İçeriğe atla

Polonya-Ukrayna ilişkileri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Polonya-Ukrayna ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Poland ve Ukraine

Polonya
Ukrayna
Diplomatik Misyon
Polonya'nın Kiev BüyükelçiliğiUkrayna'nın Varşova Büyükelçiliği

Polonya-Ukrayna ilişkileri, Ukrayna'nın 1990'ların başında Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını kazanmasından kısa bir süre sonra yeniden canlandı. O zamandan beri hem gelişiyor hem de bazen kötüye gidiyor. Polonya-Ukrayna ilişkilerinde zaman zaman ortak tarihlerinden ötürü çeşitli tartışmalar yeniden ortaya çıkıyor, ancak bu durum Polonya ve Ukrayna'nın ikili ilişkileri üzerinde büyük bir etkiye sahip değil.[1]

Ukrayna ve Polonya, Rusya'dan sonra sırasıyla ikinci ve üçüncü büyük Slav ülkeleridir. İki ülke yaklaşık 529 kilometre (329 mi) sınır paylaşıyor.[2] Polonya'nın Schengen Anlaşması'nı kabul etmesi, Ukrayna sınır trafiğinde sorunlar yarattı. 1 Temmuz 2009'da, iki ülke arasında, sınır bölgelerinde yaşayan Ukrayna vatandaşlarının Polonya sınırını serbestleştirilmiş bir prosedüre göre geçmelerini sağlayan yerel sınır trafiğine ilişkin bir anlaşma yürürlüğe girdi.[3]

Ukrayna, 2009 yılında Polonya tarafından başlatılan ve AB ile Doğu Avrupa'daki komşuları arasında ticaret, ekonomik strateji, seyahat anlaşmaları ve diğer meseleler için bir yol sağlamayı amaçlayan bir Avrupa Birliği projesi olan Doğu Ortaklığı'nın bir üyesidir.

Ukrayna en fazla Polonya konsolosluğuna sahip ülkedir.[4] Batı Ukrayna'nın bazı bölgelerinin (Lviv gibi) bir zamanlar birkaç yüzyıl boyunca Polonya devletinin bir parçası olduğu iki ülkenin uzun bir ortak tarihi var.

Karşılaştırma

[değiştir | kaynağı değiştir]
PolonyaPolonya Ukrayna Ukrayna
Arma
Nüfus 38.383.000 41.660.982
Alan 312.696 km 2 (120.733 sq mi) 603.628 km 2 (233.062 sq mi)
Nüfus yoğunluğu 123/km 2 (318/sq mi) 73,8/km 2 (191.1/sq mi)
Başkent Varşova Kiev
En büyük şehir Varşova – 1.790.658 (3.100.844 Metro)[5][6] Kiev – 3.703.100 (5.989.500 Metro)[7][8]
Yönetim biçimi Üniter yarı başkanlık anayasal cumhuriyet Üniter yarı başkanlık anayasal cumhuriyet
Resmi dil Lehçe (fiili ve hukuki) Ukraynaca (fiili ve hukuki)
Mevcut lider Başkan Andrzej Duda
Başbakan Mateusz Morawiecki 		Başkan Volodimir Zelenski
Başbakan Denis Şmihal
Dinler %92,9 Hristiyanlık, %3,1 din dışı, %1,3 diğer, %2,7 belirtilmemiş %87,3 Hristiyanlık, %11 din dışı, %0,8 diğer, %0,9 belirtilmemiş
Etnik gruplar %98 Lehler, %2 diğer veya belirtilmemiş[9][10] %77.8 Ukraynalılar, %17.3 Ruslar, %4.9 diğer veya belirtilmemiş
GSYİH (PPP) 1.353 trilyon dolar, kişi başına 35.651 dolar 429.947 milyar dolar, kişi başına 10.310 dolar
GSYİH (nominal) 607 milyar dolar, kişi başına 15.988 dolar 161 milyar dolar, Kişi başına 3.881 dolar
Gurbetçi nüfus 144.000 Polonya vatandaşı Ukrayna'da yaşıyor (2001) 3.400.000 Ukrayna vatandaşı Polonya'da yaşıyor (2022)
Askeri harcamalar 13,7 milyar dolar 12.9 milyar dolar[11][12]

