Арабская каліграфія

Арабская каліграфія
Краіна	Ірак
Краіна паходжання	Саудаўская Аравія  Алжыр  Бахрэйн  Егіпет  Ірак  Іарданія  Кувейт  Ліван  Маўрытанія  Марока  Аман  Дзяржава Палесціна  Судан  Туніс  ААЭ  Емен
Статус нематэрыяльнай культурнай спадчыны	Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity[d] і National List of the Intangible Cultural Heritage of the Republic of Iraq[d]
Апісана на сайце	ich.unesco.org/en… (англ.) ich.unesco.org/fr… (фр.) ich.unesco.org/es… (ісп.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Арабская каліграфія, або ісламская каліграфія — мастацтва каліграфіі, адзін з відаў выяўленчага мастацтва, асноўны сродак выяўлення якога -- арабская пісьменнасць, выкарыстоўваецца на арабскай, дары, пушту, персідскай, уйгурскай, урду і некаторых іншых мовах. Арабская каліграфія асабліва развілася ў ісламскай культуры праз забарону выяўленне Алаха, прарока Мухамеда і агулам істот (так званы аніканізм).

Каліграфія для мусульман, паводле аднаго з хадысаў, — «палова ведаў», валоданне «прыгажосцю пісьма». Прынцып арабскай каліграфіі — падпарадкаванне пісьмовага слова выразнаму мернаму рытму чытання Карана. Паводле канона, класічнае арабскае пісьмо ўключае шэсць стыляў (почыркаў): 1) насх — стыль перапіскі; 2) мухакак — слушны, вылучаецца выразнасцю літар; 3) райхані — базілік, вытанчанасць літар якога параўноўвалася з водарам квітнеючага базіліка; 4) урачысты імпульс (1/3) — крывалінейныя і просталінейныя элементы суадносяцца як 1:3; 5) акуратны таўкі почырк (указ); 6) рыка — скорапіс.

Аснову каліграфічнага надпісу складаюць строгія геаметрычныя прынцыпы і выразныя прапорцыі, ад гэтага залежыць выразнасць надпісу і прыгажосць лініі.

Асновай правіла складання прапорцый з’яўляецца памер літары «аліф», першай літары арабскага алфавіта, якая ўяўляе сабой прамую вертыкальную лінію. Адзінкай вымярэння ў каліграфіі з’яўляецца арабская кропка.

У каліграфіі кропка мае квадратную форму, а памер боку квадрата залежыць ад вугла нахілу кончыка пяра і ад ступені націску майстра. Націск павінен быць дастаткова лёгкім, рух вельмі дакладным, а кончык пяра злёгку паварочваецца, каб след заставаўся з двух бакоў пяра.

Каліграфічная ручка, якая называецца томар, складаецца з 24 асіных валасінак. Вельмі важна тое, як абрэзана перо; гэта залежыць ад пераваг самога майстра, нацыянальных традыцый і тыпу прыкладнога тэксту.

Вышыня аліфа складае ад трох да дванаццаці балаў у залежнасці ад стылю і індывідуальнага почырку каліграфа. Шырыня аліфа складае адзін пункт. Найважнейшую ролю адыгрывае вышыня тэксту. Выкарыстоўваючы аліф у якасці пачатковай адзінкі, майстар спачатку прапісвае аліфы, ідэнтычныя першаму, ва ўсім тэксце. Так складаецца геаметрычны контур надпісу, хоць на практыцы майстар часта ўносіць змены.

Аліф таксама служыць дыяметрам уяўнай акружнасці, у якую могуць быць упісаны ўсе арабскія літары. Такім чынам, прапорцыі заснаваныя на трох элементах, памер якіх задае сам майстар — гэта вышыня і шырыня аліфа і ўяўны круг.

Напрыклад, у стылі насх вышыня аліфа — пяць балаў, сул — дзевяць балаў з трохкропкавым кручком на кончыку літары. Напрамак (кут) і інтэрвал, гульня выгібаў і вертыкаляў, артыкуляцыя слоў, галосных і кропак — таксама важныя характарыстыкі стылю.

У адрозненне ад еўрапейскага пісьма, арабскія тэксты пішуцца справа налева.