Wikipedia:Dobre Artykuły/archiwum/2023-12

2023-12-01

AS90 – brytyjska współczesna samobieżna armatohaubica kalibru 155 mm. Znajduje się na uzbrojeniu Armii Brytyjskiej od 1992 roku. Posiada lufę o długości względnej 39 kalibrów (L/39), z którą osiąga maksymalną donośność 30 km. Istnieje także wersja z lufą długości L/52, oznaczana marketingowo jako AS52 Braveheart. Chrzest bojowy AS90 przeszły w działaniach w ramach kontyngentu IFOR w byłej Jugosławii. W 2003 roku wzięły udział w II wojnie w Zatoce Perskiej. Oryginalne działa AS90 nie zostały zakupione przez żadne kraje poza Wielką Brytanią, mimo oferowania ich na eksport. Zmodernizowany AS90 uczestniczył między innymi w 1993 roku w konkursie na działo samobieżne armii USA oraz był tam badany, lecz ostatecznie zdecydowano się na modernizację dział M109 do standardu A6 Paladin. Powiodła się natomiast sprzedaż licencji na system wieżowy AS90 Braveheart Polsce, gdzie posłużył do skonstruowania polskiej armatohaubicy AHS Krab, osadzonej na innym podwoziu i wyposażonej w polski system kierowania ogniem. Czytaj więcej…

2023-12-02

Leniwcowate – monotypowa rodzina lądowych, nadrzewnych ssaków z podrzędu liściożerów w rzędzie włochaczy. Są to zwierzęta poruszające się powoli, podwieszone pod gałęziami drzew, z których rzadko schodzą. Na ziemi zwierzęta te nieporadnie pełzają posługując się przedramionami i tylnymi kończynami. Podróż rozpoczynają powoli, podpierając się trzema kończynami. Potem nieco przyspieszają, podpierając się przedramieniem oraz przeciwstawną kończyną tylną. Leniwiec jest w stanie przebywać w ten sposób istotne odległości. W wodzie leniwce okazują się być dobrymi pływakami. Pływają znacznie lepiej, niż chodzą. Żywią się liśćmi. Ich futro stanowi siedlisko glonów i licznych stawonogów, w tym motyli. Prowadzą samotny tryb życia. Samica rodzi pojedyncze młode. Rodzina obejmuje współcześnie cztery gatunki, z których leniwiec karłowaty jest krytycznie zagrożony wyginięciem, a leniwiec grzywiasty narażony. Czytaj więcej…

2023-12-03

Hudson Hornet – samochód osobowy klasy wyższej produkowany pod amerykańską marką Hudson w latach 1950–1957. Pierwsza generacja, produkowana przez Hudson Motor Car Company począwszy od 1951 roku modelowego, znana była szczególnie z licznych sukcesów w amerykańskim sporcie motorowym. Druga generacja produkowana była od 1955 roku po włączeniu marki w skład koncernu American Motors i bazowała na samochodzie Nash Ambassador. Wśród amerykańskich samochodów tego okresu obie generacje Horneta wyróżniało samonośne nadwozie i mocny silnik sześciocylindrowy; później stosowano także silnik V8. Z uwagi na malejącą sprzedaż Horneta i rosnącą popularność modelu średniej wielkości Rambler Six/V8, koncern American Motors zdecydował jednak zlikwidować odrębną markę Hudson i ostatni Hornet powstał 25 czerwca 1957 roku. Łącznie wyprodukowano 122 750 egzemplarzy samochodu. Czytaj więcej…

2023-12-04

Artabanus II (ur. ok. 30–25 p.n.e., zm. ok. 39 n.e.) – król Partów w latach od ok. 8 do ok. 39 roku. Artabanus II wywodził się z bocznej linii Arsakidów żyjącej wśród Dahów i w pierwszej dekadzie pierwszego wieku n.e. był władcą Medii Atropatene. Został powołany na tron Partii dzięki poparciu możnych, którzy nie akceptowali rządów wspieranego przez Rzym Wononesa. Artabanusowi udało się pokonać Wononesa i w 18 roku zawrzeć kompromis z Rzymem, na podstawie którego obie strony uznały za króla Armenii Artaksesa III. Rządy nowego króla Partów były jednak słabe, czego przejawem było powstanie konkurencyjnego ośrodka władzy w postaci państwa Indo-Partów w Sistanie oraz Arachozji. Niemniej z biegiem czasu Artabanus umocnił się na partyjskim tronie i po śmierci Artaksesa III w 34 roku zdecydował się rzucić wyzwanie Rzymowi i osadzić na tronie Armenii swojego syna Arsakesa. Cesarz Tyberiusz odpowiedział sformowaniem koalicji z udziałem Iberów i Albanów, którzy wyparli Partów z Armenii. Czytaj więcej…