İlişkilerin tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Polonya-Ukrayna ilişkileri, Polonya-Litvanya Topluluğu'nda yaşanan 16.-17. yüzyıllara ve bu devlet ile çoğunlukla Polonize edilmiş soylular (szlachta) ve Kazaklar arasındaki genellikle çalkantılı ilişkilere kadar izlenebilir. Ve hatta Polonya Krallığı ve Ruthenya Krallığı'nın yakın ilişkiler sürdürdüğü 13.-14. yüzyıllara kadar. Günümüz ilişkileri biraz çalkantılı ilerlemeye devam ediyor.

Bir sonraki aşama, Birinci Dünya Savaşı'nın ardından hem Polonya-Ukrayna Savaşı'nı hem de Polonya-Ukrayna ittifakının yaşandığı 1918-1920 yılları arasındaki ilişkiler olacaktır. Savaşlar arası dönem sonunda bağımsız Polonya'yı ortaya çıkacaktı, Ukrayna ise Polonya ve Sovyetler Birliği arasında bölünmüştü. Bu durum, Polonya-Ukrayna ilişkilerinin bozulmasına yol açtı ve II. Dünya Savaşı sırasında ve hemen sonrasında etnik gerilimlerin alevlenmesiyle sonuçlanacaktı (Volhynia'daki Polonyalıların katledilmesi ve Vistül Operasyonu en kötü şöhretlileridir). 1937-1938 Sovyet soykırımı Polonya Operasyonu ve 1940 Katyn katliamının bir kısmı, Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde NKVD tarafından işlendi.

Bu durum, 20. yüzyılın ortalarında Polonya-Ukrayna ilişkilerini nispeten zayıf bir durumda bırakırken, Polonya Halk Cumhuriyeti (Polonya) ile Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (Ukrayna) arasında çok az anlamlı ve bağımsız diplomasi ve temas vardı. Hem Polonya hem de Ukrayna tamamen bağımsız olduklarında ve bir kez daha kendi dış politikalarına karar verebildiklerinde komünizmin çöküşüyle durum önemli ölçüde değişti.

2004-2014

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ukrayna egemenliğine destek, Polonya dış politikasının önemli bir bileşeni haline geldi.[13] Polonya, Ukrayna'daki 2004 yılında gerçekleşen Turuncu Devrim'in barışçıl ve demokratik çözümünü güçlü bir şekilde destekledi ve NATO -Ukrayna işbirliğini (Litvanya-Polonya-Ukrayna Tugayı gibi) ve Ukrayna'nın Avrupa Birliği'ne katılma çabalarını destekledi.[13][14]

Polonya Cumhurbaşkanı Lech Kaczyński'nin Kiev Ziyareti, 2007

1990'ların ortalarında kurulan Karpaty ve Bug Euroregions çerçevesinde sınır ötesi işbirliği gelişmiştir. Aynı zamanda, ikili ilişkilerin hemen hemen tüm alanları, Polonya'nın 2007 sonundan itibaren Schengen Bölgesi'ne girmesiyle sorunlarla karşı karşıya kaldı; bu durum, Ukrayna-Polonya sınırını geçmek için yeni prosedür ve kurallara yol açtı ve buna bağlı olarak, kalkınma için ek zorluklar yarattı.

