دهه ۱۹۸۰ میلادی به منظور کمک مالی به عملیات مخفیانه دولت آمریکا در حمایت از نیروهای مخالف جبهه آزادی‌بخش ملی ساندینیستا در نیکاراگوئه وارد ماجرای ایران-کنترا (ماجرای مک‌فارلین) شد.[۳]
سرنگونی
[ویرایش]پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۱۹۸۸) و انتخاب جرج ایچ دابلیو بوش رابطه او با آمریکا رو به تیرگی رفت.[۶] آمریکا او را متهم به تبدیل پاناما به شاهراه انتقال مواد مخدر از آمریکای جنوبی به کشور آمریکا کرد.[۷] او در پاسخ آمریکا را به دخالت در امور پاناما متهم کرد .
در جریان حمله ۲۰ دسامبر ۱۹۸۹ آمریکا به پاناما به دستور جرج بوش[۶] دولت مانوئل نوریگا در ۳۱ ژانویه ۱۹۹۰ فروپاشید.[۴][۸]
زندان
[ویرایش]نوریگا در تازش آمریکا دستگیر و به میامی منتقل شد. دادستان‌های آمریکایی اعلام کردند، وی با قاچاق مواد مخدر، هزاران تُن کوکائین وارد آمریکا کرده‌است. در سال ۱۹۹۰ دادگاهی در آمریکا او را به جرم پول‌شویی و قاچاق مواد مخدر به ۳۰ سال زندان محکوم کرد. اما به دلیل رفتار خوب او این حکم به ۱۷ سال کاهش یافت.[۶]
در سال ۲۰۰۷ و با ۱۷ اتهام، دولت فرانسه نیز وی را به پول‌شویی متهم کرد. در آوریل سال ۲۰۱۰ نوریگا به فرانسه مسترد[۶][۹] و در سال ۲۰۱۱ به پاناما فرستده شد تا به اتهام فساد، قتل و نقض حقوق بشر محاکمه شود.[۱۰][۱۱] وی در پی اتهام به قتل، فساد و اختلاس به ۶۰ سال زندان محکوم شد.[نیازمند منبع]
بیماری
[ویرایش]در ۱۶ بهمن ۱۳۹۰ پلیس ملی پاناما اعلام کرد، نوریگا احتمالاً به دلیل سکته از زندان به بیمارستان منتقل شده‌است. همچنین اعلام کرد، که نوریگا از فشار خون بالا و به احتمال زیاد خونریزی مغزی رنج می‌برده است.[۹]
او در ژانویه سال ۲۰۱۷ به دلیل وضع سلامتی وخیم خود از زندان آزاد و جهت آمادگی برای عمل جراحی مغز در حبس خانگی قرار گرفت.[۳]
درگذشت
[ویرایش]او که از مارس ۲۰۱۷ در پی عمل جراحی مغز دچار خونریزی شده بود در ۲۹ مه ۲۰۱۷ در ۸۳ سالگی و به دنبال یک جراحی مغز درگذشت.[۳]
جوایز
[ویرایش]وی از برندگان جوایزی چون لژیون دونور است.[۱۲][۱۳]
ایران
[ویرایش]او نقشی کلیدی در "ماجرای ایران-کنترا" (ماجرای مک‌فارلین) در اواسط دهه ۱۹۸۰ میلادی داشت.[۳]
پانویس
[ویرایش]- ↑ Gilboa, Eytan. "The Panama Invasion Revisited: Lessons for the Use of Force in the Post Cold War Era". Political Science Quarterly. 110 (4): 539. doi:10.2307/2151883. Archived from the original on April 12, 2012. Retrieved July 1, 2011.
- ↑ روزنامه دنیای اقتصاد شماره روزنامه ۴۲۲۴ شماره خبر۳۳۳۱۲۱۶ (۱۳۹۶/۱۰/۴). «حمله آمریکا به پاناما». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ نوامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۹ نوامبر ۲۰۲۰. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ ۳٫۶ ۳٫۷ «مانوئل نوریگا، رهبر نظامی سابق پاناما درگذشت». بی‌بی‌سی فارسی. ۹ خرداد ۱۳۹۶.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ Elida Moreno (Tue May 30, 2017). "Ex-Panamanian dictator Noriega, ousted in U.S. invasion, dies at 83". Reuters (به انگلیسی). Archived from the original on 28 November 2018. Retrieved 31 May 2017.
{{cite web}}: Check date values in:|تاریخ=(help) - ↑ "مانوئل نوریگا، دیکتاتور پیشین پاناما، درگذشت". dw.com (به انگلیسی). 30 May 2017.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ «فرانسه نوریگا را به پاناما مسترد می کند». بی‌بی‌سی فارسی. ۲ آذر ۱۳۹۰.
- ↑ استفانی هولمز (۷ اردیبهشت ۱۳۸۹). «آمریکا مانوئل نوریگا را به فرانسه مسترد کرد». بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ «دیکتاتور پاناما در زندان سکته کرد». Shafaf.ir. ۱۷ بهمن ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ مارس ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۸ مارس ۲۰۱۴.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ISNA - 02-06-2012 - 90/11/17 - سرویس: / بین‌الملل - فرامنطقه‌یی / شماره خبر: 1944078[پیوند مرده]
- ↑ «دیکتاتور پاناما در زندان سکته کرد». تابناک. ۱۷ بهمن ۱۳۹۰.
- ↑ «ژنرال نوریگا به پاناما باز می گردد». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰ آذر ۱۳۹۰.
- ↑ Davis, Lizzie. "Manuel Noriega, former ruler of Panama, sent to jail by French judge". The Guardian. Retrieved 30 May 2017.
- ↑ "Quand Noriega était décoré de la Légion d'honneur" [When Noriega was awarded the Legion of Honour] (به فرانسوی). August 29, 2007. Archived from the original on 8 July 2010. Retrieved July 8, 2010.
منابع
[ویرایش]پیوند به بیرون
[ویرایش]
| عمومی | |
|---|---|
| کتابخانه‌های ملی | |
| واژه‌نامه‌های زندگی‌نامه‌ای | |
| سایر | |
- افراد جنگ سرد
- اهالی پاناماسیتی
- درگذشتگان ۲۰۱۷ (میلادی)
- درگذشتگان در زندان
- زادگان ۱۹۳۴ (میلادی)
- زندانیان و بازداشت شدگان توسط دولت فدرال ایالات متحده آمریکا
- سیاستمداران اهل پاناما
- ضدکمونیسمهای اهل پاناما
- قاچاقچیان مواد مخدر اهل پاناما
- کاتولیکهای رومی اهل پاناما
- گروندگان به پروتستانتیسم از کاتولیسیسم رومی
- مجرمین سده ۲۰ (میلادی)
- درگذشتگان به علت بیماری در پاناما
- سران کشور پاناما
- فعالیتهای سیآیای در قاره آمریکا
- درگذشتگان به علت خونریزی درونجمجمهای
- زندانیان فرانسه
- زندانیان و بازداشتشدگان ارتش ایالات متحده آمریکا