2023-12-05

USS Chicago – amerykański krążownik pancernopokładowy, który wszedł do służby w United States Navy w 1889 roku. Był jednym z pierwszych okrętów o stalowym kadłubie zbudowanych w ramach amerykańskiego programu „Nowej Marynarki” z 1880 roku. Klasyfikowany jako krążownik I klasy. Wyporność krążownika wynosiła 4500 ton, a długość 104,3 m. Napędzały go maszyny parowe, pozwalające na osiąganie prędkości 14 węzłów, a po modernizacji – 18 węzłów. Uzbrojenie stanowiły początkowo cztery działa kalibru 203 mm, osiem dział kalibru 152 mm i dwa kalibru 127 mm oraz lżejsza artyleria. Okręt nie brał w toku służby udziału w walkach. Podczas I wojny światowej służył jako okręt flagowy Floty Okrętów Podwodnych na Atlantyku. Wycofany z czynnej służby w 1923 roku, do 1935 roku używany był jako hulk mieszkalny. W lipcu 1928 roku imię okrętu zmieniono na „Alton”. Zatonął podczas holowania na złom na Oceanie Spokojnym w lipcu 1936 roku. Czytaj więcej…

2023-12-06

Politechnika – stacja linii M1 metra w Warszawie. Znajduje się w dzielnicy Śródmieście i leży wzdłuż ul. Ludwika Waryńskiego, między al. Armii Ludowej oraz ul. Nowowiejską. Według pierwotnego harmonogramu z 1982 roku stacja miała zostać wybudowana w okresie od połowy 1984 do końca 1989 roku oraz uruchomiona w 1990 roku jako przystanek końcowy I etapu linii. W 1985 roku rozpoczęto drążenie tuneli do stacji oraz wykonywanie torów odstawczych zlokalizowanych przed przystankiem. W związku z problemami finansowymi inwestycji termin jej ukończenia był kilkukrotnie przekładany i ostatecznie w 1993 roku został określony na koniec 1994 roku. Wtedy stacja wraz z całym I etapem linii była gotowa do użytku, jednak ze względu na zmiany w prawie odbiory techniczne przedłużyły się na początek 1995 roku. Stacja została uruchomiona 7 kwietnia 1995 roku. Czytaj więcej…

2023-12-07

Lwowska szkoła matematyczna – polska matematyczna szkoła naukowa zaliczana do tzw. polskiej szkoły matematycznej, działająca w dwudziestoleciu międzywojennym we Lwowie, skupiona wokół Stefana Banacha oraz Hugona Steinhausa; specjalizowała się w analizie funkcjonalnej, wydawała Studia Mathematica. W odróżnieniu od warszawskiej szkoły matematycznej – wydającej czasopismo Fundamenta Mathematicae, zajmujące się głównie teorią mnogości, topologią i ich zastosowaniami, z którą są wspólnie zaliczane do polskiej szkoły matematycznej, szkoła lwowska zajmowała się analizą funkcjonalną, nowoczesną dziedziną matematyki powstałą oraz rozwijaną w XX wieku. Na cześć matematyków lwowskich nazwane zostały m.in: przestrzeń Banacha i baza Schaudera. Czytaj więcej…

2023-12-08

AS90 – brytyjska współczesna samobieżna armatohaubica kalibru 155 mm. Znajduje się na uzbrojeniu Armii Brytyjskiej od 1992 roku. Posiada lufę o długości względnej 39 kalibrów (L/39), z którą osiąga maksymalną donośność 30 km. Istnieje także wersja z lufą długości L/52, oznaczana marketingowo jako AS52 Braveheart. Chrzest bojowy AS90 przeszły w działaniach w ramach kontyngentu IFOR w byłej Jugosławii. W 2003 roku wzięły udział w II wojnie w Zatoce Perskiej. Oryginalne działa AS90 nie zostały zakupione przez żadne kraje poza Wielką Brytanią, mimo oferowania ich na eksport. Zmodernizowany AS90 uczestniczył między innymi w 1993 roku w konkursie na działo samobieżne armii USA oraz był tam badany, lecz ostatecznie zdecydowano się na modernizację dział M109 do standardu A6 Paladin. Powiodła się natomiast sprzedaż licencji na system wieżowy AS90 Braveheart Polsce, gdzie posłużył do skonstruowania polskiej armatohaubicy AHS Krab, osadzonej na innym podwoziu i wyposażonej w polski system kierowania ogniem. Czytaj więcej…

