Jump to content

ՄԱԿ-Կանայք

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
ՄԱԿ-Կանայք
Տեսակorganization established by the United Nations?
Երկիր ԱՄՆ[1]
Հիմնադրվածհուլիսի 2, 2010[2]
Իրավ. կարգավիճակգործող
Նպատակներ
  • Կանանց նկատմամբ բռնության կանխարգելում
  • Կայուն զարգացման նպատակներ
  • Առաջնորդություն և կանանց՝ քաղաքականությունում մասնակցություն
Գլխադասային գրասենյակՆյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
ՏեղագրությունԱմերիկայի Միացյալ Նահանգներ Նյու Յորք, ԱՄՆ
Պաշտ. լեզու(ներ)ՄԱԿ-ի պաշտոնական լեզուներ
Գործադիր տնօրենՖումզիլե Մլամբո-Նգյուկա
Կայքunwomen.org​(անգլ.)​(ֆր.)​(իսպ.)

ՄԱԿ-ի Գենդերային հավասարության և կանանց հզորացման կառույց (անգլ.՝ United Nations Entity for Gender Equality and the Empowerment of Women, հայտնի է նաև որպես ՄԱԿ-Կանայք անգլ.՝ UN Women), ՄԱԿ-ի մի կազմակերպություն, որի նպատակն է ողջ աշխարհում խթանել կանանց և աղջիկների կարիքների բավարարումը։ Կանանց և աղջիկների հավասարությունը ոչ միայն մարդու հիմնարար իրավունքներից է, այլ նաև սոցիալական և տնտեսական անհրաժեշտություն։

2010 թվականին Միավորված ազգերի կազմակերպության Ընդհանուր վեհաժողովը միաձայն կողմ քվեարկեց գենդերային հավասարության և կանանց իրավազորման միավոր ստեղծելուն։ «ՄԱԿ-Կանայք» կառույցը գործել են 2011 թվականի հունվարից[3]։ Ներկայիս գործադիր տնօրենը Ֆումզիլե Մլամբո-Նգյուկան է (Հարավային Աֆրիկա)։ Ինչպես UNIFEM-ը նախկինում, այնպես էլ «ՄԱԿ-Կանայքը» ՄԱԿ-ի Զարգացման խմբի անդամ է[4]։

Գլխավոր գրասենյակը գտնվում է ԱՄՆ-ում, Նյու Յորք 1119։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 63/311 բանաձևին ի պատասխան, 2006 թվականի հունվարին Գլխավոր քարտուղարը ներկայացրեց A/64/588 զեկույց, որն ուներ «Գենդերային հավասարության և կանանց հզորացման համար համապարփակ համալիր առաջարկություն» վերնագիրը։ Իր զեկույցում Գլխավոր քարտուղարը վճռել է, որ այս գործով պետք է զբաղվի այլ՝ առանձին կազմակերպություն, և ՄԱԿ-ի մյուս կազմակերպությունները պետք է ազատվեն գենդերային հարցերով զբաղվելու պատասխանատվությունից։ «ՄԱԿ-Կանայք» կառույցը համախմբեց ՄԱԿ-ի չորս գործակալությունների և գրասենյակների՝ ՄԱԿ-ի Կանանց զարգացման հիմնադրամի, Կանանց առաջընթացի բաժնի, Գենդերային հարցերով հատուկ խորհրդականի գրասենյակի և կանանց առաջընթացի համար ՄԱԿ-ի Վերապատրաստման և գիտահետազոտական ինստիտուտի առկա մանդատները և գործառույթները։

Բացի այդ, Գլխավոր քարտուղար Բան Կի-Մունը ՄԱԿ-Կանայք կառույի հիմնադրման կապակցությամբ ասել է․

Միավորելով կանանց հարցերով զբաղվող ՄԱԿ-ի համակարգի չորս բաղադրիչները՝ անդամ պետությունները գլոբալ մակարդակով ստեղծել են կանանց և գենդերային հավասարության հարցերը բարձրացնող շատ ավելի հզոր միավոր[5]
Ֆումզիլե Մլամբո-Նգյուկան, Գործադիր տնօրեն, ՄԱԿ-Կանայք

Այս կառույցի տարեկան տարեկան սկզբնական բյուջեն կազմում է 500 միլիոն դոլար[5]։

ՄԱԿ-ի անդամ երկրների, կանանց խմբերի և քաղաքացիական հասարակության միջև երկար տարիներ տևած բանակցություններից հետո ահա 2010 թվականի հուլիսի 2-ին Գլխավոր ասամբլեան միաձայն ընդունել է 64/289 բանաձևը` ստեղծելով ՄԱԿ-ի Կանայք կառույցը, որում միավորել է միավորել ՄԱԿ-ի Կանանց զարգացման հիմնադրամի (DAW), կանանց առաջընթացի համար ՄԱԿ-ի Վերապատրաստման և գիտահետազոտական ինստիտուտի (INSTRAW, հիմնադրվել է 1976 թվական), Գենդերային հարցերի և կանանց առաջընթացի հատուկ խորհրդատուի գրասենյակի (OSAGI, 1997 թվականին) և ՄԱԿ-ի Կանանց զարգացման հիմնադրամի (UNIFEM, հիմնադրվել է 1976 թվականին) մանդատները։

Գլխավոր քարտուղար Բան Կի Մունը հայտարերել է շարժման հիմնադրման մասին, ասելով, որ նա.

