Eparhija bokokotorska
| Eparhija bokokotorska Srpska pravoslavna crkva | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Sjedište | Kotor |
| Država | Austrougarska, Kraljevina SHS |
| Osnovana | 1870. |
| Ukinuta | 1931. |
| Arhijerej | |
| Čin arhijereja | episkop |
| Titula arhijereja | episkop bokokotorski |
Eparhija bokokotorska je nekadašnja eparhija Srpske pravoslavne crkve, koja je postojala između 1870. i 1931. godine sa središtem u Kotoru.
Bokokotorska eparhija je obuhvatala Boku kotorsku, Paštroviće (oblast Budve i Petrovca) i staru dubrovačku oblast.
Istorija
[uredi | uredi izvor]Do pred kraj 18. vijeka, s malim izuzecima, Boka je potpadala pod staru episkopiju, kasniju Mitropoliju zetsku, čija je rezidencija u prvo vrijeme bila na Prevlaci kod Kotora, kasnije oko Skadarskog jezera, i najzad na Cetinju.
Kad je Požunskim mirom (1806) cijela Dalmacija došla pod francusku vlast, dozvolio je Napoleon da se ustanovi Srpsko-pravoslavno vladičanstvo za Dalmaciju, a 1810. godine i posebno „veliko vikarstvo“ za Boku. Prvi eparhijski vikar za područje Boke bio je arhimandrit Gerasim Zelić. Tako je ostalo i kasnije, kad je cijela Dalmacija s Bokom došla pod austrijsku vlast (1814).
Prvi podstrek, da se osnuje zasebno Bokokotorsko vladičanstvo, dao je književnik Stjepan Mitrov Ljubiša, koji je, kao poslanik na Carevinskom vijeću u Beču, najviše i uticao, da je car Franc Jozef I, poslije umirenja Bokeljskog ustanka 1869. godine, odobrio da se osnuje samostalna Bokokotorska eparhija, što je učinjeno 6. novembra 1870. godine.
Iako su se pravoslavni Srbi nadali da će nova eparhija ostati u duhovnoj zajednici sa Karlovačkom mitropolijom, ubrzo se pokazalo da državne vlasti imaju drugačije namere. Nakon imenovanja uglednog arhimandrita Gerasima Petranovića za prvog episkopa nove eparhije, koje je izvršeno 25. februara 1871. godine,[1] pojavio se problem oko njegove hirotonije, budući da je karlovački mitropolitski tron u to vreme bio upražnjen. Ovo pitanje se razvlačilo pune tri godine, a u međuvremenu su vlasti pripremale stvaranje postpuno nove mitropolije. Carskom odlukom od 30. marta 1874. godine, Bokokotorska eparhija je zajedno sa Dalmatinskom eparhijom preneta pod nadležnost novoustanovljene Bukovinsko-dalmatinske mitropolije sa središtem u Černovcima. Samom Bukovinom upravljao je mitropolit, dok su obe srpske eparhije u Dalmaciji bile u nadležnosti svojih episkopa.[2] Tek nakon toga, Gerasim Petranović je 9. maja 1974. godine hirotonisan za episkopa od strane bukovinskog mitropolita, a potom je 26. maja svečano ustoličen u Kotoru. Eparhijom je upravljao veoma uspešno, sve do smrti 1906. godine.
Prema podacima iz 1927. godine eparhija je imala 4 protoprezviterata (kotorski, risanski, hercegnovski i budvanski) sa 49 parohija, 215 crkava, 37 sveštenika i 26.448 duša.
Episkopi
[uredi | uredi izvor]- Gerasim Petranović (1874—1906)
- Dositej Jović (1906—1910)
- Vladimir Boberić (1911—1918)
- Kirilo Mitrović (1920—1931)
Manastiri
[uredi | uredi izvor]Bokokotorska eparhija je imala osam manastira:
- Manastir Podlastva,
- Manastir Banja,
- Manastir Savina,
- Manastir Gradište,
- Manastir Reževići,
- Manastir Praskvica,
- Manastir Duljevo i
- Manastir Podmaine.
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Hrišćanski vesnik", Beograd 1/1901.
- ^ Hastings 2003, str. 431.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- G. Viđicki, Boko-kotorska eparhija i Kiprijan Stanulović, arhimandrit koviljski (Srpski Sion, 1906);
- Grujić, Radoslav (1927). „Bokokotorska eparhija”. Narodna enciklopedija.
- Miković, Dionisije (1907). „Srpsko-pravoslavno bokokotorsko vladičanstvo”. Dubrovnik: Srpska dubrovačka štamparija.
- Nikodim Milaš, Pravoslavna crkva u Dubrovniku u 18 i početku 19 vijeka (1913).
- Milutinović, Kosta (1991). „Formiranje Bokokotorske episkopije i otcepljenje primorskih episkopija od katoličke mitropolije”. Ujedinjenje Crne Gore i Boke Kotorske 1813-1814. godine. Titograd: Istorijski institut. str. 225—233.
- Stratimirović, Đorđe (1897). „Pravoslavna crkva u Boci Kotorskoj: postanak i sudbine njene”. Godišnjica Nikole Čupića. 17: 192—238.
- Hastings, James (2003). Encyclopedia of Religion and Ethics. Kessinger Publishing. str. 431—. ISBN 978-0-7661-3683-0.
- Šematizam pravoslavne eparhije boko-kotorske, dubrovačke i spičanske za 1912 i ranije godine;
