Arabisk kalligrafi
Arabisk kalligrafi er den kunstferdige utforminga av arabiske bokstavar etter ulike tradisjonar. Det er ein viktig del av islamsk kunst, både direkte i kalligrafiske utgåver av Koranen og indirekte som dekorasjon grunna bildeforbodet i islam. Kalligrafien utvikla seg tidleg i to ulike stilar, den kantete kufiskrifta og den kursive naskhskrifta.
Schriftarten
[endre | endre wikiteksten]| Namn | Skildring ! Døme | |
|---|---|---|
| Kufi (Kūfī) | Kufiskrift blir i dag berre brukt til utsmykking. Den eldste kufi-innskrifta finn ein på Klippedomen i Jerusalem. |  |
| Dei ses skriftstilane (al-ʾAqlām as-sitta) Dei ses skriftstilane dannar ein kanon av seks kursive skriftformer definert på 900-talet av visiren Ibn Muqla i Bagdad. Han omfattar desse stilane: | ||
| Naskī (nasḫ) | Naskh-skrift (tyrkisk nesih) blir framleis brukt til trykt arabisk skrift. |  |
| Muhaqqaq (Muḥaqqaq) | Muḥaqqaq er ei bok- og monumentalskrift i storformat. Ho var omtykt av dei egyptiske mamelukkane og ilkhanane fram til 1500-talet. |  |
| Rejhan (Raiḥān) | Kleinere, dünnere und feinere Variante der Muhaqqaq |  |
| Thuluth (Ṯuluṯ) | Thuluth (tyrkisk sülüs), ein kanselli- og monumentalskrift, var særleg populær i Det osmanske riket. |  |
| Tauqi (Tauqīʿ) | Skrift i storformat som særleg blei brukt som kanselliskrift av abbasidane. Liknar thuluth. | |
| Reqa (Riqāʿ) | Mindre variant av tauqi | |
| Taliq (Taʿlīq) | Kanselliskrifta taliq blei utvikla frå tauqi og finst i ein persisk (sjå bilde) og ein osmansk versjon. |  |
| Nastaliq (Nastaʿlīq) | Bokskrifta nastaliq blei utvikla på 1300-talet og blei på 1400-talet den vanlegaste skrifttypen i Persia. |  |
| Sjekaste (Šekaste) | Særleg brukt i Persia som kursiv bokskrift |  |
| Maghribi (Maġribī) | Maghribi-Duktus, ei bokskrift, blei brukt på 900-talet i Nordvest-Afrika og al-Andalus. |  |
| Diwani (Dīwānī) | Diwani-skrift er den osmanike kanselliskrifta. |  |
| Diwani dsjali (Dīwānī ǧalī) | Seinare, dekorativ versjon av osmansk taliq |  |
| Ruqʿa | Ruq'a er ei handskrift som oppstod på 1700-talet, hovudsakleg brukt i Mashriq (det nære Austen). |  |
| Kvadratkufi | Ei form for kufiskrift. Illustrasjonen viser sure 112 al-Iḫlāṣ frå Koranen. Han byrjar nede til venstre med basmillah og fortset i ein spiral inn mot midten. |  |
-
Kalligrafi-insturment -
Proporsjonslære -
Kjende kalligrafar
[endre | endre wikiteksten]- Ibn Muqla, d. 940
- Ibn al-Bawwab (Bawwāb), d. 1022
- Yaqut al-Mustaʿsimi, d. 1298
- Şeyh Hamdullah, 1436–1520
- Ahmed Karahisari, 1468–1556
- Şeyh Hamdullah, d. 1520
- Mir Ali Heravi, d. 1544
- Alireza Abbassi, 1500-1600-talet
- Mir Emad Ghazvini, d. 1615
- Seyyid Kasim Gubari, d. 1625
- Hâfız Osman, 1642–1698
- Mohammad Reza Emami, 1600-talet
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Denne artikkelen bygger på «Arabische Kalligrafie» frå ce, den 16. februar 2018.
Bakgrunnsstoff
[endre | endre wikiteksten]- Litteratur
- Annemarie Schimmel: Islamic Calligraphy, Leiden 1970
- Ernst Kühnel: Islamische Schriftkunst, Berlin 1942
- Martin Lings: The Qur'ānic Art of Calligraphy an Illumination, London 1976
- Yasin Hamid Safadi: Islamic Calligraphy, London 1978
- Ghazi al-Delaimi: Arabische Kalligraphie für Einsteiger. Alphabete, Anleitungen, Anwendungen. Knaur: München 2006, ISBN 3-426-64224-7, ISBN 978-3-426-64224-5
- Deniz Erduman (Hrsg.): Geschriebene Welten. Arabische Kalligraphie und Literatur im Wandel der Zeit. (anlässlich der gleichnamigen Ausstellung im Museum für Angewandte Kunst, Frankfurt am Main, 7. Oktober 2004 bis 30. Januar 2005; =A written cosmos). DuMont: Köln 2004. ISBN 3-8321-7508-3, ISBN 3-8321-7507-5
- Jürgen Wasim Frembgen (Hrsg.): Die Aura des Alif. Schriftkunst im Islam, zur Ausstellung Staatliches Museum für Völkerkunde München, 2010/2011, Prestel, München ISBN 978-3-7913-5065-3, (Inhaltsangabe (PDF)), bietet moderne Kalligraphien zeitgenössischer Künstler
- Wolfgang Kosack: Islamische Schriftkunst des Kufischen. Geometrisches Kufi in 593 Schriftbeispielen. Deutsch – Kufi – Arabisch. Christoph Brunner, Basel 2014, ISBN 978-3-906206-10-3.
- Nettstader
- Selections of Arabic, Persian, and Ottoman Calligraphy, Library of Congress
