Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki

Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki
	; Portret Franciszka, autorstwa Marie Prévot Gomier (1825)
	; Druck
	Książę Drucki-Lubecki
Rodzina	Druccy-Lubeccy
Data i miejsce urodzenia	16 grudnia 1779 ; Pohost koło Pińska
Data i miejsce śmierci	28 maja 1846 ; Sankt Petersburg
Ojciec	Franciszek Drucki Lubecki
Matka	Genowefa z Olizarów-Wołczkiewiczów
Żona	Maria Scipio del Campo
Dzieci	August, Julia, Józef Gabriel Gustaw, Seweryna, Aleksandra Medarda Franciszka, Jadwiga
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Niektóre z zamieszczonych tu informacji od 2018-09 wymagają weryfikacji.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki herbu Druck (ur. 16 grudnia 1779 w Pohoście na Polesiu, zm. 28 maja 1846 w Sankt Petersburgu)^[1] – polski książę, polityk, minister skarbu Królestwa Polskiego w latach 1821–1830, minister prezydujący w Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji Królestwa Polskiego w grudniu 1830 roku^[2], członek Komisji Najwyższej Egzaminacyjnej przy Radzie Stanu Królestwa Kongresowego w 1830 roku, członek Rządu Tymczasowego Królestwa Polskiego w 1815 roku^[3], założyciel Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego (1825) i Banku Polskiego (1828), marszałek guberni grodzieńskiej w latach 1815–1817 i 1828–1834, marszałek powiatu grodzieńskiego w latach 1809–1815, rzeczywisty radca stanu^[4].

Zwany był „małym księciem”^{[potrzebny przypis]}.

Życiorys

Wychowywał się w podupadłej rodzinie magnackiej. Syn kasztelana pińskiego księcia Franciszka Druckiego Lubeckiego i Genowefy z Olizarów-Wołczkiewiczów (siostry Filipa Nereusza Olizara). Miał siedmioro rodzeństwa:

Onufrego, marszałka powiatowego pińskiego, żonatego z Apolinarią Żabą h. Kościesza
Teresę zamężną za Józefem Scipio del Campo h. wł.
Karola Józefa Idziego, marszałka powiatowego pińskiego, żonatego z Nimfą Ślizień h. Świat
Hieronima, marszałka powiatowego pińskiego, żonatego z Krystyną Niemirowicz-Szczytt h. Jastrzębiec
Annę za Józefem Strutyńskim
Józefę za Wojciechem Pusłowskim h. Szeliga
Teklę za Józefem Niemirowiczem-Szczyttem h. Jastrzębiec^[5]

W wieku siedmiu lat, razem z młodszym o rok bratem Hieronimem, został oddany przez ojca do Korpusu Kadetów w Petersburgu. Według przekazu rodzinnego stało się tak z powodu rozkazu lub na życzenie potężnego rosyjskiego feldmarszałka Potiomkina^[6]. W 1797 r. ukończył naukę w kuźni kadr rosyjskiego imperium ze stopniem podchorążego i przeszedł do nizowskiego pułku muszkieterów. Nauka i brutalna tresura w petersburskim korpusie zaważyła na poglądach o Rosji i dalszym życiu księcia. Poza perfekcyjną znajomością języka rosyjskiego z akcentem petersburskim zaowocowała osobistymi znajomościami z Rosjanami, którzy w późniejszych latach objęli wiele istotnych stanowisk w instytucjach Petersburga. Będąc oficerem w armii rosyjskiej w latach 1798–1799 służył pod komendą feldmarszałka Suworowa, brał udział w czteromiesięcznej kampanii włoskiej przeciw Francji, nie walczył jednak bezpośrednio przeciw legionom Dąbrowskiego. Według opinii na temat służby siedmiokrotnie brał udział w walce, a za męstwo wykazane w starciu z wojskami francuskimi w okolicach Alessandrii w czerwcu 1799 roku został mianowany kawalerem Orderu św. Anny 3 klasy. Z powodu kontuzji żebra w grudniu 1800 zwolnił się z wojska i po kilkunastu latach powrócił na Litwę. Osiadł w Czerlonie na Grodzieńszczyźnie, po ślubie ze swoją czternastoletnią siostrzenicą Marią 20 czerwca 1814 r. przeniósł się do Szczuczyna.