2023-12-09

Leniwcowate – monotypowa rodzina lądowych, nadrzewnych ssaków z podrzędu liściożerów w rzędzie włochaczy. Są to zwierzęta poruszające się powoli, podwieszone pod gałęziami drzew, z których rzadko schodzą. Na ziemi zwierzęta te nieporadnie pełzają posługując się przedramionami i tylnymi kończynami. Podróż rozpoczynają powoli, podpierając się trzema kończynami. Potem nieco przyspieszają, podpierając się przedramieniem oraz przeciwstawną kończyną tylną. Leniwiec jest w stanie przebywać w ten sposób istotne odległości. W wodzie leniwce okazują się być dobrymi pływakami. Pływają znacznie lepiej, niż chodzą. Żywią się liśćmi. Ich futro stanowi siedlisko glonów i licznych stawonogów, w tym motyli. Prowadzą samotny tryb życia. Samica rodzi pojedyncze młode. Rodzina obejmuje współcześnie cztery gatunki, z których leniwiec karłowaty jest krytycznie zagrożony wyginięciem, a leniwiec grzywiasty narażony.Czytaj więcej…

2023-12-10

Hudson Hornet – samochód osobowy klasy wyższej produkowany pod amerykańską marką Hudson w latach 1950–1957. Pierwsza generacja, produkowana przez Hudson Motor Car Company począwszy od 1951 roku modelowego, znana była szczególnie z licznych sukcesów w amerykańskim sporcie motorowym. Druga generacja produkowana była od 1955 roku po włączeniu marki w skład koncernu American Motors i bazowała na samochodzie Nash Ambassador. Wśród amerykańskich samochodów tego okresu obie generacje Horneta wyróżniało samonośne nadwozie i mocny silnik sześciocylindrowy; później stosowano także silnik V8. Z uwagi na malejącą sprzedaż Horneta i rosnącą popularność modelu średniej wielkości Rambler Six/V8, koncern American Motors zdecydował jednak zlikwidować odrębną markę Hudson i ostatni Hornet powstał 25 czerwca 1957 roku. Łącznie wyprodukowano 122 750 egzemplarzy samochodu. Czytaj więcej…

2023-12-11

Artabanus II (ur. ok. 30–25 p.n.e., zm. ok. 39 n.e.) – król Partów w latach od ok. 8 do ok. 39 roku. Artabanus II wywodził się z bocznej linii Arsakidów żyjącej wśród Dahów i w pierwszej dekadzie pierwszego wieku n.e. był władcą Medii Atropatene. Został powołany na tron Partii dzięki poparciu możnych, którzy nie akceptowali rządów wspieranego przez Rzym Wononesa. Artabanusowi udało się pokonać Wononesa i w 18 roku zawrzeć kompromis z Rzymem, na podstawie którego obie strony uznały za króla Armenii Artaksesa III. Rządy nowego króla Partów były jednak słabe, czego przejawem było powstanie konkurencyjnego ośrodka władzy w postaci państwa Indo-Partów w Sistanie oraz Arachozji. Niemniej z biegiem czasu Artabanus umocnił się na partyjskim tronie i po śmierci Artaksesa III w 34 roku zdecydował się rzucić wyzwanie Rzymowi i osadzić na tronie Armenii swojego syna Arsakesa. Cesarz Tyberiusz odpowiedział sformowaniem koalicji z udziałem Iberów i Albanów, którzy wyparli Partów z Armenii. Czytaj więcej…

