Hispaniana literaturo

Hispaniana literaturo esas literaturo skribita da Hispani rezidanta en Hispania en Hispaniana linguo. Exkluzesas de ca defino verki skribita en la Hispana en altra landi, e verki skribita en Hispania en altra lingui.

Ol esas parto de Hispanlingua literaturo, en qua inkluzesas literaturi en la Hispana de omna Hispanlingua landi. Ol esas parto di la literaturo di Hispania, ensemble la literaturi kompozita en l'altra lingui di la lando.

Historio

Esas posibla parolar pri Hispanlingua literaturo erste pos la 13ma yarcento, en senso strikte geografiala. Til lore, on supozas kunexisto di orala poezio en Latinida lingui, sive lirika, sive epika, skribita en la Latina.

L'epika poemo Cantar de Mio Cid naracis la vivo di viro vere existanta - sua batalii, konquesti, e diala vivo. L'autoro di la poemo, nekonocata, skribis ol cirkume 1140. On supozas ke Cid mortis cirkume quaradek yari ante, en 1099. Ca epika poemo reprezentas realismo, nam nulo exajeresis, e detali esas vere reala. Mem la geografio korekte prizentas la loki ube Cid habitis e vojajis. Diferanta de altra Europana epikaji, ne existas idealigo en la poemo, e nula supernatura enti esas prezenta.

Til la yari 1950a, ordinare judikesis Cantar de Mio Cid, skribita dum la 12ma yarcento, kom la komenco di Hispanlingua literaturo. Ca poemo ordinare recitesis da bufoni. En 1948, Hungara inquestisto Samuel Miklos Stern deskovris, en anciena manuskripti konservita en Kairo, lirika strofi en aljamía (latinida linguo skribita per Araba alfabeto), nomizita harchas.

Dum la 15ma yarcento, ante la Renesanco, la produktado literaturala kreskis multe. Exempli pri poeti de ca epoko: Juan de Mena, Íñigo López de Mendoza, unesma Markezo de Santillana, e Jorge Manrique. Dum la Renesanco, importanta nomi esis poeti Garcilaso de la Vega e Juan Boscán Almogáver, religiala skriptisti Luis de León, Juan de Yepes y Álvarez (judikata kom santo da katolikismo, kun la nomo Santa Ioannes di la Kruco), e santino Teresa de Ávila, e l'anonima autoro di la novelo Lazarillo de Tormes. Dum la Renesanco, skriptisti probis rivivigar la studio di klasika fonti, e serchis meceni en la korto. Li skribis per simpla frazi, sen afektaco, e parolis pri amo segun Platonala vidopunto, pri naturo segun idiliala e mitologiala vidopunti, e pri la beleso di mulieri e la historii di dei, segun klasika idealo. Hispana monako Bartolomé de las Casas skribis multe pri l'unesma yari di koloniigo en Amerika, e kontre la sklavigo di aborijeni.