W 1806 roku został wybrany członkiem komitetu gubernialnego do spraw żydowskich. W styczniu 1809 roku, w wieku 30 lat, został wybrany przez szlachtę na marszałka powiatu grodzieńskiego. W latach 1813–1815 był członkiem Rady Najwyższej Tymczasowej Księstwa Warszawskiego. Zwolennik polityki prorosyjskiej na Litwie. Wiązał nadzieje na odbudowę Polski z Aleksandrem I.

Będąc w latach 1821–1830 ministrem skarbu Królestwa Polskiego, wprowadził politykę oszczędnościową, egzekwował bezwzględnie zaległości podatkowe, nałożył podatek pośredni na niektóre artykuły pierwszej potrzeby, rozbudował monopol państwowy na sól i wyroby tytoniowe, a także wspierał program poszukiwań soli. W ten sposób zlikwidował deficyt budżetowy oraz zapewnił budżetowi nadwyżkę, która mogła być przeznaczana na inwestycje. Zapewnił także Polsce zewnętrzne rynki zbytu i zabezpieczył ją przed obcą konkurencją. Wydał decyzję o budowie rządowej warzelni soli w Ciechocinku. Przed podjęciem decyzji zabiegał o poparcie i zgodę namiestnika, księcia Józefa Zajączka i przychylność króla Polski i cesarza Rosji. Inicjator założenia Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w 1825 roku i Banku Polskiego w 1828. Jego dziełem była wstępna industrializacja ziem Królestwa, rozwój starych gałęzi przemysłu jak hutnictwo w Zagłębiu Staropolskim oraz nowych jak górnictwo w Zagłębiu Dąbrowskim czy włókiennictwo w Łodzi. Dzięki swoim wpływom w Sankt Petersburgu i argumentacji politycznej doprowadził do zniesienia bariery celnej między Rosją i Polską, co zapewniło wyrobom polskim nieograniczoną niemal możliwość zbytu na terenie Rosji i tranzyt przez Rosję dalej na wschód. Chroniąc kraj od konkurencji wyrobów pochodzących z krajów niemieckich, wprowadził protekcyjne cła przywozowe na granicy z Prusami. Spowodowało to tzw. wojnę celną z Prusami. Widocznym efektem tych wydarzeń jest Kanał Augustowski, mający umożliwić transport rzeczny z obszaru Królestwa na Bałtyk bez potrzeby przekraczania granicy pruskiej. Zbudował w Polsce nowoczesne drogi.

Jako zwolennik polityki ugody z Rosją wystąpił przeciwko powstaniu listopadowemu. W grudniu 1830 roku zawiózł, wraz z Janem Nepomucenem Jezierskim, petycję do cesarza, żądając przestrzegania konstytucji, wyprowadzenia wojsk rosyjskich z obszaru Królestwa oraz włączenia w jego skład tzw. Ziem zabranych. Po odrzuceniu petycji i wybuchu wojny polsko-rosyjskiej zdecydował się pozostać w Rosji.

Od 1832 był członkiem rosyjskiej Rady Państwa. W 1816 odznaczony Orderem Orła Białego, w 1785 kawaler Orderu Świętego Stanisława, w 1815 odznaczony rosyjskim Orderem św. Włodzimierza^[7]. Odznaczony Orderem Świętego Aleksandra Newskiego, Wielkim Krzyżem austriackiego Orderu Leopolda, pruskim Orderem Orła Czerwonego 1. klasy i saskim Orderem Korony Rucianej^[8]. Był członkiem honorowym Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk^[9].

Po śmierci księcia w roku 1846 w Petersburgu, jego ciało zostało przetransportowane i pochowane w grobowcu rodzinnym^[10] w kaplicy kościoła św. Wojciecha w Olszewie w rejonie bereskim na Białorusi^[11]. Kościół uległ zniszczeniu w wieku XX^[12].

Z małżeństwa z Marią Scipio del Campo pozostawił dwóch synów i pięć córek:

Augustę (ur. 1808)^{[potrzebny przypis]} za Leonem Siemieńskim
Julię (ur. 1811)^{[potrzebny przypis]} za Ksawerym hr. Pusłowskim
Józefa Gabriela Gustawa (ur. 1817)
Genowefę Paulinę Emilię (ur. 1821) za Władysławem Pusłowskim
Sewerynę (ur. 1824) za Achillesem Zaleskim
Aleksandra Medarda Franciszka (ur. 8 VII 1827) żonatego z Marią Szemiot
Jadwigę (ur. 1836) za Stanisławem Bychowcem.