2023-12-12

USS Chicago – amerykański krążownik pancernopokładowy, który wszedł do służby w United States Navy w 1889 roku. Był jednym z pierwszych okrętów o stalowym kadłubie zbudowanych w ramach amerykańskiego programu „Nowej Marynarki” z 1880 roku. Klasyfikowany jako krążownik I klasy. Wyporność krążownika wynosiła 4500 ton, a długość 104,3 m. Napędzały go maszyny parowe, pozwalające na osiąganie prędkości 14 węzłów, a po modernizacji – 18 węzłów. Uzbrojenie stanowiły początkowo cztery działa kalibru 203 mm, osiem dział kalibru 152 mm i dwa kalibru 127 mm oraz lżejsza artyleria. Okręt nie brał w toku służby udziału w walkach. Podczas I wojny światowej służył jako okręt flagowy Floty Okrętów Podwodnych na Atlantyku. Wycofany z czynnej służby w 1923 roku, do 1935 roku używany był jako hulk mieszkalny. W lipcu 1928 roku imię okrętu zmieniono na „Alton”. Zatonął podczas holowania na złom na Oceanie Spokojnym w lipcu 1936 roku. Czytaj więcej…

2023-12-13

Politechnika – stacja linii M1 metra w Warszawie. Znajduje się w dzielnicy Śródmieście i leży wzdłuż ul. Ludwika Waryńskiego, między al. Armii Ludowej oraz ul. Nowowiejską. Według pierwotnego harmonogramu z 1982 roku stacja miała zostać wybudowana w okresie od połowy 1984 do końca 1989 roku oraz uruchomiona w 1990 roku jako przystanek końcowy I etapu linii. W 1985 roku rozpoczęto drążenie tuneli do stacji oraz wykonywanie torów odstawczych zlokalizowanych przed przystankiem. W związku z problemami finansowymi inwestycji termin jej ukończenia był kilkukrotnie przekładany i ostatecznie w 1993 roku został określony na koniec 1994 roku. Wtedy stacja wraz z całym I etapem linii była gotowa do użytku, jednak ze względu na zmiany w prawie odbiory techniczne przedłużyły się na początek 1995 roku. Stacja została uruchomiona 7 kwietnia 1995 roku. Czytaj więcej…

2023-12-14

Lwowska szkoła matematyczna – polska matematyczna szkoła naukowa zaliczana do tzw. polskiej szkoły matematycznej, działająca w dwudziestoleciu międzywojennym we Lwowie, skupiona wokół Stefana Banacha oraz Hugona Steinhausa; specjalizowała się w analizie funkcjonalnej, wydawała Studia Mathematica. W odróżnieniu od warszawskiej szkoły matematycznej – wydającej czasopismo Fundamenta Mathematicae, zajmujące się głównie teorią mnogości, topologią i ich zastosowaniami, z którą są wspólnie zaliczane do polskiej szkoły matematycznej, szkoła lwowska zajmowała się analizą funkcjonalną, nowoczesną dziedziną matematyki powstałą oraz rozwijaną w XX wieku. Na cześć matematyków lwowskich nazwane zostały m.in: przestrzeń Banacha i baza Schaudera. Czytaj więcej…

2023-12-15

AS90 – brytyjska współczesna samobieżna armatohaubica kalibru 155 mm. Znajduje się na uzbrojeniu Armii Brytyjskiej od 1992 roku. Posiada lufę o długości względnej 39 kalibrów (L/39), z którą osiąga maksymalną donośność 30 km. Istnieje także wersja z lufą długości L/52, oznaczana marketingowo jako AS52 Braveheart. Chrzest bojowy AS90 przeszły w działaniach w ramach kontyngentu IFOR w byłej Jugosławii. W 2003 roku wzięły udział w II wojnie w Zatoce Perskiej. Oryginalne działa AS90 nie zostały zakupione przez żadne kraje poza Wielką Brytanią, mimo oferowania ich na eksport. Zmodernizowany AS90 uczestniczył między innymi w 1993 roku w konkursie na działo samobieżne armii USA oraz był tam badany, lecz ostatecznie zdecydowano się na modernizację dział M109 do standardu A6 Paladin. Powiodła się natomiast sprzedaż licencji na system wieżowy AS90 Braveheart Polsce, gdzie posłużył do skonstruowania polskiej armatohaubicy AHS Krab, osadzonej na innym podwoziu i wyposażonej w polski system kierowania ogniem. Czytaj więcej…