2015-günümüz

[değiştir | kaynağı değiştir]

2. Dünya Savaşı sırasında Polonyalılar ve Ukraynalılar arasında yaşanan acı olayların farklı yorumlanması, 2015 yılından itibaren uluslararasındaki ilişkilerin keskin bir şekilde bozulmasına neden olmuştur.[15]

Ukrayna İsyan Ordusu (UPA) ve Polonyalıların Volhynia ve Doğu Galiçya'da katliama uğramalarıyla ilgili tarihi konular tartışmalı bir konu olmaya devam ediyor. 2015 yılında kabul edilen ve UPA'yı, ilgili kuruluşları ve üyelerini onurlandıran Ukrayna hafıza yasaları (Ukrayna'nın komünizmden arındırılması yasaları) Polonya'da eleştirildi.[16] Buna karşılık, Temmuz 2016'da Polonya Sejm'i, Hukuk ve Adalet partisi tarafından kaleme alınan ve 11 Temmuz'u Ulusal Soykırım Kurbanlarını Anma Günü yapan ve UPA tarafından koordineli bir saldırı sırasında 100.000'den fazla Polonya vatandaşının katledildiğini belirten bir kararı kabul etti.[17] Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko, "siyasi spekülasyona" yol açabileceğini savunarak karardan duyduğu üzüntüyü dile getirdi. Buna karşılık, Ukraynalı milletvekili Oleksii Musii, 24 Mart'ı "1919-1951 yılları arasında Ukraynalılara karşı Polonya devlet soykırımının Kurbanlarını Anma Günü" ilan eden bir karar taslağı hazırladı. Polonya Senatosu Mareşali Stanislaw Karczewski önergeyi kınadı.[18]

2016 yılında, Kiev'deki Polonya Enstitüsü tarafından Ukraynalı milletvekilleri için Polonya filmi Volhynia'nın özel gösterimi, Ukrayna dışişleri bakanlığının tavsiyeleri üzerine, kamu düzenini bozabileceği endişeleri nedeniyle ertelendi.[19]

Nisan 2017'de Ukrayna Ulusal Anma Enstitüsü, 1943'te Volhynia ve Doğu Galiçya'daki Polonyalı katliamının Polonyalı kurbanlarının, Ukrayna'daki Polonya anıt alanlarının yasallaştırılmasını durdurmaya yönelik daha geniş kapsamlı eylemin bir parçası olarak, Polonya'nın Hruszowice kentinde UPA askerlerinin anıtının yıkılmasına misilleme olarak mezardan çıkarılmasını yasakladı.[15][20]

Başkanlar Volodimir Zelenski ve Andrzej Duda, 2019

Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda, milliyetçi Polonya karşıtı görüşleri ifade eden kişilerin Ukrayna'daki yüksek makamlara atanmasıyla ilgili endişelerini dile getirdi. Ukrayna dışişleri bakanlığı, Ukrayna'da genel bir Polonya karşıtı duygu olmadığını belirtti.[21]

2018'de, Polonya Ulusal Anma Enstitüsü Yasası'nın, o andan itibaren "Ukraynalı milliyetçilerin suçlarını ve Üçüncü Alman Reich ile işbirliği yapan Ukraynalı örgüt üyelerinin suçlarını" tartışan 2a maddesi yeniden Ukrayna tarafında eleştirilere neden oldu. Ukrayna'da, değişikliğe "Banderovit Karşıtı Kanun" adı verildi.[22][23]

Ağustos 2019'da Başkan Volodimir Zelenski, önceki Ukrayna hükûmetinin Polonya tarafının UPA tarafından gerçekleştirilen Volhynian katliamlarının Polonyalı kurbanlarının mezarlarını açmasını yasaklamasının ardından Ukrayna'daki Polonya toplu mezarlarının açılmasına ilişkin moratoryumu kaldırma sözü verdi.[24]

28 Temmuz 2020'de Polonya, Ukrayna ve Litvanya "Lublin Üçgeni" olarak bilinen yeni bir uluslararası işbirliği formatına girdiler. Polonya'nın Lublin şehrinde Polonya, Ukrayna ve Litvanya Dışişleri Bakanları: Jacek Czaputowicz, Dmytro Kuleba ve Linas Linkevičius tarafından imzalandı. Ukrayna dışişleri bakanı, yeni formatın "Orta Avrupa'nın kalkınmasında ve güçlendirilmesinde, aynı zamanda Ukrayna'nın Avrupa ve Avrupa-Atlantik ailesinin tam üyesi olarak güçlendirilmesinde önemli bir unsur olacağını" söyledi. İşbirliği sadece savunma konularıyla ilgili olmayacak, aynı zamanda üç ülke arasındaki ekonomik işbirliği, ticaret ve turizmin desteklenmesini de içerecek. Lublin Üçgeni'nin oluşturulmasına ilişkin ortak bir bildiride, AB, NATO ve Doğu Ortaklığı arasındaki işbirliğinin yoğunlaştırılmasının ve Üç Deniz Girişiminin geliştirilmesine özel önem verilmesinin önemi vurgulandı.[25]

