Rewolucja kwietniowa

Rewolucja kwietniowa
	zimna wojna
	; Pałac prezydencki w Kabulu dzień po zdobyciu przez rewolucjonistów
Czas	27–28 kwietnia 1978
Miejsce	Kabul
Terytorium	I Republika Afganistanu
Wynik	zwycięstwo komunistów,; obalenie i zabójstwo Mohammada Dauda Chana i jego rodziny,; czystki i zabójstwa zwolenników Dauda Chana,; upadek I Republiki Afganistanu,; powstanie Demokratycznej Republiki Afganistanu
Strony konfliktu
Afganistan	Ludowo-Demokratyczna Partia Afganistanu; Wsparcie:; ZSRR
Dowódcy
Mohammad Daud Chan †; Abdul Kadir Nuristani; Ghulam Hajdar Rasuli †	Mohammad Aslam Watanjar; Abdul Kadir; Nur Mohammad Taraki; Hafizullah Amin; Babrak Karmal
	Położenie na mapie Afganistanu miejsce bitwy
	34°31′31″N 69°10′42″E/34,525278 69,178333
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rewolucja kwietniowa (inaczej Rewolucja Saurska, Rewolucja Sauryjska) – przewrót wojskowy dokonany przez radykalnych oficerów w afgańskiej stolicy (Kabul) 27 kwietnia 1978 roku.

Rewolucja Kwietniowa zwana jest również Rewolucją Saurską lub Rewolucją Sauryjską (właściwe nazwy własne tego wydarzenia) od miesiąca w którym wybuchła (Saur).

Geneza

Osobne artykuły: Ludowo-Demokratyczna Partia Afganistanu i I Republika Afganistanu.

W 1973 roku doszło do udanego zamachu stanu przeprowadzonego przez byłego premiera Mohammada Daud Chana, Ludowo-Demokratyczną Partię Afganistanu (a konkretnie jej umiarkowanej frakcji „Parczam”) i grupę radykalnych oficerów armii. Daud Chan po przewrocie ogłosił koniec istnienia skompromitowanej monarchii i proklamował Republikę Afganistanu. Daud Chan utworzył rząd koalicyjny z przedstawicielami „Parczam”, którzy otrzymali 7 stanowisk ministerialnych w republikańskim rządzie^[1]. W początkowym okresie rządów Daud Chan prowadził politykę współpracy z ZSRR, co nie spodobało się Stanom Zjednoczonym, które oskarżyły go o chęć wprowadzenia w kraju rządu według wzorca radzieckiego^[2]. Do 1975 roku umocnił swoją władzę na tyle, że mógł odstąpić od tej polityki i przejść na stronę zachodnią. Jednocześnie doprowadził do coraz większej autokracji. W 1977 roku zatwierdził nową konstytucję, wprowadzającą prezydencką formę rządów i system jednopartyjny, z Partią Rewolucji Narodowej (założoną w 1974 roku) jako jedyną legalną partią. Jednocześnie zdelegalizowano wszystkie partie polityczne oraz wykluczono z rządu przedstawicieli „Parczamu”^[1]. Do więzień masowo trafiali również byli sojusznicy Dauda z LDPA, w tym Hafizullah Amin, Babrak Karmal i Nur Mohammad Taraki^[3]. Doszło też do zabójstw politycznych, a ofiarą jednego z nich był Mir Akbar Chajbar, którego śmierć była bezpośrednią przyczyną obalenia Dauda^[4].

Przebieg

Główną rolę w puczu odegrały wojska pancerne i lotnictwo atakujące pałac prezydencki w centrum miasta (Arg). Bilans ofiar tego zdarzenia szacowany jest nieoficjalnie na około 1000 osób, chociaż oficjalne źródła mówią jedynie o 72 ofiarach śmiertelnych. W wyniku rewolucji kwietniowej obalono dotychczasowego prezydenta oraz uwolniono aresztowanych wcześniej przywódców Ludowo-Demokratycznej Partii Afganistanu (LDPA). Pucz zyskał poparcie szeregu wojskowych, w tym ministra obrony Ghulama Hajdara Rasulego i dowódcy wojsk lądowych, Aslama Watanjara oraz szefa sztabu Sił Powietrznych Afganistanu Abdula Kadira Dagarwala^[5].

