Adamówka (województwo podkarpackie)

Adamówka
	wieś
	; Kościół filialny
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	przeworski
Gmina	Adamówka
Liczba ludności (2021)	1175
Strefa numeracyjna	16
Kod pocztowy	37-534
Tablice rejestracyjne	RPZ
SIMC	0598569
	Położenie na mapie gminy Adamówka Adamówka
	Położenie na mapie Polski Adamówka
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Adamówka
	Położenie na mapie powiatu przeworskiego Adamówka
	50°15′30″N 22°41′45″E/50,258333 22,695833
	Multimedia w Wikimedia Commons

Adamówka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przeworskim, w gminie Adamówka^[5], na Płaskowyżu Tarnogrodzkim. Leży przy drodze wojewódzkiej nr 835.

Miejscowość jest siedzibą gminy Adamówka.

Kościół w Adamówce jest kościołem filialnym rzymskokatolickiej parafii św. Judy Tadeusza w Krasnem^[6].

Dobra tabularne ordynacji Czartoryskich, położone w 1905 roku w powiecie jarosławskim Królestwa Galicji i Lodomerii^[7].

W latach 1853–1975 Adamówka administracyjnie należała do powiatu jarosławskiego.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Adamówka. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

Integralne części wsi Adamówka^[5]^[4]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0598575	Bednarze	część wsi
0598581	Folwark	część wsi
0598598	Gancarze	część wsi
0598606	Nowiny	część wsi
0598612	Zapolek	część wsi

Historia

Wieś została założona przez Adama Sieniawskiego – właściciela dóbr sieniawskich. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1668. Źródła podają, że we wsi znajdował się duży folwark, była też karczma i młyn. Podczas I wojny światowej w okolicy Adamówki toczyły się ciężkie walki. Pamiątką po nich jest cmentarz wojenny^[8].

W 1934 roku powstała Gmina (zbiorowa) Adamówka, w której skład weszły dotychczasowe gminy jednostkowe: Adamówka, Cieplice, Dobcza, Dobra, Krasne, Majdan Sieniawski, Pawłowa i Słoboda^[9].

W 1897 roku wybrano zwierzchność gminną, której naczelnikiem został Mikołaj Szegda. W 87 domach było 489 mieszkańców, a w obszarze dworskim było w 8 domach 79 mieszkańców^[10]. W 1921 roku w Adamówce było 101 domów. W latach 1943–1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 30 Polaków^[11]. W 1945 roku na Ukrainę wysiedlono 185 osób z 46 domów.

7 października 1974 roku odsłonięto we wsi pomnik ku czci 4 funkcjonariuszy MO z Adamówki, którzy w latach 1944–1947 zginęli w walkach z UPA^[12].

Kościół

Adamówka najpierw należała do parafii w Majdanie Sieniawskim, a od 1957 roku należy do parafii Krasne. W 1909 roku zbudowano drewnianą kaplicę pw. "Matki Bożej Różańcowej", która została rozbudowana w 1978 roku. Od 1967 roku nabożeństwa były odprawiane w każdą niedzielę. W latach 2002–2008 zbudowano murowany kościół filialny, który został 9 listopada 2008 roku konsekrowany przez abp metropolitę Przemyskiego Józefa Michalika i otrzymał wezwanie: Matki Bożej Królowej Rodzin.

Oświata

Początki szkolnictwa w Adamówce są datowane na 1889 rok, gdy powstała szkoła "niezorganizowana", która nie posiadała stałego nauczyciela. Szkoła została reskryptem Rady szkolnej krajowej 1 września 1891 roku zorganizowana jako publiczna^[13]. W latach 1891–1892 szkoła była filialna, a od 1892 roku była 1-klasowa. W latach 1889–1905 szkoła nie posiadała stałego nauczyciela (posada opróżniona; posada nieobsadzona).

27 sierpnia 1959 została oddana do użytku w Adamówce szkoła-pomnik tysiąclecia, wybudowana jako piąta w kraju i pierwsza w województwie rzeszowskim^[14].

Patronem szkoły podstawowej jest św. Jan Paweł II.

W 1999 roku podjęto decyzję o budowie budynku gimnazjum, który wybudowano w latach 2000-2001. 24 sierpnia 2001 roku na podstawie uchwały Rady Gminy w Adamówce patronem gimnazjum została sł. boża Anna Jenke. 3 września 2001 roku odbyło się poświęcenie gimnazjum, którego dokonał abp Józef Michalik. 18 listopada 2007 roku oddano do użytku Halę Sportową.

Nauczyciele szkoły w Adamówce.: 1889–1905. Posada opróżniona lub nieobsadzona^[15].; 1905–1906. Leopold Łańcucki^[16].; 1906–1907. Tekla Trembicka^[17].; 1907–1908. Jadwiga Rybińska^[18].; 1908–1914(?). Helena Czupówna^[19].

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 201
↑ Wieś Adamówka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-12-29] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 3 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
↑ ^a ^b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ Parafia na stronie diecezji. [dostęp 2017-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-25)].
↑ Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z W. Ks. Krakowskiem, Kraków, 1905, s. 2
↑ Strona gminy, miejsca pamięci
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 646
↑ Skorowidz Powiatu Jarosławskiego na rok 1902 (s. 48) [dostęp 2017-12-18]
↑ SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 251, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .
↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 590
↑ Skorowidz Powiatu Jarosławskiego na rok 1902 (str. 138) [dostęp 2017-12-20]
↑ Szkoły pomniki tysiąclecia państwa polskiego na ziemi rzeszowskiej. Rzeszów: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa” w Krakowie.Wojewódzki Komitet Społecznego Funduszu Budowy Szkół i Internatów w Rzeszowie, 1966, s. 11.
↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1890 (s. 436) [dostęp 2017-12-20]
↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1906 (s. 591) [dostęp 2017-12-20]
↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1907 (s. 591) [dostęp 2017-12-20]
↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1908 (s. 591) [dostęp 2017-12-20]
↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1909 (s. 642) [dostęp 2017-12-20]

Linki zewnętrzne

Adamówka 2(1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 22 .
Opis sołectwa na stronie urzędu gminy
Mapa katastralna wsi Adamówka z 1854 roku

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 201

[pwl-2] Wieś Adamówka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-12-29] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 3 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-4] TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].

[Dz.U._29/2013-5] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[6] Parafia na stronie diecezji. [dostęp 2017-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-25)].

[7] Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z W. Ks. Krakowskiem, Kraków, 1905, s. 2

[8] Strona gminy, miejsca pamięci

[9] Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 646

[10] Skorowidz Powiatu Jarosławskiego na rok 1902 (s. 48) [dostęp 2017-12-18]

[siekierka22-11] SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 251, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .

[12] Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 590

[13] Skorowidz Powiatu Jarosławskiego na rok 1902 (str. 138) [dostęp 2017-12-20]

[14] Szkoły pomniki tysiąclecia państwa polskiego na ziemi rzeszowskiej. Rzeszów: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa” w Krakowie.Wojewódzki Komitet Społecznego Funduszu Budowy Szkół i Internatów w Rzeszowie, 1966, s. 11.

[15] Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1890 (s. 436) [dostęp 2017-12-20]

[16] Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1906 (s. 591) [dostęp 2017-12-20]

[17] Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1907 (s. 591) [dostęp 2017-12-20]

[18] Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1908 (s. 591) [dostęp 2017-12-20]

[19] Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1909 (s. 642) [dostęp 2017-12-20]

[2]

[3]

[4]

[1]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]