2023-12-16

Leniwcowate – monotypowa rodzina lądowych, nadrzewnych ssaków z podrzędu liściożerów w rzędzie włochaczy. Są to zwierzęta poruszające się powoli, podwieszone pod gałęziami drzew, z których rzadko schodzą. Na ziemi zwierzęta te nieporadnie pełzają posługując się przedramionami i tylnymi kończynami. Podróż rozpoczynają powoli, podpierając się trzema kończynami. Potem nieco przyspieszają, podpierając się przedramieniem oraz przeciwstawną kończyną tylną. Leniwiec jest w stanie przebywać w ten sposób istotne odległości. W wodzie leniwce okazują się być dobrymi pływakami. Pływają znacznie lepiej, niż chodzą. Żywią się liśćmi. Ich futro stanowi siedlisko glonów i licznych stawonogów, w tym motyli. Prowadzą samotny tryb życia. Samica rodzi pojedyncze młode. Rodzina obejmuje współcześnie cztery gatunki, z których leniwiec karłowaty jest krytycznie zagrożony wyginięciem, a leniwiec grzywiasty narażony.Czytaj więcej…

2023-12-17

Hudson Hornet – samochód osobowy klasy wyższej produkowany pod amerykańską marką Hudson w latach 1950–1957. Pierwsza generacja, produkowana przez Hudson Motor Car Company począwszy od 1951 roku modelowego, znana była szczególnie z licznych sukcesów w amerykańskim sporcie motorowym. Druga generacja produkowana była od 1955 roku po włączeniu marki w skład koncernu American Motors i bazowała na samochodzie Nash Ambassador. Wśród amerykańskich samochodów tego okresu obie generacje Horneta wyróżniało samonośne nadwozie i mocny silnik sześciocylindrowy; później stosowano także silnik V8. Z uwagi na malejącą sprzedaż Horneta i rosnącą popularność modelu średniej wielkości Rambler Six/V8, koncern American Motors zdecydował jednak zlikwidować odrębną markę Hudson i ostatni Hornet powstał 25 czerwca 1957 roku. Łącznie wyprodukowano 122 750 egzemplarzy samochodu. Czytaj więcej…

2023-12-18

Filmografia Humphreya Bogarta – w trwającej 34 lata karierze, Humphrey Bogart występował w filmach, radiu, telewizji i na scenie. Zagrał w 74 produkcjach fabularnych. W latach 1943–1949 i 1955 był notowany w pierwszej dziesiątce najbardziej dochodowych amerykańskich aktorów. Szesnaście filmów, w których Bogart wziął udział, było nominowanych przynajmniej do jednego Oscara, a sześć z nich zdobyło co najmniej jedną statuetkę. Sam aktor był trzykrotnie nominowany do nagrody Akademii Filmowej, z czego zdobył jednego Oscara. Trzydzieści cztery produkcje z udziałem aktora, po uwzględnieniu inflacji, przekroczyło sumę 100 milionów dolarów dochodu z biletów na rynku krajowym. Humphrey Bogart uznawany jest przez biografów i historyków za jedną z największych oraz najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii amerykańskiego kina i „Złotej Ery Hollywood”. W 1999 roku American Film Institute ogłosił go „największym aktorem wszech czasów”. Po współczesne czasy stawiany jest jako wzorzec męskich ról. Czytaj więcej…

2023-12-19

Zbierające kłosy – obraz autorstwa francuskiego malarza Jeana-François Milleta, ukończony w 1857 roku. Millet urodził się w zamożnej chłopskiej rodzinie, do dwudziestego roku życia pracował w gospodarstwie. Jako naoczny świadek chłopskiej doli, znał dokładnie specyfikę prac wiejskich. Obraz jest wynikiem dziesięcioletniego badania tematu pracujących przy żniwach ludzi. Artysta wykonał dziesiątki rysunków żniwiarzy, które posłużyły mu w końcu do wykonania szkicu końcowego dzieła. Obraz przedstawia trzy kobiety zbierające pozostałości po żniwach na złotym rżysku. Każda z nich skupia się na pracy, mając wzrok wbity w ziemię. Od robotnic bije trud i zmęczenie. Twarze kobiet są czerwone od upalnego słońca, ciała są pochylone, głowy opuszczone poniżej bioder. Kobiety są ubrane w samodział, każda ma na głowie ciężką bawełnianą chustę. Mimo realistycznego oddania biedy i ubóstwa kłosiarek, ich ukazanie jest hołdem dla prostoty. Monumentalizm i bijąca od kobiet godność jest wyrazem szacunku artysty do ciężkiej chłopskiej rzeczywistości. Obraz znajduje się w Musée d’Orsay w Paryżu. Czytaj więcej…