Ağustos 2021'de, COVID-19 salgını sırasında Polonya, Ukrayna'ya 650.000 COVID-19 aşısı ve oksijen yoğunlaştırıcılar, ventilatörler ve koruyucu ekipman dahil 129 tondan fazla tıbbi ekipman sağladı.[26] Aralık 2021'de Polonya, Ukrayna'ya 300.000 COVID-19 aşısı daha bağışladı.[27]

Polonya, 31 Ocak 2022'de Ukrayna yakınlarındaki Rus askeri yığınağına yanıt olarak, Rusya'nın Ukrayna'yı istila etmesi tehdidini göz önünde bulundurarak Ukrayna'ya silah, mühimmat ve insani yardım sağlama kararını açıkladı.[28] 17 Şubat 2022'de İngiliz-Polonya-Ukrayna üçlü anlaşması ilan edildi. Polonya Devlet Başkanı Andrzej Duda, 23 Şubat 2022'de Rusya'nın doğu Ukrayna'daki ayrılıkçı Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Luhansk Halk Cumhuriyeti'ni tanıması ve gerilimi tırmandırmasına yanıt olarak, Litvanya Cumhurbaşkanı ile birlikte Kiev'i ziyaret etti ve ortaklaşa Ukrayna'ya destek ve dayanışma, Rusya'ya karşı uluslararası yaptırımlar çağrısında bulundu.[29] Rusya'nın Ukrayna'yı istila ettiği 24 Şubat 2022'de Sejm (Polonya parlamentosu), Rus istilasını kınayan bir kararı alkışlarla kabul etti.[30] Polonya, Ukrayna'dan gelen sivil mültecileri kabul etmek için derhal dokuz kabul noktası kurdu.[31]

Yerleşik diplomatik misyonlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Polonya Büyükelçiliği Kiev
    Polonya Büyükelçiliği Kiev
  • Polonya'nın Lutsk Başkonsolosluğu
    Polonya'nın Lutsk Başkonsolosluğu
  • Polonya'nın Odessa Başkonsolosluğu
    Polonya'nın Odessa Başkonsolosluğu
  • Ukrayna'nın Varşova Büyükelçiliği
    Ukrayna'nın Varşova Büyükelçiliği
  • Ukrayna'nın Varşova Başkonsolosluğu
    Ukrayna'nın Varşova Başkonsolosluğu
  • Gdańsk'daki Ukrayna Başkonsolosluğu
    Gdańsk'daki Ukrayna Başkonsolosluğu
  • Ukrayna'nın Krakov Başkonsolosluğu
    Ukrayna'nın Krakov Başkonsolosluğu