W 1918 roku od nazwiska Ksawerego Druckiego-Lubeckiego nazwano minerał lubeckit, odmianę psylomelanu występującą w Miedziance koło Kielc^[13]. Wizerunek Ksawerego Druckiego-Lubeckiego został umieszczony na złotej monecie okolicznościowej o nominale 200 zł wyemitowanej 30 marca 2009 roku z okazji 180. rocznicy założenia pierwszego banku centralnego w Polsce^[14]. Jego imieniem nazwano ulice w Bydgoszczy i Kielcach.

Działalność masońska

W XVIII wieku był członkiem loży wolnomularskiej Świątynia Izis, członkiem honorowym lóż: Doskonała Jedność w 1820 roku, Przyjaciele Ludzkości, Zum Gutten Hirten w 1821 roku^[15].

Zobacz też

Przypisy

↑ Lubecki-Drucki Franciszek Ksawery, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-01-04] .
↑ Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 572.
↑ Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 572.
↑ Спісы маршалкаў шляхты Гарадзенскай губерні ў ХІХ ст. (паводле Люцыяна Шчукі), w: „Герольд Litherland” № 3–4 (3). Горадня, 2001. Год І, s. 110.
↑ A. Boniecki, Herbarz polski, t. XV, s. 20; hasło: Lubeccy książęta h. wł.
↑ Stanisław Smolka, Polityka Lubeckiego, Tom 1, Warszawa.
↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 284.
↑ Obraz polityczny i statystyczny Królestwa Polskiego iaki był w roku 1830 przed dniem 29 listopada, Warszawa 1830, s. 22.
↑ Aleksander Kraushar, Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk 1800-1832 : monografia historyczna osnuta na źródłach archiwalnych. Ks. 4, Czasy polistopadowe: epilog: 1831-1836, 1906, s. 491.
↑ Pieski [online], dworypogranicza.pl [dostęp 2020-06-27] .
↑ http://webapp.sbc.org.pl/Content/243516/wystawa_miniatur_na_tle_wnetrz.pdf
↑ Ольшево, место храма (фотогалерея) [online], orda.of.by [dostęp 2020-06-27] .
↑ Jerzy Gągol, Gertruda Herman: Polonica wśród minerałów i skał. pgi.gov.pl. [dostęp 2022-06-27].
↑ Folder emisyjny.
↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 248.

Bibliografia

Biogram Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego w internetowej wersji Polskiego Słownika Biograficznego
Wywód rodowy

Linki zewnętrzne

Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki w bibliotece Polona

[Ency-1] Lubecki-Drucki Franciszek Ksawery, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-01-04] .

[2] Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 572.

[3] Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 572.

[4] Спісы маршалкаў шляхты Гарадзенскай губерні ў ХІХ ст. (паводле Люцыяна Шчукі), w: „Герольд Litherland” № 3–4 (3). Горадня, 2001. Год І, s. 110.

[5] A. Boniecki, Herbarz polski, t. XV, s. 20; hasło: Lubeccy książęta h. wł.

[6] Stanisław Smolka, Polityka Lubeckiego, Tom 1, Warszawa.

[7] Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 284.

[8] Obraz polityczny i statystyczny Królestwa Polskiego iaki był w roku 1830 przed dniem 29 listopada, Warszawa 1830, s. 22.

[9] Aleksander Kraushar, Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk 1800-1832 : monografia historyczna osnuta na źródłach archiwalnych. Ks. 4, Czasy polistopadowe: epilog: 1831-1836, 1906, s. 491.

[10] Pieski [online], dworypogranicza.pl [dostęp 2020-06-27] .

[11] ttp://webapp.sbc.org.pl/Content/243516/wystawa_miniatur_na_tle_wnetrz.pdf

[12] Ольшево, место храма (фотогалерея) [online], orda.of.by [dostęp 2020-06-27] .

[13] Jerzy Gągol, Gertruda Herman: Polonica wśród minerałów i skał. pgi.gov.pl. [dostęp 2022-06-27].

[14] Folder emisyjny.

[15] Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 248.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]