2023-12-20

Uchatkowate – rodzina dużych ssaków morskich z rzędu drapieżnych. Wraz z fokami oraz morsami są zaliczane do ssaków płetwonogich. Prowadzą wodno-lądowy tryb życia. Najwięcej gatunków obejmuje kotik; rodzina obejmuje też 3 gatunki uszanki i kilka rodzajów monotypowych. Polują w wodzie, głównie na ryby, skorupiaki i mięczaki. Odpoczywają i rozmnażają się na lądzie, gdzie samce wykazują terytorializm i poligamię. Po rocznej ciąży z opóźnioną implantacją samica rodzi zwykle pojedyncze młode. W większości świata uchatkowate objęte są ochroną; stanowią jednak nadal obiekt polowań w Namibii i Rosji. Polowania doprowadziły do wyginięcia uszanki japońskiej i znacząco zmniejszyły pogłowie innych gatunków. Czytaj więcej…

2023-12-21

HMP Belmarsh – męskie więzienie kategorii A, zlokalizowane w gminie Greenwich w Londynie w Anglii. Zostało zbudowane na terenie dawnych zakładów uzbrojenia artyleryjskiego Royal Arsenal. Więzienie zarządzane jest przez agencję rządową His Majesty’s Prison Service i przylega bezpośrednio do HMP Thameside oraz HMP Isis. Obiekt połączony jest przejściem podziemnym z sądem koronnym, w którym odbywają się głośne sprawy sądowe, zwłaszcza dotyczące bezpieczeństwa narodowego. W sierpniu 2020 roku miało pojemność operacyjną 826 i przetrzymywało 778 więźniów. Belmarsh jest jednym z ośmiu więzień o zaostrzonym rygorze w Anglii i Walii. Zostało zaprojektowane z myślą o przestępcach uznawanych za zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego, w tym terrorystów IRA. Czytaj więcej…

2023-12-22

Estonia na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2010 – trzydziestoosobowa kadra sportowców reprezentujących Estonię na igrzyskach w 2010 roku w Vancouver. W reprezentacji znalazło się osiemnastu mężczyzn i dwanaście kobiet. Wzięli oni udział w 26 konkurencjach w czterech dyscyplinach sportowych. Jedyny medal dla reprezentacji Estonii wywalczyła Kristina Šmigun-Vähi w biegu indywidualnym kobiet na 10 km techniką dowolną. Najmłodszą reprezentantką w kadrze była łyżwiarka Irina Štork (16 lat i 319 dni), natomiast najstarszym – biegacz Andrus Veerpalu (39 lat i 21 dni). Rolę chorążego reprezentacji podczas ceremonii otwarcia igrzysk pełnił biathlonista Roland Lessing, a podczas ceremonii zamknięcia – biegaczka Kristina Šmigun-Vähi. Był to ósmy start Estonii na zimowych igrzyskach olimpijskich oraz trzeci z rzędu, podczas którego Estończycy zdobyli medal olimpijski. Czytaj więcej…

2023-12-23

ORP Kujawiak – polski okręt podwodny z okresu zimnej wojny, a wcześniej radziecki M-245, jeden z sześciu pozyskanych przez Polskę okrętów serii XV typu M. Okręt wypierał 283 tony w położeniu nawodnym i 353 tony pod wodą, a jego główną bronią były cztery torpedy kalibru 533 mm wystrzeliwane z czterech wewnętrznych wyrzutni. Jednostka rozwijała na powierzchni prędkość ponad 15 węzłów, osiągając zasięg 4500 Mm przy prędkości 8 węzłów. Okręt został zwodowany w czerwcu 1949 roku w stoczni numer 196 w Leningradzie, a do służby w Marynarce Wojennej ZSRR wcielono go w październiku 1949 roku, z przydziałem do Floty Bałtyckiej. W 1955 roku jednostka została wydzierżawiona przez Polskę i 27 maja tego roku weszła w skład Marynarki Wojennej. Okręt nosił w toku służby numery burtowe: M-104, P-104 i 305. Po intensywnej eksploatacji został wycofany ze służby w 1966 roku, a następnie zatopiony jako okręt-cel w Zatoce Puckiej. Czytaj więcej…