Osobny artykuł: Demokratyczna Republika Afganistanu.

Skutkiem Rewolucji kwietniowej było przejęcie władzy w Afganistanie przez LDPA i proklamowanie 30 kwietnia 1978 Demokratycznej Republiki Afganistanu.

Zobacz też

Sztorm-333 – operacja „Sztorm-333" (ros. Шторм-333)
radziecka interwencja w Afganistanie

Przypisy

↑ ^a ^b Tomsen 2011, s. 107.
↑ Tomsen 2011, s. 105.
↑ Jakub Tyszkiewicz, Edward Czapiewski Historia powszechna. Wiek XX, wyd. 2010 r., s. 722-724
↑ Gladstone, Cary (2001). Afghanistan Revisited. Nova Publishers. s. 116. ISBN 978-1590334218.
↑ Male 1982, s. 63.

Bibliografia

Beverley Male (1982). Revolutionary Afghanistan: A Reappraisal. Taylor & Francis. ISBN 978-0-7099-1716-8.
PeterP. Tomsen PeterP., The Wars of Afghanistan: Messianic Terrorism, Tribal Conflicts, and the Failures of Great Powers, wyd. 1st ed, New York: PublicAffairs, 2011, ISBN 978-1-58648-763-8, OCLC 663445525 .
Bożena Bankowicz, Marek Bankowicz, Antoni Dudek, Leksykon historii XX wieku, Wydawnictwo GEO, Kraków 1996. ISBN 83-86124-16-4

[Tomsen_2011,_s._107-1] Tomsen 2011, s. 107.

[2] Tomsen 2011, s. 105.

[3] Jakub Tyszkiewicz, Edward Czapiewski Historia powszechna. Wiek XX, wyd. 2010 r., s. 722-724

[4] Gladstone, Cary (2001). Afghanistan Revisited. Nova Publishers. s. 116. ISBN 978-1590334218.