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Copsey, 2006.
  2. ^ "Informacje o Polsce - informacje ogólne" [Information about Poland - general information] (Lehçe). prezydent.pl. 22 Şubat 2005. 22 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Local Border Traffic Agreement With Poland Takes Effect". Ukrainian News Agency. 1 Temmuz 2009. 5 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Poland to open consulate general in Sevastopol in 2010". Kyiv Post. 17 Mayıs 2010. 18 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "GUS - Bank Danych Lokalnych". bdl.stat.gov.pl. 10 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2020. 
  6. ^ "Eurostat Warsaw metro population". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ "У Києві живе 10% усього населення України – електронний перепис". The Village Україна. 23 Ocak 2020. 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2020. 
  8. ^ "Що показав електронний перепис населення України". БизнесЦензор (Rusça). 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2020. 
  9. ^ Struktura narodowo-etniczna, językowa i wyznaniowa ludności Polski. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011 [National-ethnic, linguistic and religious structure of Poland. National Census of Population and Housing 2011] (PDF) (Lehçe). Central Statistical Office. 2015. ISBN 978-83-7027-597-6. 8 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Nisan 2022. 
  10. ^ Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011 [Population. Number and demographical-social structure. National Census of Population and Housing 2011] (PDF) (Lehçe). Central Statistical Office. 2013. ISBN 978-83-7027-521-1. 26 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Nisan 2022. 
  11. ^ "УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ №167/2019". Офіційне інтернет-представництво Президента України (Ukraynaca). 25 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2020. 
  12. ^ "РНБО позбулося мільярдів, найбільше отримали ДССТ і СБУ – як змінився оборонний бюджет до другого читання". 7 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2020. 
  13. ^ a b Zajączkowski, 2005.
  14. ^ Polskie Radio. "Poland supports Ukraine 4 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." retrieved 18 March 2008
  15. ^ a b "The Polish-Ukrainian Battle for the Past". 15 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. , Carnegie Europe
  16. ^ ""Mówię: UPA odpowiada za ludobójstwo Polaków. Ukraińcy, ścigajcie mnie!"" (Lehçe). 3 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2018. 
  17. ^ "Polish MPs adopt resolution calling 1940s massacre genocide". Radio Poland. 22 Temmuz 2016. 19 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2017. 
  18. ^ "Marshal of Polish Senate Warns Ukraine against Adopting Resolution on Genocide". Ukrayinska Pravda. 4 Ağustos 2016. 3 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2017. 
  19. ^ "Kiev screening of Polish film on WWII massacre postponed". Radio Poland. 17 Ekim 2016. 18 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2017. 
  20. ^ "Ukrainians call on Poland to rebuild controversial monument" 3 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Radio Poland
  21. ^ "Poland's Duda urges Ukraine leadership not to appoint to high positions officials with anti-Polish views". 8 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. , UNIAN
  22. ^ ""Ukraińskie media o oświadczeniu prezydenta Dudy: słowo Ukraina nawet nie padło"". 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2022. 
  23. ^ "Польські депутати вночі прийняли закон про заборону 'бандерівської ідеології' " 5 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Tonight Polish Parliamentaries Passed the Law on the Ban of the "Banderovite Ideology"] ZN.UA, September 1, 2018,
  24. ^ "Ukrainian president to resume exhumation of Poles in Ukraine: report". Telewizja Polska. 29 Ağustos 2019. 30 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020. 
  25. ^ "Ukraine, Poland, and Lithuania create "Lublin Triangle," stirring memories of 17th century republic". 30 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2020. 
  26. ^ "Polska kontynuuje wsparcie dla Ukrainy w walce z pandemią COVID-19". Portal Gov.pl (Lehçe). 18 Ağustos 2021. 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2022. 
  27. ^ "Polska przekazała Ukrainie 300 tys. dawek szczepionki przeciwko COVID-19". PolskieRadio.pl (Lehçe). 8 Aralık 2021. 8 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2022. 
  28. ^ "Poland handing over defense aid to Ukraine – Duda's Office". Ukrinform. 31 Ocak 2022. 31 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2022. 
  29. ^ "Polska i Litwa solidarne z Ukrainą". Prezydent.pl (Lehçe). 23 Şubat 2022. 23 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2022. 
  30. ^ "Sejm przyjął przez aklamację oświadczenie potępiające rosyjską agresję na Ukrainę". Polskie Radio Lublin (Lehçe). 24 Şubat 2022. 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2022. 
  31. ^ "Polska jest gotowa na przyjęcie uchodźców z Ukrainy. Powstały już punkty recepcyjne przy granicy polsko-ukraińskiej". PAP (Lehçe). 24 Şubat 2022. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2022. 
  32. ^ "Embassy of Poland in Kyiv". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2022. 
  33. ^ "Embassy of Ukraine in Warsaw". 8 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2022. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Polonya-Ukrayna_ilişkileri&oldid=32410240" sayfasından alınmıştır