2023-12-24

Długa noc – polski psychologiczny film wojenny z 1967 roku w reżyserii Janusza Nasfetera, na podstawie powieści Noc Wiesława Rogowskiego. Treścią filmu są dylematy mieszkańców pewnego domu w okupowanej Polsce podczas II wojny światowej, gdzie jeden z domowników zostaje zdemaskowany jako współpracownik oddziału partyzanckiego oraz jako osoba przechowująca Żyda. Długa noc była jednym z najstarszych półkowników – filmów, których rozpowszechnianie uniemożliwiła cenzura prewencyjna w okresie rządów komunistycznych. Zrealizowany w aurze nastrojów antysemickich, film Nasfetera nie był dopuszczany do wyświetlania aż do 1989 roku. Długa noc nie zdobyła popularności porównywalnej z wieloma innymi polskimi półkownikami i została zapomniana zarówno przez widownię, jak i krytyków. Nasfeter w wywiadzie dla Gazety Wyborczej w 1992 roku twierdził, że Długą noc uznawał za swoje najwybitniejsze dzieło, a także najbardziej osobiste w jego karierze. Czytaj więcej…

2023-12-25

Filmografia Humphreya Bogarta – w trwającej 34 lata karierze, Humphrey Bogart występował w filmach, radiu, telewizji i na scenie. Zagrał w 74 produkcjach fabularnych. W latach 1943–1949 i 1955 był notowany w pierwszej dziesiątce najbardziej dochodowych amerykańskich aktorów. Szesnaście filmów, w których Bogart wziął udział, było nominowanych przynajmniej do jednego Oscara, a sześć z nich zdobyło co najmniej jedną statuetkę. Sam aktor był trzykrotnie nominowany do nagrody Akademii Filmowej, z czego zdobył jednego Oscara. Trzydzieści cztery produkcje z udziałem aktora, po uwzględnieniu inflacji, przekroczyło sumę 100 milionów dolarów dochodu z biletów na rynku krajowym. Humphrey Bogart uznawany jest przez biografów i historyków za jedną z największych oraz najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii amerykańskiego kina i „Złotej Ery Hollywood”. W 1999 roku American Film Institute ogłosił go „największym aktorem wszech czasów”. Po współczesne czasy stawiany jest jako wzorzec męskich ról. Czytaj więcej…

2023-12-26

Zbierające kłosy – obraz autorstwa francuskiego malarza Jeana-François Milleta, ukończony w 1857 roku. Millet urodził się w zamożnej chłopskiej rodzinie, do dwudziestego roku życia pracował w gospodarstwie. Jako naoczny świadek chłopskiej doli, znał dokładnie specyfikę prac wiejskich. Obraz jest wynikiem dziesięcioletniego badania tematu pracujących przy żniwach ludzi. Artysta wykonał dziesiątki rysunków żniwiarzy, które posłużyły mu w końcu do wykonania szkicu końcowego dzieła. Obraz przedstawia trzy kobiety zbierające pozostałości po żniwach na złotym rżysku. Każda z nich skupia się na pracy, mając wzrok wbity w ziemię. Od robotnic bije trud i zmęczenie. Twarze kobiet są czerwone od upalnego słońca, ciała są pochylone, głowy opuszczone poniżej bioder. Kobiety są ubrane w samodział, każda ma na głowie ciężką bawełnianą chustę. Mimo realistycznego oddania biedy i ubóstwa kłosiarek, ich ukazanie jest hołdem dla prostoty. Monumentalizm i bijąca od kobiet godność jest wyrazem szacunku artysty do ciężkiej chłopskiej rzeczywistości. Obraz znajduje się w Musée d’Orsay w Paryżu. Czytaj więcej…

2023-12-27

Uchatkowate – rodzina dużych ssaków morskich z rzędu drapieżnych. Wraz z fokami oraz morsami są zaliczane do ssaków płetwonogich. Prowadzą wodno-lądowy tryb życia. Najwięcej gatunków obejmuje kotik; rodzina obejmuje też 3 gatunki uszanki i kilka rodzajów monotypowych. Polują w wodzie, głównie na ryby, skorupiaki i mięczaki. Odpoczywają i rozmnażają się na lądzie, gdzie samce wykazują terytorializm i poligamię. Po rocznej ciąży z opóźnioną implantacją samica rodzi zwykle pojedyncze młode. W większości świata uchatkowate objęte są ochroną; stanowią jednak nadal obiekt polowań w Namibii i Rosji. Polowania doprowadziły do wyginięcia uszanki japońskiej i znacząco zmniejszyły pogłowie innych gatunków. Czytaj więcej…