Երախտապարտ է ՄԱԿ-ի անդամ պետություններին աշխարհի կանանց և աղջիկների համար նման քայլի գնալու համար։ ՄԱԿ-ի կանայք զգալիորեն կնպաստեն ՄԱԿ-ի գենդերային հավասարության խթանմանը ընդլայնելուn և ամբողջ աշխարհում կպայքարեն խտրականության դեմ[6]
- Բան Կի Մուն, ՄԱԿ-ի նախկին Գլխավոր քարտուղար

2010 թվականի սեպտեմբերի 14-ին հայտարարվել էր, որ Չիլլի նախկին նախագահ Միշել Բեչելեթը նշանակվել է ՄԱԿ-Կանայք կառույցի գործադիր տնօրենի պաշտոնին[7]։ Տարբեր պետություններ աջակցել են նման մարմնի ստեղծմանը և դիմավորել են Բեչելեթին որպես տնօրեն[8]։ Միավորված ազգերի կազմակերպության 65-րդ Գլխավոր վեհաժողովի բացման ժամանակ գլխավոր բանավեճի ժամանակ համաշխարհային առաջնորդները իրենց գոհունակությունն են ներկայացրել նման մարմնի ստեղծման և «կանանց հզորացնելու» մտադրության վերաբերյալ, ինչպես նաև ողջունել են Բեչելեթի դիրքորոշումը որպես պաշտոնակալության ղեկավար[9]։ 2011 թվականի մարտի 11-ին կանադացի Ջոն Հենդան և հնդիկ Լակշմի Պուրին առաջին անգամ նշանակվել են ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի օգնականի մակարդակով գործադիր տնօրենի տեղակալի պաշտոնում[10]։

Ընդհանուր վեհաժողովի կողմից 2010 թվականի հոկտեմբերի 2-ին ընդունված 63/311 բանաձևով սահմանված համակարգի համընդհանուր համաձայնեցման դրույթները կազմել են ՄԱԿ-Կանայք ծրագրի նախագիծը։ Ձգտելով ամրապնդել Միավորված ազգերի գենդերային հավասարության և կանանց հզորացմանն ուղղված ինստիտուցիոնալ միջոցառումները, 63/311 բանաձևը աջակցում էր ՄԱԿ-ի չորս բաղադրիչների համախմբմանը, որը կենտրոնացված էր բացառապես գենդերային հավասարությանը և կանանց հզորացման վրա։ Ընդ որում, բանաձևում պահանջվում էր, որ Գլխավոր քարտուղարը պատրաստի առաջարկություն, որը ցույց կտա համապարփակ մարմնի առաքելության հայտարարությունը և դրա ինստիտուցիոնալ միջոցառումները, ներառյալ կազմակերպչական աղյուսակը, ֆինանսավորումը և գործադիր խորհուրդը, որն էլ կվերահսկի դրա գործառնական գործունեությունը[11]։

2016 թվականին Միավորված ազգերի կանանց կազմակերպությունը Թաիլանդում կազմակերպել է GEM-TECH մրցանակաբաշխություն (խոսնակ՝ Սարիտա Ռագուվանչի)[12]։

Մանդատ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«ՄԱԿ-Կանայք» կառույցի նպատակն է ողջ աշխարհում խթանել կանանց և աղջիկների կարիքների բավարարումը, նպաստել գենդերային հավասարությանը աշխարհի տարբեր մասերում։

Կառույցի հիմնական գործառույթները հետևյալն է․

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Global LEI index
  2. ↑ https://www.unwomen.org/en/about-us/about-un-women
  3. ↑ «Frequently Asked Questions». UN Women - Asia and the Pacific. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  4. ↑ «UNDG Members». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 11-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 6-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 «Հիմնարար Փաստեր», Միավորված ազգերի կազմակերպություն [ՄԱԿ-ի մասին]. ՄԱԿ-ի հանրային վարչություն. 2013. էջ 92. ««ԲԱՆ Կի-Մունի անդրադարձը ՄԱԿ-Կանայք կառույցի ստեղծմանը»»
  6. ↑ «Welcome to UN Women». Unwomen.org. 2010 թ․ հուլիսի 2. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.
  7. ↑ *"Michelle Bachelet's Appointment to Head UN Women Widely Applauded" Արխիվացված 2011-06-11 Wayback Machine, Inter Press Service
  8. ↑ «General Debate: 65th Session». Gadebate.un.org. 2010 թ․ սեպտեմբերի 29. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 11-ին.
  9. ↑ The various speeches from all the world leader from 23-25 & 27–30 September 2010 are listed at http://gadebate.un.org/
  10. ↑ «UN Women Assistant Secretaries-General Appointed».
  11. ↑ «Resolution on 6/311 on system-wide coherence». United Nations General Assembly. 2010 թ․ նոյեմբերի 9. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 13-ին.
  12. ↑ «Congratulations to the 2016 #GEMTechAwards winners: a powerful force for positive change!». 2016 թ․ նոյեմբերի 15. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 9-ին.
  13. ↑ UN Women Leadership and political participation, November 5, 2015.
  14. ↑ UN Women Economic Empowerment, UN Women, November 5, 2015.
  15. ↑ UN Women Ending Violence against Women, November 5, 2015.
  16. ↑ UN Women Humanitarian Action, UN Women, November 5, 2015.
  17. ↑ UN Women Peace and Security, UN Women, November 5, 2015.
  18. ↑ UN Women Governance and National Planning, UN Women, November 5, 2015.
  19. ↑ UN Women 2030 Sustainable Development Agenda Արխիվացված 2020-09-21 Wayback Machine, UN Women, November 5, 2015.
  20. ↑ UN Women Leadership and political participation, UN Women, November 5, 2015.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=ՄԱԿ-Կանայք&oldid=9993714» էջից