[5] Male 1982, s. 63.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Lata 40.	Konferencja kairska Konferencja teherańska Rewolucja gwatemalska Konferencja jałtańska Operacja Unthinkable Konferencja poczdamska Indonezyjska Rewolucja Narodowa Zdrada Guzenki Operacja Keelhaul Konferencja moskiewska Projekt Venona Operacja Blacklist Forty Kryzys irański Incydent w cieśninie Korfu Chińska wojna domowa Wojna domowa w Grecji Działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce Walki polsko-ukraińskie Mowa nadziei UNRRA Praski zamach stanu 1948 I wojna izraelsko-arabska Zerwanie stosunków Tito-Stalin Blokada Berlina Zdrada jałtańska Żelazna kurtyna Powstanie malajskie
Lata 50.	Wojna koreańska I wojna indochińska Zamach stanu w Iranie Powstanie czerwcowe Wojna w Laosie Zamach stanu w Gwatemali Pierwszy kryzys w Cieśninie Tajwańskiej Konferencja genewska (1955) Protesty w Gruzji Poznański Czerwiec '56 Powstanie węgierskie Kryzys sueski Kryzys satelitarny Drugi kryzys w Cieśninie Tajwańskiej Kryzys libański Rewolucja kubańska Debata kuchenna Konferencja w Bandungu Poprawka Brickera Makkartyzm Operacja Gladio Operacja Gladius Doktryna Hallsteina
Lata 60.	Kryzys kongijski Wojna domowa w Gwatemali Zestrzelenie Lockheed U-2 Rozłam radziecko-albański Rozłam radziecko-chiński Kryzys berliński Mur Berliński Powstanie w Brunei Konflikt marokańsko-algierski Konflikt adeński Powstanie w Sarawaku Wojna o niepodległość Erytrei Inwazja na Indie Portugalskie Konflikt o Holenderską Nową Gwineę Konfrontacja indonezyjsko-malezyjska Wojna o niepodległość Angoli Wojna w Zufarze Inwazja w Zatoce Świń Operacja Northwoods Projekt Kuba Kryzys kubański Wojna wietnamska Wojna o niepodległość Gwinei Bissau Wojna rodezyjska Zamach stanu w Brazylii Wojna o niepodległość Mozambiku Intifada marcowa Operacja Power Pack Południowoafrykańska wojna graniczna Indonezyjski zamach stanu Wojna o niepodległość Namibii Konflikt w Koreańskiej Strefie Zdemilitaryzowanej Deklaracja ASEAN Junta czarnych pułkowników Rewolucja kulturalna Wojna chińsko-indyjska Marzec 1968 Maj 1968 Praska Wiosna Inwazja na Czechosłowację Gulaszowy komunizm Drugie powstanie malajskie Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT) Konflikt nad Ussuri
Lata 70.	Lata ołowiu Détente Grudzień 1970 Powstanie organizacji „Czarny Wrzesień” Wojna domowa w Kambodży Demokratyczna Kampucza Dyplomacja pingpongowa Traktat czterech mocarstw o statusie Berlina Zachodniego Wizyta Nixona w Chinach SALT I Pucz w Chile Wojna Jom Kipur Rewolucja goździków Incydent Mayaguez Wojna domowa w Angoli Wojna w Ogadenie Wojna kambodżańsko-wietnamska Wojna chińsko-wietnamska Irańska rewolucja islamska Wojna domowa w Mozambiku Wojna domowa w Etiopii Wojna w Saharze Zachodniej Operacja Kondor Wojna o niepodległość Bangladeszu Lot 902 „Korean Air” SALT II Rewolucja nikaraguańska Rozłam chińsko-albański Rewolucja kwietniowa Sztorm-333
Lata 80.	Radziecka interwencja w Afganistanie Wojna domowa w Salwadorze Bojkot olimpiady w Moskwie Powstanie NSZZ „Solidarność” Sierpień 1980 Wojna iracko-irańska Stan wojenny w Polsce Contras Kryzys w Ameryce Środkowej RJAN Zestrzelenie KAL 007 Able Archer 83 Strategic Defense Initiative Inwazja na Grenadę Protesty na placu Niebiańskiego Spokoju w 1989 Śpiewająca rewolucja Inwazja Stanów Zjednoczonych na Panamę Upadek Muru Berlińskiego Jesień Ludów III Rzeczpospolita Głasnost Pieriestrojka Uskorienije
Lata 90.	Rozpad Jugosławii Rozpad ZSRR
Epilog	I wojna w Zatoce Perskiej Wojna dziesięciodniowa Aksamitna rewolucja Aksamitny rozwód Wojna w Chorwacji Wojna w Bośni i Hercegowinie Wojna chorwacko-bośniacka Masakra w Srebrenicy Wojna w Kosowie
Organizacje	Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej Wspólnota Europejska CIA MI6 KGB UB SB Stasi AVH StB Securitate KDS Sigurimi
Wyścig zbrojeń	Amerykańskie i radzieckie morskie systemy balistyczne Wyścig nuklearny Wyścig kosmiczny
Ideologie	Kapitalizm Liberalizm Demokracja socjalistyczna Komunizm Stalinizm Fidelizm Maoizm Dżucze Titoizm Hodżyzm Antykomunizm
Propaganda	Prawda (dziennik) Radio Wolna Europa Głos Ameryki Radio Martí Radio Moskwa RIAS
Polityka międzynarodowa	Doktryna Trumana Plan Marshalla Doktryna powstrzymywania Doktryna Eisenhowera Teoria domina Doktryna Kennedy’ego Pokojowe współistnienie Polityka wschodnia Doktryna Johnsona Doktryna Breżniewa Doktryna Nixona Doktryna Ulbrichta Doktryna Cartera Doktryna Reagana Polityka „odwrotu” Finlandyzacja Blok wschodni
Zobacz też	Szpiegostwo Stosunki międzynarodowe Jan Paweł II Karta 77