2023-12-28

HMP Belmarsh – męskie więzienie kategorii A, zlokalizowane w gminie Greenwich w Londynie w Anglii. Zostało zbudowane na terenie dawnych zakładów uzbrojenia artyleryjskiego Royal Arsenal. Więzienie zarządzane jest przez agencję rządową His Majesty’s Prison Service i przylega bezpośrednio do HMP Thameside oraz HMP Isis. Obiekt połączony jest przejściem podziemnym z sądem koronnym, w którym odbywają się głośne sprawy sądowe, zwłaszcza dotyczące bezpieczeństwa narodowego. W sierpniu 2020 roku miało pojemność operacyjną 826 i przetrzymywało 778 więźniów. Belmarsh jest jednym z ośmiu więzień o zaostrzonym rygorze w Anglii i Walii. Zostało zaprojektowane z myślą o przestępcach uznawanych za zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego, w tym terrorystów IRA. Czytaj więcej…

2023-12-29

Estonia na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2010 – trzydziestoosobowa kadra sportowców reprezentujących Estonię na igrzyskach w 2010 roku w Vancouver. W reprezentacji znalazło się osiemnastu mężczyzn i dwanaście kobiet. Wzięli oni udział w 26 konkurencjach w czterech dyscyplinach sportowych. Jedyny medal dla reprezentacji Estonii wywalczyła Kristina Šmigun-Vähi w biegu indywidualnym kobiet na 10 km techniką dowolną. Najmłodszą reprezentantką w kadrze była łyżwiarka Irina Štork (16 lat i 319 dni), natomiast najstarszym – biegacz Andrus Veerpalu (39 lat i 21 dni). Rolę chorążego reprezentacji podczas ceremonii otwarcia igrzysk pełnił biathlonista Roland Lessing, a podczas ceremonii zamknięcia – biegaczka Kristina Šmigun-Vähi. Był to ósmy start Estonii na zimowych igrzyskach olimpijskich oraz trzeci z rzędu, podczas którego Estończycy zdobyli medal olimpijski. Czytaj więcej…

2023-12-30

ORP Kujawiak – polski okręt podwodny z okresu zimnej wojny, a wcześniej radziecki M-245, jeden z sześciu pozyskanych przez Polskę okrętów serii XV typu M. Okręt wypierał 283 tony w położeniu nawodnym i 353 tony pod wodą, a jego główną bronią były cztery torpedy kalibru 533 mm wystrzeliwane z czterech wewnętrznych wyrzutni. Jednostka rozwijała na powierzchni prędkość ponad 15 węzłów, osiągając zasięg 4500 Mm przy prędkości 8 węzłów. Okręt został zwodowany w czerwcu 1949 roku w stoczni numer 196 w Leningradzie, a do służby w Marynarce Wojennej ZSRR wcielono go w październiku 1949 roku, z przydziałem do Floty Bałtyckiej. W 1955 roku jednostka została wydzierżawiona przez Polskę i 27 maja tego roku weszła w skład Marynarki Wojennej. Okręt nosił w toku służby numery burtowe: M-104, P-104 i 305. Po intensywnej eksploatacji został wycofany ze służby w 1966 roku, a następnie zatopiony jako okręt-cel w Zatoce Puckiej. Czytaj więcej…

2023-12-31

Marek Hłasko (ur. 14 stycznia 1934 w Warszawie, zm. 14 czerwca 1969 w Wiesbaden) – polski pisarz i scenarzysta filmowy. Jest autorem takich dzieł jak Pierwszy krok w chmurach, Ósmy dzień tygodnia, Następny do raju oraz Palcie ryż każdego dnia. Jego pierwsze opowiadania wyszły drukiem w 1955 roku, jednak dopiero po wydaniu zbioru Pierwszy krok w chmurach w 1956 roku zyskał ogólnokrajowe uznanie. Zdobywszy popularność, skupił się na pisarstwie i wydawał kolejne dzieła. Jednocześnie był współautorem scenariuszy do adaptacji filmowych swoich dzieł. W trakcie prac przy pierwszym filmie poznał niemiecką aktorkę Sonję Ziemann, z którą był w związku małżeńskim w latach 1962–1967. W 1958 roku wyjechał do Paryża, rozpoczynając tym samym swój okres emigracyjny. Do końca życia mieszkał za granicą. Krytyka twórczości Hłaski jest niejednoznaczna. Początkowo, po wydaniu Pierwszego kroku w chmurach, pisarz był chwalony – został uhonorowany Nagrodą Pracy w 1955 roku. Po wyjeździe za granicę został napiętnowany przez ówczesne polskie władze. Czytaj więcej…